Ένας Αγρινιώτης στον ισπανικό εμφύλιο

Μήτσος Κατσικιώτης, καπνεργάτης:
Ένας Αγρινιώτης στον ισπανικό εμφύλιο

Όπως είναι γνωστό, ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος ήταν ο πόλεμος μεταξύ των Ισπανών Εθνικιστών υπό την καθοδήγηση του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο και των Δημοκρατικών κομμουνιστικών και αναρχικών Δυνάμεων που καθοδηγούνταν από τον Πρόεδρο της 2ης Ισπανικής Δημοκρατίας Μανουέλ Αθάνια. Διήρκεσε από τις 17 Ιουλίου του 36 μέχρι την 1 Απριλίου 1939. Νικήτριες αναδείχθηκαν οι εθνικές δυνάμεις του Φράνκο. Οι Δημοκρατικοί εφοδιάζονταν με όπλα και εθελοντές που προέρχονταν α-πό την ΕΣΣΔ και την Κομμουνιστική Διεθνή.

Η βοήθεια πάντως αυτή δεν ήταν συνεχής και σταμάτησε περί το 1938 όταν η ΕΣΣΔ άρχισε να αλλάζει τη διπλωματική τακτική της και να ευνοεί μια μελλοντική συμμαχία με τον Χίτλερ. Κάπου 250 Έλληνες εθελοντές πολέμησαν στην Ισπανία. Οι εθνικιστές υποστηρίζονταν από την Φασιστική Ιταλία και την Ναζιστική Γερμανία, οι οποίοι προσέφεραν συνεχώς και αδιάλειπτα το καλύτερο ως τότε πολεμικό υλικό στον κόσμο και πολεμικά σώματα ελίτ, όπως η γερμανική Λεγεώνα Κόνδωρ και τα «Ιταλικά Εθελοντικά Σώματα» που συχνά ενεργούσαν αυτόνομα στην πρώτη γραμμή του πυρός.

Οι ΄Ελληνες που πολέμησαν στην Ισπανία με το όραμα διεθνιστικής αλληλεγγύης αγνόησαν την απαγόρευση εξόδου από τη χώρα που είχε τότε επιβάλει ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς για να πάνε στην Ισπανία για πολεμήσουν τον φασισμό υπολογόζονται περί τους 250. Πολλοί κατέληξαν στην Ιβηρική Χερσόνησο κατόπιν μεθοδεύσεων της Ναυτεργατικής Ενωσης Ελλάδος (ΝΕΕ), η οποία μετά την 4η Αυγούστου 1936 είχε μεταφερθεί στη Μασσαλία. Αλλοι ταξίδεψαν και κατατάχθηκαν βοηθούμενοι από αριστερές οργανώσεις όπως η Ενωση Ελλήνων Εργαζομένων της Λυών ή απευθείας από ελληνοαμερικανούς κομμουνιστές των ΗΠΑ.

Η πρώτη οργανωμένη ομάδα αγωνιστών από την Ελλάδα φθάνει στο Αλμπαθέτε, μια πόλη 250 χλμ. νοτίως της Μαδρίτης, όπου βρισκόταν το κέντρο υποδοχής και εκπαίδευσης των Διεθνών Ταξιαρχιών. Εντάσσεται στον «Βαλκανικό Λόχο» του τάγματος «Γκεόργκι Ντιμιτρόφ» της 11ης Διεθνούς Ταξιαρχίας. Εννέα μήνες μετά, τον Ιούλιο του 1937, σχηματίστηκε επίσημα ο ελληνικός λόχος που ονομάστηκε αρχικά (και αρκούντως προσωπολατρικά, κατά το σταλινικό πρότυπο) «Νίκος Ζαχαριάδης». Κατόπιν μετονομάστηκε σε «Ρήγας Φερραίος». Τη διοίκηση του λόχου, ο οποίος εντάχθηκε στο τάγμα «Αβραάμ Λίνκολν» της 15ης Διεθνούς Ταξιαρχίας, αποτελούμενης από Ελληνοαμερικανούς, ανέλαβαν επτά έμπειροι στρατιωτικοί από την Ελλάδα.

Από τη Ρωσία κατέφθασε ο στερεοελλαδίτης Δημήτρης Σακαρέλος ως επικεφαλής μιας ομάδας Ελλήνων που την απάρτιζαν οι Νίκος Βαβούδης, Αναγνώστης Δεληγιάννης, Κυριάκος Στεφόπουλος, Δημήτρης Κατσικιώτης, Γιάννης Παντελιάς κ.ά. ). Η ομάδα αυτή εντάχθηκε άμεσα στις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Στον ισπανικό εμφύλιο πολέμησε και μια άκρως αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία της ελληνικής Αριστεράς, ο Δημήτρης Γιωτόπουλος, πρώην οπαδός του Λέοντος Τρότσκι, αρχειομαρξιστής. Ο πατέρας του καταδικασμένου ως στελέχους της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη» Αλέξανδρου Γιωτόπουλου εντάχθηκε στο πλευρό του τροτσκιστικών καταβολών κόμματος ΡΟUΜ (Ρartido Οbrero de Unification Μarxista, δηλαδή Εργατικό Κόμμα Μαρξιστικής Ενοποίησης), με το οποίο πολέμησε και ο συγγραφέας του «1984» Τζορτζ Οργουελ.

