11 Σεπτεμβρίου 2023
Είναι η 254η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Υπολείπονται 111 ημέρες για τη λήξη του
🌅 Ανατολή ήλιου: 07:03 – Δύση ήλιου: 19:40 – Διάρκεια ημέρας: 12 ώρες 37 λεπτά
🌘 Σελήνη 26.2 ημερών
Χρόνια πολλά στους: Ευάνθη, Ευανθία, Εύα και Ευφρόσυνο
Γεγονότα
1611 – Επαναστάτες με επικεφαλής τον μητροπολίτη Διονύσιο Β’ καταλαμβάνουν τα Ιωάννινα. Η εξέγερση ξέσπασε τη νύχτα της 10-11 Σεπτεμβρίου (Τρίτη προς Τετάρτη). Ο Διονύσιος, μαζί με περίπου 1.000 περίπου Αλβανούς χωρικούς, βοσκούς και γεωργούς, από 70 χωριά της Παραμυθιάς, οπλισμένους με ακόντια, τόξα και γεωργικά εργαλεία, καθώς μόνο 40 από αυτούς διέθεταν αρκεβούζια, κατόρθωσε να εξουδετερώσει τους Τούρκους των γειτονικών χωριών, Τουρκογρανίτσας (σημ. Γρανίτσας) και Ζαραβούσας (σημ. Αγ. Νικολάου), και κατέλαβε τα Ιωάννινα, αιφνιδιάζοντας τους Τούρκους. Οι επαναστάτες ακολούθησαν τη παλιά διαδρομή που αφήνει στα νότια το θέατρο της Δωδώνης και εισέρχεται στο λεκανοπέδιο από την Πεδινή. Κατόπιν πορεύθηκαν προς τη σημερινή Ανατολή και μέσω της παλιάς εισόδου της πόλης, μπήκαν στη συνοικία Καλού Τσεσμέ (σημ. Καλούτσιανη), όπου έμενε ο Οσμάν πασάς. Εκεί έβαλαν φωτιά στο σπίτι του πασά, στο Διοικητήριο και ίσως και σε άλλα τουρκικά κτίρια. Ο πασάς με την οικογένειά του διέφυγαν, αλλά σκοτώθηκαν είκοσι άτομα από τη φρουρά και το προσωπικό του. Κατά τις βενετικές πηγές, που πρέπει να είναι πιο αξιόπιστες, διαρπάχθηκαν 1.200.000 άσπρα από το δημόσιο ταμείο και σκοτώθηκαν 1 ή 2 Τούρκοι αξιωματούχοι ενώ ο Οσμάν κατέφυγε σε πύργο. Από εκεί το πρωί αντεπιτέθηκε έχοντας στη διάθεσή του λίγους ιππείς, οπλισμένους Τούρκους από την πόλη, τους Χριστιανούς σπαχήδες του κάστρου και τους κληρικούς οπαδούς του Μαξίμου. Οι ανοργάνωτοι επαναστατες διαλύθηκαν εύκολα. Διακόσιοι από αυτούς κατέφυγαν στις καλαμιές της λίμνης Παμβώτιδας, όπου κάηκαν ενώ ο Διονύσιος και ο Ντελή Γιώργος κατέφυγαν σε σπήλαιο κάτω από το σημερινό Ασλάν τζαμί, μάλλον χρησιμοποιώντας βάρκα. Ο Διονύσιος συνελήφθη μετά από προδοσία και και γδάρθηκε ζωντανός, το δε δέρμα του το γέμισαν με άχυρα και, φορώντας του τα αρχιερατικά άμφια, το περιέφεραν στους δρόμους των Ιωαννίνων. Μετά τρεις ημέρες οι Τούρκοι ανακάλυψαν και τους Ντελή Γιώργο και Λάμπρο, τους οποίους έκαψαν ζωντανούς.
1922 – Εκδηλώνεται το κίνημα Πλαστήρα, Γονατά και Φωκά στη Χίο και τη Λέσβο, από τα στρατεύματα που διέφυγαν από τη Μικρά Ασία στα δύο αυτά νησιά. Οι κινηματίες αποβιβάζονται στο Λαύριο και ζητούν την εκθρόνιση του Κωνσταντίνου, την παραίτηση της κυβέρνησης και τη διάλυση της Βουλής. Ο βασιλιάς παραιτείται υπέρ του διαδόχου Γεωργίου Β΄.
«Από της χθες έπνευσεν εις την Ελλάδαν η πνοή ενός κινήματος. Είνε κίνημα στασιαστικόν, κίνημα ανταρσίας, ανατρεπτικόν κίνημα; Αι αξιώσεις, τας οποίας, πρώτας, έφερον μέχρι της ελληνικής πρωτευούσης οι πρωϊνοί άνεμοι, ήσαν αξιώσεις σκληρών θυσιών, αλλά προεβάλλοντο ως υπαγορεύσεις πατριωτισμού υπέρτατου. Παρά την σκληρότητα των αξιώσεων, το Κράτος ήλθεν ήδη από της εσπέρας της χθες εις συνεννόησιν προς το κίνημα» (14/9).
