Το Κατασκοπευτικό «Κέντρο 3» του Αγρινίου

Το Κατασκοπευτικό «Κέντρο 3»
ήταν ένα δίκτυο πληροφοριών που είχε στήσει το ΕΑΜ του Αγρινίου
μέσα στο γερμανικό φρουραρχείο της πόλης

Αποτελούνταν από την διερμηνέα Μαρία Δημάδη,
τον ιερέα Κώστα Βαλή (Παπαβαλή)
και τον πολιτικό μηχανικό Κώστα Καζαντζή,
μετέπειτα εθνοσύμβουλο στις Κορυσχάδες.

Το κείμενο είναι γραμμένο από τον αντιστασιακό Νίκο Κανή
και δημοσιεύτηκε στο 50ο τεύχος του περιοδικού «Εθνική Αντίσταση»,
Μάης - Σεπτέμβρης 1986, σελ. 45

Η Μαρία Δημάδη γεννήθηκε το 1907 στο Αγρίνιο, κρατούσε από αγροτική οικογένεια. Έβγαλε το γυμνάσιο και μιλούσε άπταιστα γερμανικά και γαλλικά. Ο πατέρας της ξακουστός γιατρός και λογοτέχνης σκοτώθηκε στην Αλβανία. Η φρίκη του πολέμου και η τριπλή σκλαβιά την αναστάτωσαν ψυχικά. Μισεί το φασισμό και ορκίζεται εκδίκηση. Συναντιέται με τον γιατρό Δημήτρη Πανόπουλο βλέπει τους αγώνες και τις θυσίες του λαού, θεωρεί χρέος της να μπει στο ΕΑΜ. Και προσχωρεί.

Η Μαρία, ριψοκίνδυνος τύπος, ζητάει ένα τολμηρό και ουσιαστικό ρόλο, που θα ‘χει αποτελέσματα χειροπιαστά. Πολύστροφο πνεύμα καθώς ήταν πιάνει την ιδέα, με τα γερμανικά που ξέρει, να καμωθεί τη θαυμάστρια του Χίτλερ και να πιάσει δουλειά σαν διερμηνέας στο γερμανικό φρουραρχείο, μια από κείνες τις μέρες, η γερμανική διοίκηση με ανακοίνωσή της ζητούσε να προσλάβει γερμανομαθείς.

Για να προχωρήσει όμως στο εκπληκτικό της σχέδιο έπρεπε απαραίτητα να συνεννοηθεί με το ΚΚΕ, που ήταν και ο καθοδηγητής της Αντίστασης. Έρχεται σε επαφή με τον Κωστάκη Αυγούλη που είναι γραμματέας του Κόμματος στο Αγρίνιο, του εξηγεί τους σκοπούς της και παίρνει την εντολή του. Πηγαίνει στο Φρουραρχείο, πείθει τους Γερμανούς και μπαίνει στις υπηρεσίες τους.

Η Μαρία, υπάκουα, μεθοδικά, διεκπεραιώνει με φτιαχτό ζήλο ό,τι της αναθέτουν. Όμως με την αστραφτερή ματιά της παρατηρεί όλα τα έγγραφα. Καθώς είναι προικισμένη με το χάρισμα του λόγου αποκτάει οικειότητα μα και την εμπιστοσύνη των αξιωματούχων και του φρουράρχου Φίσσερ.

Η Μαρία ολοένα ψάχνει να ανακαλύψει καμιά εμπιστευτική πληροφορία, που θα βοηθήσει την αντίσταση. Και μια μέρα καθώς δούλευε στο γραφείο του Φρούραρχου κι ενώ εκείνος τηλεφωνούσε βλέπει ένα απόρρητο έγγραφο. Να τι έγραφε: «οι γερμανικές δυνάμεις, σύνολο είκοσι χιλιάδες, μαζί με τους ταγματοράλληδες, πυροβολικό, άρματα και αεροπορία, θα επιτεθούν κατά του ΕΛΑΣ στις 5 του Νοέμβρη 1943.

Η Μαρία, την καταπληκτική αυτή πληροφορία, την έδωσε γραφτή στον παπά Κώστα Βαλή που τον δέχονταν στο γραφείο της, σαν θείο της και που στην πραγματικότητα ήταν ο βασικός σύνδεσμος ανάμεσα στην Μαρία και το ΚΚΕ. Ο παπα-Βαλής έδωσε το σημείωμα στο ράφτη Γάκια Γεωργούλα στην οδό Π. Τσαλδάρη 20 και ο Γεωργούλας το μετέφερε στην οδό Παπαστράτου 36, δηλαδή στον Κωστάκη Αυγούλη. Ο αγωνιστής αυτός ήταν το κλειδί. Ευθύς ενημερώνει την 13η Μεραρχία και το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ που έδρευε στο Κεράσοβο της Ευρυτανίας. Έτσι οι μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών στις 5 Νοεμβρίου του 1943 που κράτησαν δέκα μέρες έπεσαν στο κενό.

