. Ελένη Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη 2.Απαρχή ανάπτυξης και κοινωνικών αλλαγών* Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. διαμορφώνεται ο πυρήνας της ανάπτυξης Δεν χωρεί αμφιβολία ότι στο δεύτερο μισό του 19ου αι. και κυρίως στο τελευταίο τέταρτο δημιουργείται η υποδομή για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Η ετήσια εμποροπανήγυρη που συστάθηκε το 1854 και γινόταν επί δεκαήμερο στην Υψηλή Παναγιά στο Ζαπάντι, αντανακλά τη νέα πραγματικότητα. Παρότι συγκεκριμένα στοιχεία λείπουν -η […]
Κατηγορία: Μαρτυρίες
Οι περιηγητές πριν το 1821 για το Ζαπάντι
. Λευτέρη Τηλιγάδα Οι περιηγητές για το Ζαπάντι Σύμφωνα με τον Λήκ, η κωμόπολη αποτελούνταν από «120 σπίτια, τα δύο τρίτα των οποίων ήταν τούρκικα» Ως γνωστόν, πριν από την επανάσταση του ’21, από την περιοχή μας είχαν περάσει τρεις σημαντικοί περιηγητές της τοπικής και όχι μόνο ιστοριογραφίας: ο Εβλιά Τσελεμπί[1], ο Φραγκίσκος Πουκεβίλ[2] και ο Ουίλιαμ Ληκ[3]. Και οι τρεις μας δίνουν σημαντικές πληροφορίες για το Ζαπάντι από τα […]
Βραχώρι | Οικονομία και κοινωνία στο 2ο μισό του 19ου αι.
. Ελένη Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη 1.Απαρχή ανάπτυξης και κοινωνικών αλλαγών* Οικονομία και κοινωνία στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ο πληθυσμός του Αγρινίου παρουσιάζει σημαντική αύξηση και ανανέωση. Κατά την απογραφή του 1861 απογράφονται στο δήμο 5.579 κάτοικοι. (Ο δήμος εκτός από το Αγρίνιο περιλάμβανε τη Βελάουστα, το Δοκίμι, το Ζαπάντι, τον Πλάτανο, τη Σπολάιτα και διαλυμένα μοναστήρια.) Στην έδρα του δήμου αριθμούνται 3.886 […]
Δοκιμαστική άντληση νερού από την Ερμίτσα
. Λευτέρη Τηλιγάδα Δοκιμαστική άντληση νερού από την Ερμίτσα Ο υδραυλικός μηχανικός Μεταξάς βεβαίωσε ότι μπορεί να αναλάβει να επιλύσει το πρόβλημα του πόσιμου νερού Το Αγρίνιο, την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, ήταν η πιο εμπορική και η πιο πλούσια πόλη του νομού της Αιτωλοακαρνανίας. Παρότι όμως είχε όλα τα πλεονεκτήματα λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αλλά και της πλούσιας παραγωγής σε δημητριακά, κρασί, καπνό και λάδι του εύφορου […]
Μεγαλώνοντας ανάμεσα σε δυο ρέματα
. Γρηγόρης Τσιλιμαντός Μεγαλώνοντας ανάμεσα σε δυο ρέματα «Κάτω από τα τσιμέντα υπάρχουν οι φωνές μας»… μέσα στα ρέματα Το Αγρίνιο είναι μια πόλη που μάθαινε να ζει με τα νερά, την υγρασία και τις λάσπες. Ρέματα, πηγάδια, πολλά πηγάδια, τέσσερις λίμνες γύρω του, Αχελώος κι ένας απέραντος και πλούσιος κάμπος που στον πόλεμο αντιστάθμισε τη λιμοκτονία απ’ την κατοχική πείνα. Οι κερδισμένοι απ’ τον κάμπο είναι άλλη ιστορία. Γεννημένος […]
Ο Παπα-Βαλής της αντίστασης | «Σκηνοθέτης» κηδειών