«Μη θέλων να αφήσω εις ουδενός τον νουν ουδέ την παραμικράν αμφιβολίαν ότι διά της επί του Θρόνου παρουσίας μου δυσχεραίνω και επ’ ελάχιστον την Ιεράν των Ελλήνων ένωσιν και την βοήθειαν των φίλων μας, παρητήθην της Βασιλικής Αρχής. Ο πρωτότοκος υιός Μου Γεώργιος είναι από του νυν Βασιλεύς σας. Είμαι βέβαιος ότι ολόκληρον το Έθνος θα συσπειρωθή περί Αυτόν και θα Τον συντρέξη πάση δυνάμει και πάση θυσία εις το δυσχερές έργον Του» (δήλωση Κωνσταντίνου, 15/9).
1938 – Έπειτα από 2.000 χρόνια, ξαναρχίζουν οι παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, με την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη και με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού, στον ρόλο της Ηλέκτρας. Το έργο αυτό σήμανε μια νέα πορεία ζωής, «ουσιαστικής» και τιμητικής για το παρελθόν του θεάτρου. Όπως αναφέρει ο Παυσανίας, το αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, το οποίο βρίσκεται στην Αργολίδα κατασκευάστηκε από τον λαμπρό αρχιτέκτονα της εποχής, Πολύκλειτο τον Νεότερο. Η χρονολόγηση του «ζωντανότερου» αρχαιοελληνικού μνημείου, χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη ήταν στα τέλη του 4ου αιώνα και η δεύτερη στα μέσα του 2ου αιώνα.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, πως ενώ το θέατρο κατέχει 13.000-14.000 θέσεις, καταλαβαίνοντας βάσει του αριθμού τις τιτάνιες «συντεταγμένες» του θεάτρου, η ακουστική του είναι τέλεια εναρμονισμένη και ρυθμισμένη με τον χώρο, ώστε και οι θεατές των άνω διαζωμάτων να έχουν «ατόφια» ακουστική της ορχήστρας και της σκηνής του θεάτρου.
Το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, από την αρχή της λαμπρής του πορείας στη φιλοξενία «ποιητικών έργων», επισφράγισε την δραματική τέχνη ώς το «φάρμακο» της ανθρώπινης ψυχής. Είναι γνωστό, πως οι παραστάσεις που «κοσμούσαν» το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, χρησιμοποιούνταν και ως μέσο θεραπείας ψυχικών και σωματικών ασθενειών. Άραγε η τέχνη λυτρώνει την ψυχή; Άραγε οι αρχαίοι είχαν δίκιο;
1961 – Ιδρύεται η περιβαλλοντική οργάνωση «Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση», γνωστή με τα αρχικά WWF. Το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (World Wide Fund for Nature ή World Wildlife Fund), ή WWF όπως είναι γνωστό, είναι διεθνής μη κυβερνητικός οργανισμός για τη διατήρηση,την έρευνα και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός προστασίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος, με περισσότερα από 5 εκατομμύρια μέλη παγκοσμίως, με παρουσία σε περισσότερες από 90 χώρες ενώ υποστηρίζει 100 προγράμματα διατήρησης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος σε ολόκληρο τον κόσμο. Αποτελεί επίσης φιλανθρωπία, με περίπου το 9% της χρηματοδότησής του να προέρχεται από εθελοντικές δωρεές από ιδιώτες και επιχειρήσεις.
Αποστολή του οργανισμού είναι «να σταματήσει και να αντιστρέψει την καταστροφή του περιβάλλοντός μας». Σήμερα, μεγάλο μέρος από την προσπάθειά του επικεντρώνεται στην διατήρηση των τριών βιωμάτων που περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, τα δάση, τα οικοσυστήματα γλυκού νερού, τους ωκεανούς και τις ακτές. Παράλληλα ασχολείται με την προστασία των απειλούμενων ειδών, τη μόλυνση του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή.
2004 – Ένα ελικόπτερο, τύπου ”Σινούκ” πέφτει στην θάλασσα, ανοικτά του Άθωνα, λίγο πριν προσγειωθεί, παρασύροντας στον θάνατο τους επιβάτες του. Η είδηση γίνεται παντού γνωστή, με τα Μ.Μ.Ε. να κάνουν λόγο για ένα περίεργο συμβάν το οποίο θα μείνει στην ιστορία ως κάτι ανεξήγητο και μυστυριώδες… Το μοιραίο αυτό δυστύχημα έκοψε το νήμα της ζωής 17 ανθρώπων, οι οποίοι άφησαν την τελευταία τους πνοή στην Χαλκιδική και συγκεκριμένα στο Πόρτο Κουφό.
