.
Ελένη Γιαννακοπούλου – Τριανταφυλλίδη
Το ιστορικό του Καρβασαρά*
Ο Καρβασαράς από στρατιωτικός καταυλισμός και καραβάν-σεράϊ
των χρόνων της Τουρκοκρατίας αναδεικνύεται σταδιακά σε πόλισμα
Είναι αξιοσημείωτο ότι στους περιηγητές της Τουρκοκρατίας (Pouquenville 1814 [1] Leake 1805[2])ο Καρβασαράς αναφέρεται ως σκάλωμα της γύρω περιοχής με τελωνείο και κάποια μαγαζιά. Από εκεί εξάγονταν τα προϊόντα της γύρω περιοχής σιτάρι, βελανίδι, καθώς και ξυλεία, σανίδες και κτήνη. Συγκεκριμένα χρησίμευε ως σκάλα της Αμβρακιάς, του ακμαίου χωριού ΒΑ του λιμανιού που στην εποχή του Βθ&1<θ (1805) είναι ήδη έρημο. Οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν λόγω επιδρομών των κλεφτών ιδιαίτερα την εποχή του Αλή πασά, αλλά και επειδή βρίσκονταν εκτεθειμένοι λόγω της θέσης του στο πέρασμα και τους καταυλισμούς των τούρκικων στρατευμάτων. Οι διενέξεις επίσης με τους γείτονές τους για την εύφορη πεδιάδα ολόγυρα από τη λίμνη Αμβρακία δημιουργούσε διχασμούς και έριδες και όχι σπάνια βεντέτες.
Έτσι ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων κατήλθε νοτιότερα σχηματίζοντας τον Πλατό[3] στο λοφίσκο της Αμφιλοχίας, όπου σήμερα το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής. Ας θυμηθούμε ότι ο Αλή πασάς ήθελε αρνί απ’ τον Πλατό και κρασί από τη Μπαμπίνη. Από τον Πλατό διέρρεαν πληθυσμοί νοτιότερα στο σκάλωμα του Καρβασαρά που υπό αυτές τις συνθήκες αργότερα διαμορφώνεται σε πόλισμα. Στο χάρτη του 1822 που εξεπόνησε ο επιτελικός των Γάλλων στρατηγός Larie[4] (premiere geograrhe du Roi) δεν αναφέρεται ο Καρβασαράς, ενώ μνημονεύεται αργότερα στο χάρτη του Κiepert (1867).[5] Ο Ηeuzy την ίδια περίπου εποχή μνημονεύει δύο άθλια σκαλώματα στον έσχατο μυχό του Αμβρακικού, προφανώς το Λουτράκι και τον Καρβασαρά.[6] Πρόδηλο είναι ότι συγκροτείται σε πόλισμα με τη μετακίνηση νοτιότερα των κατοίκων της ερημωμένης Αμβρακιάς και του Πλατού, αλλά και ελληνικών πληθυσμών (Ηπειρώτες-Βορειοηπειρώτες) που περνούσαν από την Τουρκοκρατούμενη Ήπειρο στην απέναντι όχθη του Αμβρακικού μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους.
Βρίσκεται στο σύνορο οθωμανικού και ελληνικού κόσμου, αλλά γειτνιάζει και με τον επτανησιώτικο κόσμο. Αποτελώντας το σκάλωμα της γύρω περιοχής, αλλά και της ακαρνανικής ακόμα και αιτωλικής ενδοχώρας διευρύνεται σε εξαγωγικό κέντρο κυρίως στο β’ μισό του 19ου αι. υποκαθιστώντας τις μέσω Λουτρακιού και Πρέβεζας εξαγωγές. Έτσι αποτελεί εμπορικό κόμβο ανεφοδιασμού στο α’ μισό του 20ού αι. Επιβατικά και μεταφορικά πλοία κατακλύζουν το μικρό λιμανάκι. Έμποροι από Βραχώρι, Κατούνα, Κωνωπίνα πηγαινοέρχονται για φορτώσεις κυρίως βελανιδιού και ξηρών καρπών (καρύδια-μύγδαλα) αλλά και σιτηρών που κατεβαίνουν από την ενδοχώρα. Επτανήσιοι έμποροι εγκαθίστανται και αξιοποιώντας τα κτηνοτροφικά προϊόντα δημιουργούν τυροκομεία. Διαμορφώνεται λοιπόν εκεί μια κοινωνία ανοικτή στην επικοινωνία και τις επιδράσεις και διαμορφώνονται προϋποθέσεις για αστικοποίηση. Επίκεντρο της εσωτερικής αγοράς είναι το ετήσιο πανηγύρι του Καρβασαρά στις αρχές Οκτώβρη που συγκεντρώνει πλήθος κόσμου από την ενδοχώρα Βάλτου και Ξηρομέρου. Ο “μικρός Καρβασαράς” κατά το δημοτικό τραγούδι κινεί τα νήματα της οικονομικής ζωής στην γύρω περιοχή. Υφάσματα για φορεσιές, παπούτσια και υλικά παπουτσιών και δερμάτων, σιδερικά και αγροτικά εργαλεία προμηθεύονται Βαλτινοί και Ξηρομερίτες απ’ την αγορά του Καρβασαρά είτε με ελάχιστο ρευστό χρήμα είτε με την ανταλλαγή προϊόντων. Εκεί ράβουν φουστανέλλες και ντουλαμάδες κι αρχίζουν δειλά τα πρώτα φραγκοραφτάδικα. Οι έμποροι του Καρβασαρά έχουν προσβάσεις και στα γειτονικά πανηγύρια Κωνωπίνας και Κατούνας δημιουργώντας ένα ανταλλακτικό εμπορικό δίκτυο. Από το Βραχώρι με τις καρότσες μεταφέρονται αγροτικά προϊόντα για φορτώσεις στα πλοία, ενώ ο θαλάσσιος πλούτος του Αμβρακικού (ψάρια και όστρακα) φθάνουν επίσης με τις καρότσες στην αγορά του Βραχωριού.