. Πέτρος Παναγιωτόπουλος Ο Παπα-Βαλής της αντίστασης Μέσα στα φέρετρα και κάτω από τα λουλούδια μετέφερε όπλα για το «βουνό» Ο Παπα-Βαλής διακονούσε την Εκκλησία στο χωριό Σιβίστα του Αιτωλικού και αργότερα, μέχρι το 1945, στο Αγρίνιο (πιθανότατα στο Κοιμητήριο). Σχεδόν αμέσως με την έναρξη της υποδούλωσης της Ελλάδας στις δυνάμεις του Άξονα, ο παπα-Βαλής πρόσφερε τις δυνάμεις του στην υπηρεσία της «Εθνικής Αλληλεγγύης». Η «Εθνική Αλληλεγγύη» ήταν η πρώτη […]
Βραχώρι | Οι Σουλιώτες
. Ελένη Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη Το πρόβλημα των ετεροχθόνων Οι Σουλιώτες μαζί με Καλαρρυτηνούς και Κομποτιάτες δημιούργησαν το σουλιώτικο μαχαλά που εκτεινόταν από την περιοχή Βόρεια του πάρκου ως τον Άγιο Δημήτριο Στα 1822 που επανέρχονται οι Σουλιώτες από τα Επτάνησα γίνεται πρόταση από το εκτελεστικό να εγκατασταθούν στο Ζαπάντι. Οι ντόπιοι ενταντιώθηκαν υποκινούμενοι και από τους οπλαρχηγούς γαιοκτήμονες, αρχικά τον Γ. Ράγκο και αργότερα τον Γιαννάκη Στάικο. Υποδαυλίζοντας φατριασμούς […]
Αναγκαστικός Νόμος 509/1947 | Το καθεστώς του εμφυλίου
. Λευτέρη Τηλιγάδα Αναγκαστικός Νόμος 509/1947 Η δαμόκλειος σπάθη του ελληνικού κράτους κατά του κομμουνισμού για σχεδόν 30 ολόκληρα χρόνια Όπως γράφουμε στο σημερινό καλαντάρι του Αγρινίου στις 18 Ιανουαρίου 1948 συνελήφθησαν στο Αγρίνιο οι: Ηλίας Λαϊνάς, Αθανάσιος Χιτόπουλος, Ιωάννης Λιάσος, Σταύρος Τσιγκούνας και Σπύρος Μάρκου, για παράβαση του Αναγκαστικού Νόμου 509/1947. Παίρνοντας αφορμή απ’ αυτές τις συλλήψεις, ας δούμε μερικά γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα, εκείνες τις μέρες, τη σύγχρονη […]
«Κάποιος μας τιμώρησε», έλεγε και ξαναέλεγε
. Μάγδα Παπαδημητρίου* «Κάποιος μας τιμώρησε», έλεγε και ξαναέλεγε Η ζωή στο Ξηρόμερο… Ο ήλιος είχε αρχίσει να ξαπλώνει πίσω από τα βραχώδη Ακαρνανικά Όρη. Κουράστηκε κι αυτός ο άμοιρος, να βλέπει τους ταλαιπωρημένους αγρότες, να ψήνονται κάτω από τις αχτίδες του, χωρίς έλεος. Σε λίγο θα έδινε τη θέση του στο φεγγάρι, που άρχισε να φαίνεται παίζοντας κρυφτούλι με τα αστέρια. Ήθελε να τους διώξει. Τους λυπόταν. Τους είχε […]
Βραχώρι | Τα χρόνια της ληστείας
. Ελένης Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη Βραχώρι | Ληστεία – «γαλόνι και σπαθί»* Υπήρχαν πολλοί παραγκωνισμένοι αγωνιστές και κλέφτες που έμειναν στο περιθώριο και μαζί με άλλα αναρχικά στοιχεία «βγήκαν στο κλαρί» κατά της εξουσίας Η ληστεία, ενδημικά φαινόμενο στην Αιτωλοακαρνανία για εκατό και πλέον χρόνια μετά την Επανάσταση20, λυμαινόταν και την περιοχή του Αγρινίου. Η στενωπός της Κλεισούρας, μέσω της οποίας ελέγχεται η διέλευση ανθρώπων και εμπορευμάτων, ληστοκρατείται από πολλές […]
Η Πλατεία Φλέμιγκ στα τέλη του 1950
. Νίκος Αντωνίου – Η Πλατεία Φλέμιγκ τέλη του 1950 – Στο δεξί μέρος της φωτογραφίας, το μισό κτίσμα με το ποδήλατο παρκαρισμένο είναι η πολυκατοικία, όπου σε όροφό της μετέπειτα είχε το ιατρείο του ο παιδίατρος Πάνος Μάμαλης και στο ισόγειο ήταν το κατάστημα του Παλαΐνη Έχω σε πολλή μεγάλη εκτίμηση τις φωτογραφίες σε σχέση με τις καρτ-ποστάλ, γιατί ακόμα και η πιο σπάνια καρτ-ποστάλ έχει βγει σε τουλάχιστον […]