Το στρατιωτικό ελικόπτερο, ”ΣΙΝΟΥΚ”, μετέφερε στο Άγιο Όρος τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Πέτρο Ζ’ και την συνοδεία του όταν κατέπεσε στην θαλάσσια περιοχή του Πόρτο Κουφό, οκτώ ναυτικά μίλια πριν προσγειωθεί στο Άγιον Όρος.
Από την πτώση έχασαν τη ζωή τους ο μακαριστός Πατριάρχης Αλεξανδρείας Πέτρος και τα μέλη της συνοδείας του: οι Μητροπολίτες Καρθαγένης Χρυσόστομος και Πηλουσίου Ειρηναίος, ο Επίσκοπος Μαδαγασκάρης Νεκτάριος, ο αρχιμανδρίτης Καλλίστρατος, ο διάκονος Νεκτάριος, ο καθηγούμενος της μονής Μαχαιρά Κύπρου, Αρσένιος, ο σύμβουλος Τύπου του Πατριάρχη, Γιώργος Ξενουδάκης, ο νομικός σύμβουλος Γιώργος Μαύρος, ο τεχνικός σύμβουλος Γιώργος Παπαστεφάνου, ο αστυνομικός-συνοδός Σπύρος Κουρσάρης και ο αδερφός του Πατριάρχη Γιώργος Παπαπέτρου.
Το πλήρωμα αποτελούσαν οι: αντισυνταγματάρχης Δημήτρης Παπασπύρου, διοικητής του 4ου ΤΕΑΣ, ταγματάρχης Παναγιώτης Παπαναστασίου, ανθυπασπιστής Στυλιανός Ράπτης, αρχιλοχίας Παντελεήμων Χατζηβαγγέλης και ο επιλοχίας Παναγιώτης Γολεγός.
Γεννήσεις
1885 – Ντέιβιντ Χέρμπερτ Λόρενς. Ήταν παιδί ενός κοινωνικά (τουλάχιστον) αταίριαστου γάμου μεταξύ ενός ανθρακωρύχου και μιας διευθύντριας σχολείου. Τα βιώματα αυτής της ασυμφωνίας αντικατοπτρίζονται τόσο στη ζωή του, όσο και στο έργο του, ιδιαίτερα στον Εραστή της λαίδης Τσάτερλι. Σπούδασε στο γυμνάσιο του Νότιγχαμ με υποτροφία και μετά στο πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης. Το 1910 δημοσίευσε το Λευκό Παγώνι και τον ίδιο καιρό πέθανε η μητέρα του, με την οποία ήταν υπερβολικά δεμένος. Δούλεψε για λίγο ως δάσκαλος και το 1911 εγκατέλειψε το επάγγελμα, επειδή διαγνώστηκε ότι έπασχε από φυματίωση.
Το 1912 συνδέθηκε ερωτικά με τη γερμανίδα Φρήντα Γουήκλυ το γένος φον Ρίχτχοφεν (von Richthofen), σύζυγο καθηγητή του στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, ταξικά πολύ ανώτερή του, έξι χρόνια μεγαλύτερή του και μητέρα τριών παιδιών. Έφυγαν μαζί στη Γερμανία και μετά στην Ιταλία, όπου ο Λώρενς τελείωσε το μυθιστόρημά του Γιοι και εραστές που δημοσιεύτηκε το 1913. Επέστρεψαν στην Αγγλία το 1914 και παντρεύτηκαν. Το 1915 το βιβλίο του Ουράνιο Τόξο απαγορεύτηκε ως άσεμνο.
Μετά τον πόλεμο άρχισε για τον Λώρενς και τη Φρήντα η «άγρια περιπλάνηση». Ταξίδεψαν και πάλι στη Γερμανία και την Ιταλία και μετά στην Κεϋλάνη, την Αυστραλία, το Νέο Μεξικό και το Μεξικό. Επέστρεψαν στην Ευρώπη το 1925 και εγκαταστάθηκαν στην Ιταλία.
Το 1928 και 1929 κυκλοφόρησε σε ελάχιστα αντίτυπα, στη Φλωρεντία και στο Παρίσι, Ο Εραστής της λαίδης Τσάτερλι. Επίσης το 1928, το βιβλίο εκδόθηκε, άγρια λογοκριμένο, στη Νέα Υόρκη. Το 1959 εκδόθηκε πλήρες στη Νέα Υόρκη και το 1960 στο Λονδίνο, όπου έγινε αντικείμενο μιας πολύκροτης δίκης, το αποτέλεσμα της οποίας ήταν η αθώωση των υπευθύνων των Penguin Books. Το 1929 η αστυνομία έκλεισε μια έκθεση πινάκων του Λώρενς στο Λονδίνο και οι πίνακές του τού αποδόθηκαν υπό τον όρο να μη ξαναεκτεθούν στην Αγγλία.
Ο Λώρενς πέθανε το 1930 σε σανατόριο στη Βανς (Vence) της Κυανής Ακτής. Θεωρούμενος «καταραμένος» συγγραφέας όσο ζούσε, αποδείχθηκε αυτός που άλλαξε την αντιμετώπιση του σεξ από την λογοτεχνία.
Τα πρώτα του έργα ασχολούνται με τις βλαβερές συνέπειες του σύγχρονου, βιομηχανοποιημένου πολιτισμού, που αποκόπτει τον άνθρωπο από τη φύση και καθιστά τις ανθρώπινες σχέσεις προβληματικές. Στα κατοπινά έργα του Λώρενς η φροϋδική ανάλυση κυριαρχεί καθώς και η σημασία που αποδίδει στη σεξουαλική συμπεριφορά. Το επιστέγασμα ήταν Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι, όπου η ερωτική πράξη καταργεί την ταξική διαφορά και τις κοινωνικές συμβάσεις.
1935 – Άρβο Περτ (Arvo Pärt, γενν. 11 Σεπτεμβρίου 1935) είναι Εσθονός συνθέτης και ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή συνθέτες θρησκευτικής μουσικής. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, έχει εργαστεί σε μινιμαλιστικό στυλ, με βάση μια δικής του δημιουργίας συνθετική τεχνική, που ονομάζει tintinnabuli (από το λατινικό tintinnabulum: καμπάνα). Η μουσική του εμπεριέχει επιρροές από το Γρηγοριανό μέλος και την προκλασική μουσική.
Ο Περτ γεννήθηκε στην Paideν της επαρχίας Γιέρβα, στην Εσθονία. Η παρατεταμένη διαμάχη του με σοβιετικούς υπαλλήλους τον οδήγησαν να μεταναστεύσει με τη σύζυγό του και τους δύο γιους τους το 1980. Έζησε πρώτα στη Βιέννη, στην Αυστρία, όπου πήρε αυστριακή υπηκοότητα, και στη συνέχεια μετοίκισε στο Βερολίνο, στη Γερμανία. Επέστρεψε στην Εσθονία στα τέλη του 20ού αιώνα και τώρα ζει στο Τάλιν. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες τα έργα του έχουν ηχογραφηθεί εκτεταμένα και διανέμονται διεθνώς από τη γερμανική δισκογραφική εταιρία ECM.
1965 – Μόμπι,(Richard Melville Hall, 11 Σεπτεμβρίου 1965) είναι Αμερικανός DJ, τραγουδιστής, τραγουδοποιός και μουσικός. Το πραγματικό του όνομα είναι Ρίτσαρντ Μέλβιλ Χολ, ενώ το ψευδώνυμο Moby οφείλεται στον Χέρμαν Μέλβιλ, τον συγγραφέα του «Μόμπι Ντικ»
Ο Moby τραγουδάει και παίζει το πλήκτρα, κιθάρα, μπάσο και ντραμς. Σημείωσε επιτυχία στην ambient μουσική σκηνή και οχτώ σινγκλς του κατάφεραν να μπουν στο τοπ-40 των Βρετανικών τσαρτς, στη δεκαετία του 1990.
Το 1999 κυκλοφόρησε το άλμπουμ Play, το οποίο ήταν ένα μείγμα chill-out, ambient και ηλεκτρονικής μουσικής. Ξεχώρισαν οχτώ σινγκλς, με δημοφιλέστερα τα Porcelain, Natural Blues και Why Does My Heart Feel So Bad?. Το Play έγινε ένα εμπορικό και πολιτιστικό φαινόμενο, πουλώντας πάνω από 10 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Μέχρι σήμερα είναι το ηλεκτρονικό άλμπουμ με τις περισσότερες πωλήσεις που κυκλοφόρησε ποτέ. Τα δεκαοκτώ τραγούδια του είχαν μια άνευ προηγουμένου ζήτηση για σάουντρακ σε ταινίες και για εμπορικές διαφημίσεις.
Θάνατοι
1954 – Μαρίκα Κοτοπούλη (3 Μαΐου 1887 – 11 Σεπτεμβρίου 1954) ήταν σημαντική Ελληνίδα ηθοποιός. Διακρίθηκε περισσότερο ως τραγωδός στα έργα ξένων κι Ελλήνων κλασικών συγγραφέων. Πρωταγωνίστησε, ωστόσο, σε πολλά διαφορετικά θεατρικά είδη, ανάμεσά τους η κομεντί και η φάρσα.[2] Η ερμηνεία της σε έργα σύγχρονων συγγραφέων θεωρείται ανεπανάληπτη. Μολονότι δε διακρινόταν για την εξωτερική της εμφάνιση, κέρδισε το θαυμασμό με τη γοητεία που εξέπεμπε, καθώς και με τη σπιρτάδα του μυαλού και τη δημιουργικότητα της σκέψης της.[3]
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Ήταν κόρη της Ελένης και του Δημητρίου Κοτοπούλη. Και οι δυο γονείς της ήταν ηθοποιοί, ενώ ο πατέρας ήταν και θιασάρχης, επικεφαλής του Δραματικού Θιάσου Πρόοδος.
Εμφανίστηκε στη σκηνή βρέφος σε περιοδεία των γονέων της στο έργο Ο αμαξάς των Άλπεων. Είχε, έτσι κι αλλιώς, γεννηθεί σχεδόν κυριολεκτικά πάνω στο θεατρικό σανίδι, όταν η μητέρα της «καταληφθείσα επί σκηνής από τας ωδίνας του τοκετού», όπως περιέγραφε μια εφημερίδα της εποχής, «μετεφέρθη κακώς έχουσα εις την οικίαν της, ένθα έφερεν εις φως τον τελευταίον γόνον των Κοτοπούληδων».
Ο πρώτος ρόλος της ήταν σε επιθεώρηση, σε ηλικία πέντε ετών, όπου υποδύθηκε μια μαθήτρια. Έως το 1901 εμφανιζόταν στο πλάι των γονιών της σε διάφορα έργα, ακόμη και του κλασικού ρεπερτορίου, σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη.
Το 1902 προσελήφθη στο Βασιλικό Θέατρο κι αρχίζει να γίνεται γνωστή στο ευρύτερο κοινό. Στο ξεκίνημα αντιμετώπισε εχθρότητα από μερίδα συναδέλφων της, εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας της. Το ταλέντο της αναγνωρίστηκε γρήγορα από τους κριτικούς κι αυτό ενέτεινε τον ανταγωνισμό με την ευνοούμενη των ανακτόρων ηθοποιό Άννα Φραγκοπούλου. Το ντεμπούτο της στο Βασιλικό Θέατρο ήταν ο ρόλος του Πουκ στο Όνειρο θερινής νυκτός και συνέχισε με ανάλογες επιλογές από το κλασικό ρεπερτόριο, όπως Δωδεκάτη Νύχτα, Φάουστ και άλλα.
Σημαντική στιγμή στην καριέρα της νεαρής Κοτοπούλη υπήρξε η συμμετοχή της στην τριλογία του Αισχύλου Ορέστεια το 1903, όπου η απαγγελία για πρώτη φορά αρχαίου δράματος στη δημοτική γλώσσα προκάλεσε σεισμό στα θεατρικά και κοινωνικά δεδομένα της εποχής. Οι οπαδοί της καθαρεύουσας, οι οποίοι υποκινήθηκαν από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Γεώργιο Μιστριώτη, αντέδρασαν βίαια, προκλήθηκαν επεισόδια με τραυματίες και έναν νεκρό (τα λεγόμενα Ορεστειακά) και η συνέχεια των παραστάσεων διακόπηκε.
Έγινε θιασάρχης το 1908 και το 1912 εγκαταστάθηκε στο θέατρο «Ομονοίας», το οποίο μετονομάστηκε σε «Μαρίκας Κοτοπούλη» και το 1936 μετακόμισε στο «Ρεξ» της οδού Πανεπιστημίου. Το καλοκαίρι του 1924, όταν ο Χαϊλέ Σελασιέ επισκέφθηκε ως αντιβασιλέας της Αιθιοπίας την Ελλάδα, η Κοτοπούλη και ο θίασός της επιλέχτηκαν για την παράσταση του Αγαμέμνονα που δόθηκε προς τιμήν του στο Ηρώδειο.
Στις αρχές του 1929 η Κοτοπούλη συνέστησε την «Ελευθέραν Σκηνήν», σε συνεργασία με τον χρονογράφο και θεατρικό συγγραφέα Σπύρο Μελά και με τη σύμπραξη του γαμπρού της Μήτσου Μυράτ. Η δημιουργία του θιάσου είχε σχεδιαστεί ως αντίβαρο στην επικείμενη σύσταση του Εθνικού Θεάτρου. Γρήγορα, όμως, οι οικονομικές αποτυχίες ορισμένων επιλογών της «Ελευθέρας Σκηνής» οδήγησαν τον Μελά στην απόφαση να αποχωρήσει από το σχήμα, επιλέγοντας την προώθηση των συμφερόντων του μέσω του Εθνικού.
Μετά τη διάλυση του θιάσου, η Κοτοπούλη, μαζί με μια ομάδα ηθοποιών, έφυγε τον Οκτώβριο του 1930 για παραστάσεις στις ΗΠΑ, όπου παρέμεινε μέχρι τον Ιανουάριο του 1932. Η επιθυμία της να δημιουργήσει ένα θεατρικό σχήμα που θα ήταν το αντίπαλο δέος του Εθνικού Θεάτρου πραγματοποιήθηκε όταν επέστρεψε από την Αμερική και έφτιαξε έναν θίασο με την άλλοτε ανταγωνίστριά της, Κυβέλη, ο οποίος γνώρισε σημαντική επιτυχία.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου η παρουσία της Κοτοπούλη στο θεατρικό σανίδι αραίωσε. Η τελευταία της εμφάνιση πραγματοποιήθηκε το 1952, στην Ερμούπολη της Σύρου.