Ο Καρβασαράς όμως αποτελεί και θέρετρο, ίσως το πρώτο, των Αγρινιωτών. -Τα νότια παράλια της Αιτωλοακαρνανίας λόγω της ληστείας και του ελλιπούς οδικού δικτύου δεν είναι προσπελάσιμα-. Εκεί έρχονται για παραθερισμό οι πλούσιοι του Βραχωριού. Εκεί γίνονται τα πρώτα θαλάσσια μπάνια. Υπάρχουν ειδικές καμπίνες για τα μπάνια των γυναικών μακριά από την παραλία και τα βλέμματα των ανδρών. Ωστόσο Βραχωρίτισσες με μάξι τουαλέτες αρχίζουν να βολτάρουν και στην παραλία.[7]
Το ταξίδι ως εκεί δεν είναι τόσο επικίνδυνο, ιδίως μετά την κατασκευή της γέφυρας του Αχελώου (1884). Ο δρόμος ήταν σχεδόν έρημος και με ελάχιστους ανθρώπους – το πολύ δέκα- στα καλύβια τους. Μόλις έβγαινε κανείς από το κεντρικό δρόμο του Καρβασαρά κι έπαιρνε τον αμαξιτό για το Βραχώρι είχε την αίσθηση ότι βρισκόταν σε μια χώρα έρημη και άγρια. Τα 3-4 χωριά που αγκαλιάζει το βλέμμα σου στα χθαμαλά υψώματα επιτείνουν την αίσθηση της ερημιάς. Χωριό πλάι στο δρόμο δεν υπήρχε, μόνο διάσπαρτες αγροτικές καλύβες και κοντά στη σημερινή Σφήνα, στην αρχή του δάσους Κουβαρά (διασταύρωση του δρόμου προς Μαχαλά) βρισκόταν το χάνι. Συνήθως μια μέρα (12 ώρες) αρκούσε για το ταξίδι. Δάση βελανιδιάς και αριάς εκτεινόταν εκατέρωθεν του δρόμου.
Μετά τη γέφυρα του Αχελώου ο δρόμος προς Βραχώρι φαίνεται να συντηρείται με επιμέλεια, η εξοχή δεν είναι έρημη. Αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς ότι πλησιάζει σε κατοικημένο χώρο. Το ίδιο και όταν πλησίαζε κανείς στον Καρβασαρά. Σε περίπτωση δε που ερχόταν από Αρτα ή γενικά την τουρκοκρατούμενη Ήπειρο στον Καρβασαρά ο μικρός και ταπεινός Καρβασαράς με τους ευθείς δρόμους και δίπλα τη χάραξη για μελλοντικό πεζοδρόμιο -όπως παρατηρεί ο Βικέλας- και την εν γένει φροντίδα της δημοτικής αρχής φαίνεται «ως πρώτος σταθμός προς πολιτισμόν ανώτερον».[8]
——————————————————————————————————————————————–
Πηγή κειμένου: απόσπασμα από τη δημοσίευση της Ελένης Γιαννακοπούλου στο περιοδικό: «Η ρίζα των Αγρινιωτών», τεύχος 47, με τίτλο: «Από Βραχωρίου εις Καρβασαράν», Δρόμοι και επικοινωνία στη Δυτική Ρούμελη (19ο-αρχές 20ού αι.), κεφάλαιο Ββ΄ «Το ιστορικό του Καρβασαρά». Ανακτήθηκε από https://www.epoxi24.gr/scriptum220.htm, στις 26.1.2025
Παραπομπές: 1. J F. C. Η. L. Pouquenville, Voyage de la Grece, Paris 1826, τ. II, σ. 316. | 2. W,M. Leake, Travels in Northern Greece, τ. IV, σ. 243. | 3. Leake, Travels, αυτόθι. | 4. Chevalier Lapie, Carte de l Empire Ottoman, Paris 1822. | 5. Kiepert, Carte Epire et Thessalie, Berlin 1871. | 6. L. Heuzy, Le mont Olymre et l Acarnie, Paris 1860, σ. 228. | 7. Στοιχεία από την προφορική παράδοση. | 8. Δημ. Βικέλα, Από Νικοπόλεως εις Ολυμπίαν, (1886) Έκδοση 1979, σ. 35.
Αρχική φωτογραφία: Καρβασαράς,
ανακτήθηκε από Αμφιλοχία [Κραβασάρας] Συλλεκτικές φωτογραφίες
μια άλλης εποχής! https://xiromeropress.gr/, με πηγή από προσωπικό προφίλ Χάρη Τέλωνα
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