Η Μαρία πλημμυρίζει από αγωνιστικό ενθουσιασμό και ρίχνεται στο έργο της με ασίγαστο πάθος.

Στο φρουραρχείο δούλευε μια τίμια Ελληνίδα η Μαρία Χατζάρα. Η Μαρία την προσηλυτίζει στο ΕΑΜ. Είναι και ο Κώστας Καζαντζής (Πολιτικός Μηχανικός, κατόπιν Εθνοσύμβουλος στις Κορυσχάδες) στην υπηρεσία του Φρουραρχείου, μα είναι ΕΑΜίτης, ο Παπαβαλής με εντολή του Αυγούλη τον σύνδεσε με την Μαρία. Τώρα οι τρείς τους αποτελούν ένα τέλειο κατασκοπευτικό δίχτυο, που εισχωρεί και ελέγχει τα πάντα και που το κατευθύνει η Μαρία Δημάδη. Συγκεκριμένα έστειλε στο ΕΑΜ τις παρακάτω πληροφορίες:

Στις 9 Απριλίου 1944, μια γερμανική αμαξοστοιχία, θα κινηθεί από  Κρυονέρι – Αγρίνιο. Ο ΕΛΑΣ την ανατινάζει στο χωριό Σταμνά. Νεκροί 65 Γερμανοί(sic).

• Στις 11 Απρίλη 1944, η Γκεστάπο θα κάνει μπλόκο στο Αγρίνιο. Η οργάνωση του ΕΑΜ παίρνει τα μέτρα της.
• Στις 2 Μάη 1944, η Μαρία Δημάδη παραδίδει στον Παπαβαλή 20 ταυτότητες και άδειες ταξιδιού για τις ανάγκες του ΕΑΜ.
• Στις 5 Ιούνη 1944, μια γερμανική φάλαγγα θα κινηθεί από Αμφιλοχία – Αγρίνιο. Ο ΕΛΑΣ τη διαλύει στο 5 χιλιόμετρο. Νεκροί 22 Γερμανοί.
• Δίνει τη δύναμη και τα σχέδια, για τις θέσεις των Γερμανών στο Κοντοχώρι. Στις 10 Ιούνη 1944 ο ΕΛΑΣ τους χτυπάει. Νεκροί 65 Γερμανοί.
• Δίνει τη δύναμη και τα σχέδια για τις θέσεις των Γερμανών στο χωριό Καινούργιο. Στις 5 Ιούλη 1944 ο ΕΛΑΣ χτυπάει. Νεκροί 70 Γερμανοί.
• Δίνει τη δύναμη και τα σχέδια για τις θέσεις των Γερμανών στην Αμφιλοχία. Ο ΕΛΑΣ με τη μεραρχία του Αυγερόπουλου τους τσακίζει και μπαίνει στην Αμφιλοχία στις 13 Ιούλη του 1944. Νεκροί 450 Γερμανοί και Ράλληδες.
• Δίνει την πληροφορία ότι στις 6 Αυγούστου 1944 μεγάλες γερμανικές δυνάμεις θα κάνουν επιχειρήσεις με σκοπό να καταλάβουν το Καρπενήσι. Το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ παίρνει τα μέτρα του.

Οι Γερμανοί σκυλιάζουν με τις αποτυχίες τους. Δεν ξέρουν που να τις αποδώσουν. Παίρνουν μέτρα, κάνουν συλλήψεις, τουφεκίζουν. Ο Σπύρος Καββαδίας, ο συνεργάτης τους, υποστηρίζει πως όλες οι συμφορές οφείλονται στη Μαρία Δημάδη. «Αυτή σας κατασκοπεύει», τους έλεγε. Όμως ο φρούραρχος Φίσσερ δεν συμφωνούσε. Είχε τυφλή εμπιστοσύνη στη Μαρία.

Το πρωινό στις 30 Αυγούστου 1944 ο παπα-Κώστας Βαλής μεταφέρει για Τρίτη φορά στη Μαρία, επείγουσα εντολή του ΕΑΜ ότι κινδυνεύει η ζωή της και πρέπει να τα παρατήσει αμέσως και να ανέβει στην ελεύθερη Ελλάδα. Η Μαρία αρνείται. Πρωτεύει το χρέος απαντάει. Το ίδιο βράδυ τα Ες – Ες την έπιασαν στο σπίτι της και την κουβάλησαν στο Φρουραρχείο. Τη βασάνισαν για να ομολογήσει την πράξη της και τους συνεργάτες της. Η Μαρία Δημάδη δεν λύγισε και στάθηκε πιστή στα ιδανικά της πατρίδας και του ΕΑΜ. Τα χαράματα στις 31 Αυγούστου 1944 την εκτέλεσαν.

Φωτογραφία: Η Μαρία Δημάδη

Διαβάστε περισσότερα στην ενότητα Μαρτυρίες
με click πάνω στην κάρτα που ακολουθεί
ή στο Posted in Μαρτυρίες