Η Μαρίκα Κοτοπούλη πέθανε στις 11 Σεπτεμβρίου 1954. Κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη την επόμενη του θανάτου της, αφού πρώτα το φέρετρό της εκτέθηκε στη Μητρόπολη σε λαϊκό προσκύνημα.
1973 – Σαλβαδόρ Αλιέντε (Salvador Guillermo Allende Gossens, 26 Ιουνίου 1908 – 11 Σεπτεμβρίου 1973) ήταν Χιλιανός ιατρός και πολιτικός, γνωστός ως ο πρώτος μαρξιστής που έγινε πρόεδρος χώρας μέσω ανοικτών εκλογών. Υπηρέτησε ως Πρόεδρος της Χιλής από το 1970 έως το 1973, όταν ανατράπηκε με ένα πραξικόπημα (το οποίο είχε την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών) από τον Αουγούστο Πινοσέτ.
Γεννήθηκε στο Βαλπαραΐσο το 1908 και αυτοκτόνησε στο Σαντιάγο το 1973. Καταγόταν από μεγαλοαστική οικογένεια και σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, απ΄ όπου και έλαβε το δίπλωμά του το 1932. Ασχολήθηκε έντονα με την πολιτική αναπτύσσοντας μαρξιστική δράση. Ένα χρόνο μετά συνέβαλε στην ίδρυση του σοσιαλιστικού κόμματος της Χιλής. Το 1937 συμμετείχε στη κυβέρνηση του Πέδρο Αγκίρρε Σέντρα, στην οποία και ανέλαβε για τέσσερα χρόνια υπουργός Υγείας. Το 1945 εκλέχθηκε για πρώτη φορά μέλος της Γερουσίας.
Το 1952, όταν έβαλε υποψηφιότητα για την Προεδρία, επειδή είχε δεχθεί την υποστήριξη του παράνομου τότε κομμουνιστικού κόμματος, διαγράφτηκε από το σοσιαλιστικό κόμμα με συνέπεια να καταταγεί τελευταίος των τεσσάρων υποψηφίων. Επανήλθε όμως στις εκλογές του 1958 με την υποστήριξη των σοσιαλιστών και των κομμουνιστών, των οποίων το κόμμα τους είχε πλέον νομιμοποιηθεί. Παρά ταύτα κατατάχθηκε δεύτερος των υποψηφίων.
Στις 4 Σεπτεμβρίου του 1970 πραγματοποιήθηκαν στη Χιλή οι πιο κρίσιμες προεδρικές εκλογές της ιστορίας της, καθώς για πρώτη φορά διαγραφόταν πιθανότατο το ενδεχόμενο να εκλεγεί πρόεδρος ο 62χρονος Σαλβαδόρ Αλιέντε, επικεφαλής της Λαϊκής Ενότητας, όπου συστεγάζονταν σοσιαλιστές, κομμουνιστές και ριζοσπάστες καθολικοί. Αν και η Χιλή διακρινόταν για την σχετικά ομαλή -με τα λατινοαμερικανικά κριτήρια- κοινοβουλευτική της ζωή, οι διεθνείς παρατηρητές είχαν ζωηρές αμφιβολίες στο κατά πόσο ήταν δυνατό να έρθει ειρηνικά και ανεμπόδιστα στην εξουσία αριστερή κυβέρνηση, σε μια περιοχή που οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής θεωρούσαν ως την “πίσω αυλή” τους. Αναμφίβολα, το πρόγραμμα της Λαϊκής Ενότητας ήταν πολύ προωθημένο. Λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές, ο Αλιέντε υποσχέθηκε μια “αντιιμπεριαλιστική αντιολιγαρχική κυβέρνηση”, η οποία θα αντικαθιστούσε τη Βουλή και τη Γερουσία με μια Λαϊκή Εθνοσυνέλευση.
Ο Αλιέντε άρχισε να εφαρμόζει ένα ευρύτατο πρόγραμμα σοσιαλιστικών μεταρρυθμίσεων κρατικοποιώντας μεγάλες εκτάσεις γης, τον ορυκτό πλούτο της χώρας και τις τράπεζες. Το πρόγραμμα του Αλιέντε περιελάμβανε αναβάθμιση των συμφερόντων των εργατών, εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, αναδιοργάνωση της εθνικής οικονομίας σε δημόσιο, μικτό και ιδιωτικό τομέα, εξωτερική πολιτική διεθνούς αλληλεγγύης και εθνικής ανεξαρτησίας, καθώς και νέα θεσμική οργάνωση του κράτους, ως λαϊκού πλέον κράτους, με την ίδρυση ενός ενιαίου σώματος αντιπροσώπων. Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ένωσης πρότεινε επίσης την εθνικοποίηση των κύριων ορυχείων χαλκού της Χιλής, που άνηκαν σε ξένα συμφέροντα, κυρίως των ΗΠΑ. Ορισμένες χαρακτηριστικές μεταρρυθμίσεις κατά το πρώτο διάστημα της προεδρίας του Αλιέντε περιλάμβαναν την ανακατανομή εκατομμυρίων στρεμμάτων γης σε ακτήμονες ως μέρος της αγροτικής μεταρρύθμισης, αύξηση μισθών στις ένοπλες δυνάμεις και παροχή δωρεάν γάλατος στα παιδιά. Επίσης, ιδρύθηκαν ο Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Ιθαγενών Πληθυσμών και το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης των Μαπούτσε για να καλύψουν τις ανάγκες των αυτοχθόνων κατοίκων της Χιλής.
Παράλληλα, ο Αλιέντε εφάρμοσε νέα εξωτερική πολιτική, ξεκινώντας τη συνεργασία πρώτα με την Κίνα και στη συνέχεια με την Κούβα. Η πολιτική του αυτή τον έφερε σε αντιπαράθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, με συνέπεια οι σχέσεις των δύο χωρών να ψυχραθούν. Ο τότε ένοικος του Λευκού οίκου Νίξον είπε χαρακτηριστικά: “Τώρα με τον Κάστρο στην Κούβα και τον Αλιέντε στη Χιλή έχουμε στην Λατινική Αμερική ένα κόκκινο σάντουιτς και μοιραία όλη θα γίνει κόκκινη”. Δύο χρόνια αργότερα από την εκλογή του άρχισε να καλπάζει ο πληθωρισμός και να πλήττεται βεβαίως η μεσαία τάξη.
Επειδή ο Αλιέντε είχε στο πρόγραμμά του να κρατικοποιήσει τα μεταλλεία χαλκού, τα οποία ανήκαν σε Αμερικάνους ιδιώτες, έπρεπε να ανατραπεί. Έτσι, ο Νίξον αποφάσισε να ανατρέψει τον Αλιέντε. Το έργο αυτό το αναθέτει στη C.I.A. και οργανωτής του πραξικοπήματος επιλέγεται ο Χένρυ Κίσινγκερ. Οι μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α. προσπαθούν να δωροδοκήσουν τον στρατό της Χιλής, αλλά ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Ρενέ Σνάιντερ ήταν πιστός στο σύνταγμα και η πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε. Ο Σνάιντερ βρέθηκε δολοφονημένος λίγες μέρες μετά.
Έπειτα από αυτό ο Λευκός Οίκος διέταξε τον οικονομικό στραγγαλισμό της χώρας. Η δεύτερη απόπειρα δωροδοκίας στέφθηκε με επιτυχία. Οι φορτηγατζήδες που μετέφεραν τα τρόφιμα σταμάτησαν να κάνουν την δουλειά τους. Το κόστος αυτής της απεργίας ήταν 200 εκατομμύρια δολάρια για το κράτος της Χιλής, ενώ η C.I.A. είχε ξοδέψει τα διπλάσια. Παρ’ όλα τα δεινά που περνούσε η χώρα, η δημοτικότητα του Αλιέντε συνεχώς αυξανόταν. Κατόπιν αυτού οι Αμερικανοί οργάνωσαν το σχέδιο Ζ. Τον Ιούνιο του 1973 οργανώνεται ένα δεύτερο πραξικόπημα, που κατεστάλη από τη νόμιμη ηγεσία του στρατού και τον στρατηγό Πρατς. Μετά την καταστολή ο στρατηγός Πρατς συμβούλεψε τον Αλιέντε να δώσει όπλα στο λαό ανοίγοντας τα οπλοστάσια. Ο Αλιέντε όμως, όντας πιστός στις αξίες του, του απάντησε: “Όχι. Αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα. Βασίζεται σε ειρηνικές αξίες και όχι στη βία”.
Μετά από αυτά τα γεγονότα ο Αλιέντε αποφασίζει να αλλάξει την ηγεσία του στρατού και στη θέση του Πρατς τοποθετεί τον Αουγούστο Πινοσέτ. Την Τρίτη, 11 Σεπτεμβρίου 1973, γίνεται συγχρονισμένη επίθεση από ξηρά και αέρα στο προεδρικό μέγαρο. Η δημοκρατία καταλύεται και στην εξουσία ανεβαίνει ο Πινοσέτ.
Λίγο αργότερα οι πραξικοπηματίες ανακοινώνουν ότι ο Αλιέντε αυτοκτόνησε. Η επίσημη ανακοίνωση αναφέρει ότι το όπλο που χρησιμοποίησε ήταν ένα αυτόματο τυφέκιο (ΑΚ-47). Εντούτοις πολλοί πολίτες στάθηκαν δύσπιστοι και έκαναν λόγο για δολοφονική ενέργεια από κυβερνητικούς.