Οι Έλληνες ταξίδεψαν στην Ισπανία και πολέμησαν κατά του Φράνκο. Απ’ τους 250, τουλάχιστον οι 70 σκοτώθηκαν ηρωικά προτού προλά-βουν να δουν την επικράτηση του εχθρού. Γνωστά είναι τα ονόματα 7 Ελλήνων που έπεσαν μαζί με τους συντρόφους τους από άλλες χώρες στην μάχη της Jarama: Σταύρος Βασιλειάδης. Καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Παναγιώτης Κατσαρώνας από τη Λάρνακα της Κύπρου, μετανάστης στην Αμερική. Γιώργος Καράτζαλης από το Γύθειο, μετανάστης και μέλος του Κ.Κ. Αμερικής, Φίλιππος Παππάς από τη Ν.Υόρκη (σκοτώθηκε 19 χρονών, στις 24-2-37), Νίκος Περδίκος, 28 χρονών από την Κύπρο, Γιάννης Τσιρώνης από την Κρήτη, μετανάστης και μέλος του Κ.Κ. Αμερικής. Γιάννης Τζόνσον, μετανάστης στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.

Έλληνες εθελοντές σκοτώθηκαν επίσης σε άλλες μάχες. Συγκεκριμένα: Στο Brunete: Γιάννης Σιάγκας, 22 χρονών, μετανάστης στην Αμερική, Αχιλλέας Κανάρης, εργάτης από τη Λευκωσία. Δημήτρης Ραπίτης από την Χίο, ναυτεργάτης και μέλος του ΚΚΕ. Άλλοι νεκροί όμως υπήρχαν και στο Belchite: Παναγιώτης Ανθηρός,Αιχμαλωτίστηκε και εκτελέστηκε, Γιώργος Γεωργιάδης, ναυτεργάτης.

Στο μέτωπο υπηρέτησε ως νοσοκόμος ο Μήτσος Κατσικιώτης, καπνεργάτης, συνδικαλιστής από το Αγρίνιο, μέλος του σωματείου καπνεργατών Αγρινίου, που αναφέρεται πιο πάνω ως μέλος της ομάδος του Δημητρίου Σακαρέλου. Δεν είναι γνωστό εάν συγκαταλλέγεται στην πα-ραπάνω φωτογραφία Ελλήνων που λήφτηκε στην Ισπανία. Αγνοείται ε-πίσης και η τύχη του μετά τη λήξη του εμφυλίου Ισπανικού πολέμου. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η ομάδα Σακαρέλου κατέφυγε στη Γαλλία. Επίσης αγνοείται και η μετά τη Γαλλία τύχη του Δημητρίου Σακαρέλου.

Ο Δημήτριος Σακαρέλος δεν φαίνεται να έχει σχέση με τον Δημήτριο Σακαρέλη (το πρώτο όνομα του πίνακα των ιδρυτικών μελών του σωματείου καπνεργατών Αγρινίου). Πληροφορίες φέρουν τον Δημήτριο Σακαρέλο να γεννήθηκε στο χωριό Κροκύλι (παλιότερα Παλιοκάτουνο) της Δωρίδας, στα 1900. Όταν ο Σακαρέλος τελείωσε το σχολαρχείο, πήγε στη Λαμία και σπούδασε ελληνοδιδάσκαλος. Μετά τις σπουδές αυτές, πήγε στη Θεσσαλονίκη. Και από εκεί, μέσω Κωνσταντινούπολης, κατόρθωσε με καράβι να πάει στη Σοβιετική Ένωση, όπου εργάστηκε ως δάσκαλος στους ελληνικούς πληθυσμούς των ναυτών της Μαύρης Θάλασσας. Έβγαλε μάλιστα και την εφημερίδα Σπάρτακο. Εκεί και παντρεύτηκε.

Στην Ελλάδα επέστρεψε γύρω στα 1923-24 μαζί με τη ρωσίδα γυναίκα του.

Στην Ελλάδα δεν δούλεψε ποτέ ως δάσκαλος. Για μια περίοδο απασχολήθηκε ως μεταφραστής στις εκδόσεις Γκοβόστη και στη συνέχεια έπιασε δουλειά στον Πειραιά φορτοεκφορτωτής, πρώτα σε αποθήκη σιτηρών και στη συνέχεια στα καρβουνάδικα.

 


AgrinioStories | Πηγή