Βραχώρι | Τα καπετανάτα
. Ελένη Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη Οι αρματολοί* Τα τζάκια και τα καπετανάτα είναι οι δύο βασικοί πόλοι στον διαπλεκόμενο κοινωνικό ιστό του Βραχωριού Στη Δυτική Ελλάδα, κοιτίδα του κλεφταρματολισμού, διαμορφώνεται μια στρατοκρατική κοινωνία με δρώντα πρόσωπα τους κλεφταρματολούς που εναλλάσσονται στους ρόλους κλέφτης-αρματολός, αρματολός-κλέφτης, περνώντας από την παρανομία στη νομιμότητα και το αντίθετο. Ο καπετάνιος με τους λουφέδες των Οθωμανών -ως κάτοχος σεβαστών χρηματικών ποσών παρείχε δάνεια-, τα κοπάδια αιγοπροβάτων […]
Από τους δρομοδείκτες στους αμαξιτούς δρόμους
. Λευτέρη Τηλιγάδα Από τους δρομοδείκτες στους αμαξιτούς δρόμους Μετά την απελευθέρωση η κατάσταση των δρόμων παραμένει η ίδια και χειρότερη Το Βραχώρι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας που δεν υπάρχουν δρόμοι και τα μονοπάτια ακολουθώντας τη γεωμορφολογία και τις φυσικές διεξόδους διαμορφώνονται από τα πατήματα ζώων και ανθρώπων, είναι κομβικό σημείο στην επικοινωνία. Εκεί απολήγουν -καθότι έδρα του σατζάκιου του Κάρλελι- τα μονοπάτια και οι υποτυπώδεις δρόμοι από την ενδοχώρα, […]
Χάνια και χα(νι)τζήδες
. Ελένη Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη Χάνια και χα(νι)τζήδες Τα χάνια συνιστούν τους οδικούς σταθμούς στα χρόνια της Τουρκοκρατίας που λειτουργούσαν και ως πανδοχεία Διαμορφώνονται συνήθως ύστερα από υπολογισμούς σε σημεία των οδικών αρτηριών που απείχαν μεταξύ τους τόσο, όσο η χρονική αντοχή των αλόγων που έπρεπε ν’ αλλαχθούν ή να ανανεωθούν με τροφή και ξεκούραση (δηλ. 10 – 12 ώρες). Στους οθωμανικούς δρόμους οι σταθμοί αυτοί ήταν δύο ειδών: Τα […]
Το ιστορικό του Καρβασαρά
. Ελένη Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη Το ιστορικό του Καρβασαρά* Ο Καρβασαράς από στρατιωτικός καταυλισμός και καραβάν-σεράϊ των χρόνων της Τουρκοκρατίας αναδεικνύεται σταδιακά σε πόλισμα Είναι αξιοσημείωτο ότι στους περιηγητές της Τουρκοκρατίας (Pouquenville 1814 [1] Leake 1805[2])ο Καρβασαράς αναφέρεται ως σκάλωμα της γύρω περιοχής με τελωνείο και κάποια μαγαζιά. Από εκεί εξάγονταν τα προϊόντα της γύρω περιοχής σιτάρι, βελανίδι, καθώς και ξυλεία, σανίδες και κτήνη. Συγκεκριμένα χρησίμευε ως σκάλα της Αμβρακιάς, […]
«Κέντρο 3» | Το ΕΑΜικό δίκτυο πληροφοριών του Αγρινίου
. Νίκος Κανής* «Κέντρο 3» Το ΕΑΜικό δίκτυο πληροφοριών του Αγρινίου Το Κατασκοπευτικό «Κέντρο 3» ήταν ένα δίκτυο πληροφοριών που είχε στήσει το ΕΑΜ του Αγρινίου μέσα στο γερμανικό φρουραρχείο της πόλης. Αποτελούνταν από την διερμηνέα Μαρία Δημάδη, τον ιερέα Κώστα Βαλή (Παπαβαλή) και τον πολιτικό μηχανικό Κώστα Καζαντζή, μετέπειτα εθνοσύμβουλο στις Κορυσχάδες. Η Μαρία Δημάδη γεννήθηκε το 1907 στο Αγρίνιο, κρατούσε από αγροτική οικογένεια. Έβγαλε το γυμνάσιο και μιλούσε […]