2019 – Αντώνης Λιβάνης (15 Ιουνίου 1925 – 11 Σεπτεμβρίου 2019) ήταν Έλληνας επιχειρηματίας, εκδότης και πολιτικός. Υπήρξε ο δημιουργός του Εκδοτικού Οργανισμού Λιβάνη, μίας από τις μεγαλύτερες και πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις στον κλάδο των εκδόσεων. Ως πολιτικός, υπήρξε ο μακροβιότερος και πιο έμπιστος συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου. Διετέλεσε Γενικός Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού (1981-1989) και Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ (1993-1996).
Ο Αντώνης Λιβάνης γεννήθηκε το 1925 στην Πάτρα. Ήταν γόνος εύπορης οικογένειας εμπόρων με καταγωγή από τα Καλάβρυτα. Πολύ νέος αγωνίστηκε στην Εθνική Αντίσταση και καταδικάστηκε σε θάνατο από τους Ναζί, αλλά σώθηκε χάρη στην παρέμβαση ισχυρών συγγενών του. Σπούδασε στην Ανώτατη Εμπορική Σχολή (σημερινό Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις. Παράλληλα με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, ο Λιβάνης έγινε δραστήριος παράγοντας της Πάτρας στην υπηρεσία του Γεωργίου Παπανδρέου, και ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ένας από τους κομματάρχες του. Όταν ο γιος του Γεωργίου Παπανδρέου Ανδρέας γύρισε στην Ελλάδα το 1961 με πρόταση του τότε Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή (για να αναλάβει το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών) και αποφάσισε το 1964 να μπει στην πολιτική, ο Αντώνης Λιβάνης έγινε Διευθυντής του Γραφείου του.
Κατά τη διάρκεια της Χούντας των Συνταγματαρχών ο Αντώνης Λιβάνης συνελήφθη περνώντας συνολικά 5,5 χρόνια σε φυλακές και εξορία, με μεσοδιαστήματα ελευθερίας. Την περίοδο εκείνη η οικογένεια Λιβάνη αναγκάστηκε να εκποιήσει τα περιουσιακά της στοιχεία προκειμένου να επιβιώσει. Μετά την επιστροφή του από την εξορία, το Πάσχα του 1972, δημιούργησε τον Εκδοτικό Οργανισμό Λιβάνη, που εξελίχθηκε σε μία από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις της Ελλάδας στο χώρο των εκδόσεων. Συμμετείχε στην προετοιμασία και τη διεξαγωγή της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου, κάτι που οδήγησε σε ανελέητο κυνηγητό από τις μυστικές υπηρεσίες της Χούντας με εντολή να συλληφθεί πάση θυσία. Ο Λιβάνης, όμως, κατάφερε να διαφύγει στη Ρώμη.
Παρά την παρουσία του δίπλα στον Ανδρέα Παπανδρέου, στο ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά η ενεργός παρουσία του άρχισε το 1977, όταν έγινε η στροφή προς το Κέντρο εν όψει των εκλογών.
Κατά την προεκλογική περίοδο του 1981, ο Αντώνης Λιβάνης κινητοποιήθηκε για να εκλεγεί ο Γιώργος Παπανδρέου βουλευτής Αχαΐας, όπως είχε κάνει με τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1964. Πράγματι, ο νεαρός τότε Γιώργος Παπανδρέου εξελέγη πρώτος, ξεπερνώντας σε σταυρούς ακόμη και τον Μένιο Κουτσόγιωργα
Με τη νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981, ανέλαβε Γενικός Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού και Γενικός Διευθυντής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ (χωρίς ο ίδιος να είναι βουλευτής) στην οποία επέβαλλε σκληρή πειθαρχία. Κράτησε αυτές τις θέσεις ως την πτώση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ το καλοκαίρι του 1989. Δεν δέχθηκε ποτέ να μπει στην επίσημη πολιτική και να γίνει βουλευτής.
Ο Αντώνης Λιβάνης ήταν ο δημιουργός του Πρωθυπουργικού Γραφείου ως αυτοτελούς δημόσιας υπηρεσίας (νόμος 1299/1982) και ο ρόλος του ήταν ο γενικός συντονισμός και η επίβλεψη των Υπουργών. Είχε ένα δικό του επιτελείο για να χειρίζεται σημαντικές υποθέσεις και να επιτηρεί τα Υπουργεία, ενώ είχε και τον γενικό έλεγχο σε ότι αφορούσε τις υπηρεσίες που υπάγονταν απευθείας στον Πρωθυπουργό. Οι σχέσεις του με τις κομματικές οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ ήταν εχθρικές, και υπήρξαν κόντρες με τα στελέχη που ήλεγχαν το κόμμα και τη νεολαία, όπως ο Γιώργος Γεννηματάς, καθώς και με το Υπουργικό Συμβούλιο, στο οποίο δέσποζε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Μένιος Κουτσόγιωργας.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δραστηριότητάς του ήταν ότι διατηρούσε πάντα διαύλους επαφής με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Με όλα αυτά, ο Αντώνης Λιβάνης δημιούργησε σχολή, αξεπέραστη μέχρι σήμερα.
Όταν το ΠