Καπνικός Σταθμός Αγρινίου
Ο καπνός ήταν η ταυτότητα της πόλης του Αγρινίου για πάνω από τρεις αιώνες
Η ιστορία του Καπνικού Σταθμού (Μέρος 5o)
- του Ηλία Ντζάνη
Πηγή: «αρχείον Αγρινίου», τεύχη 16 και 17
Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Κ Α Ι Π Ρ Ο Σ Φ Ο Ρ Α Τ Ο Υ Κ Σ Ε Α Γ Ρ Ι Ν Ι Ο Υ Σ Τ Η Ν Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η
Ο ΚΣΕ Αγρινίου είναι στενά συνδεδεμένος με την ανάπτυξη της καπνοκαλλιέργειας στην περιοχή Αιτωλ/νίας και όχι μόνο, δεδομένου ότι η περιοχή ευθύνης του περιλάμβανε όχι μόνο την Αιτωλ/νία, αλλά και την Ήπειρο, τα Ιόνια Νησιά, τη Στερεά Ελλάδα μέχρι το νομό Φθιώτιδας και την Πελοπόννησο. Ας σημειωθεί, ότι ο καπνός καλλιεργούνταν μέχρι και τη δεκαετία του ‘70, πέρα από τις γνωστές περιοχές της Δυτικής, Κεντρικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου, και στη Κέρκυρα και φυσικά σε ό-λους τους νομούς της Ηπείρου (μέχρι το 2001).
Ο ΚΣΕ Αγρινίου ήταν το αρχαιότερο γεωργικό ερευνητικό ίδρυμα στο νομό Αιτ/νίας και στη Δυτική Ελλάδα. Το φάσμα των δραστηριοτήτων του περιλάμβανε αντικείμενα βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε όλες τις φάσεις παραγωγής, μεταποίησης και βιομηχανοποίησης του καπνού. Κύριος σκοπός ήταν η βελτίωση των τεχνικών παραγωγής, μεταποίησης και επεξεργασίας του καπνού με τελικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος επ΄ ωφελεία όλων των εμπλεκομένων κοινωνικών μερών και της οικονομίας της χώρας γενικότερα.
Με δεδομένο το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα ο καπνός θεωρείται και είναι από τους ισχυρότερους πολλαπλασιαστές της οικονομίας, αφού έχει αποδειχθεί ότι ένας καπνοπαραγωγός στο χωράφι δημιουργεί δέκα θέσεις εργασίας στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, εύκολα εξηγείται το ενδιαφέρον της πολιτείας κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, που η χώρα άρχισε να μπαίνει σε τροχιά αγροτικής και βιομηχανικής ανάπτυξης, για την παραγωγή του προϊόντος αυτού σε επιστημονικά τεκμηριωμένες βάσεις μέσω της λειτουργίας εξειδικευμένου ερευνητικού ιδρύματος.
Η ανάγκη για γρήγορη ανάπτυξη της οικονομίας και για άμεση κάλυψη των βιοποριστικών αναγκών της κοινωνίας έθετε στόχους, που απαιτούσαν υπερβάσεις της τυπικότητας και των νομικίστικων προβλημάτων, που καλύπτονταν και συμπληρώνονταν βέβαια από την πολιτεία, έστω και με μικρή καθυστέρηση. Αξιοσημείωτο είναι πως η ίδια αντίληψη επικρατεί την εποχή αυτή σε όλες τις λεγόμενες προηγμένες δυτικές χώρες. Φωτισμένοι γεωτεχνικοί δεν μεταφέρουν απλώς σχήματα και οργανισμούς άλλων κρατών, αλλά προσαρμόζουν τις όποιες νέες δομές στις συνθήκες και ανάγκες της χώρας και, το κυριότερο, πείθουν τεκμηριωμένα τις πολιτικές ηγεσίες για την αναγκαιότητα ίδρυσης αυτών των ιδρυμάτων και τελικά εξουσιοδοτούνται σχεδόν εν λευκώ για την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών μέσω της έρευνας πεδίου.
Ας τονιστεί επίσης, ότι για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα το ίδρυμα λειτουργούσε με αυτοτελείς οικονομικούς πόρους, μέσω ειδικού τέλους επί των εξαγωγών του καπνού, χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, πράγμα που φανερώνει και μία ανοιχτή στο διεθνή ανταγωνισμό νοοτροπία.
Συνοπτικά η ιστορική εξέλιξη του ΚΣΕΑ έχει ως ακολούθως με παράλληλη αναφορά στις δραστηριότητες και την προσφορά του ιδρύματος αυτού προς την περιοχή και όλη την Ελλάδα, αφού ο ΚΣΕΑ γίνεται σημείο αναφοράς με τα πρωτοποριακά ερευνητικά πειράματα στον τομέα της αγροτικής εφαρμοσμένης έρευνας για όλη τη χώρα μας, αλλά και για πολλές χώρες του εξωτερικού.
Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Η Ε Ξ Ε Λ Ι Ξ Η Τ Ο Υ Κ Σ Ε Α
Ο Κ.Σ.Ε. Αγρινίου ιδρύθηκε άτυπα τέλος του έτους 1932 αρχές 1933, ως αποκεντρωμένη μονάδα του Καπνολογικού Ινστιτούτου Δράμας και είναι από τα αρχαιότερα ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας.
Μέσα στο πνεύμα εξωστρέφειας που επικρατεί στον καπνικό τομέα κατά την εποχή του μεσοπολέμου, το 1937 αρχίζει να κτίζεται το πρώτο κτηριακό συγκρότημα των εγκαταστάσεων που βρίσκονται στα ΝΔ της πόλης του Αγρινίου, στην περιοχή Αγ. Γεωργίου, πρώην Ντούτσαγα, έξω από το τότε πολεοδομικό σχέδιο στις παρυφές της πόλης και σε έκταση 18 στρ. Η έκταση αυτή αγοράστηκε από το ελληνικό δημόσιο[7] αποκλειστικά για το σκοπό αυτό.
Την ίδια χρονιά, το 1937, που κατασκευάζονται οι πρώτες εγκαταστάσεις (γραφεία-αποθήκες, κ.λπ.), χτίζονται παράλληλα και τα ξηραντήρια καπνών Βιρτζίνια -κατασκευές ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας για την ιστορία της γεωργίας στη χώρα μας (ίσως είναι τα μόνα που απόμει-ναν στην Ελλάδα από την περίοδο εκείνη)- ενώ, αρχίζει να λειτουργεί Μετεωρολογικός Σταθμός με πλήρεις καταγραφές των μετεοφαινομένων στη βάση του προτύπου δελτίου: «Μηνιαίον Τετράδιον Παρατηρήσεων της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Αεροπορίας». Συγχρόνως, αρχίζουν και οι πρώτες πειραματικές εργασίες με αντικείμενο την καταγραφή και βελτίωση των ποικιλιών καπνού, την εισαγωγή νέων καλλιεργητικών τεχνικών, τη βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος και της οικονομικότητας της καλλιέργειας τόσο σε ό,τι αφορά στις ανατολικές ποικιλίες καπνού, όσο και για τα καπνά τύπου Βιρτζίνια και Μπέρλεϋ.
Κατά την περίοδο 1937-1940 συντάσσει, παράλληλα με τις άλλες ερευνητικές εργασίες που, όπως αναφέρθηκε, στοχεύουν κυρίως στη συστηματοποίηση και βελτίωση των καλλιεργούμενων ποικιλιών καπνού καθώς όπως και στην εισαγωγή νέων καλλιεργητικών τεχνικών, και την πρώτη εδαφολογική μελέτη των καπνικών περιοχών της Δυτικής Ελλάδας (Αιτ/νίας και Ηπείρου) με σκοπό την εγκατάσταση καλλιέργειας καπνών Βιρτζίνια[8]. Η εδαφολογική αυτή μελέτη είναι η πρώτη που συντάσσεται στο χώρο της Δυτικής Ελλάδας και επιστημονικά στέκει ακόμα και σήμερα, αφού για τη σύνταξή της χρησιμοποιήθηκαν πρωτότυπες για την εποχή μέθοδοι.
Συνοπτικά, οι πρώτες κτηριακές εγκαταστάσεις που ολοκληρώθηκαν πριν το πόλεμο του 1940 ήταν: Α) Μία μεγάλη αποθήκη διαστάσεων 26Χ 11.1 μ. Β) Ένα μεγάλο υπόστεγο 19Χ6 μ. και Γ) Οκτώ κλίβανοι-ξηραντήρια, φούρνοι- για καπνά Βιρτζίνια (Βιργίνια, όπως αναφέρονται στις πρώτες γραπτές αναφορές), διαστάσεων 7Χ7 μ. έκαστος. Οι κτιστοί αυτοί κλίβανοι με τον ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό τους ήταν αντίγραφα αντίστοιχων προτύπων κλιβάνων από τις ΗΠΑ, που είναι το αρχικό και μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής καπνών του τύπου αυτού. Στο συγκρότημα αυτό θα αναφερθούμε περισσότερο πιο κάτω.
Η δραστηριότητα αυτή και η ανέγερση υποδομών σταματάει με την κήρυξη του πολέμου του 1940, για να συνεχιστεί μετά το 1945.
Τον Οκτώβριο του 1940 το προσωπικό του Κ.Σ. επιστρατεύθηκε και οι εργασίες σταμάτησαν. Το 1941 με την κατάρρευση του μετώπου και την Ιταλική εισβολή το ελάχιστο εναπομείναν βοηθητικό προσωπικό διασκορπίστηκε και ο Σταθμός λεηλατήθηκε. Τότε χάθηκε όλο το αρχείο μαζί και τα σχέδια όλων των κτηριακών εγκαταστάσεων.
Συνεχίζεται
Δείτε όλες τις συνέχεις στο link που ακολουθεί: Καπνικός Σταθμός Αγρινίου
AgrinioStories
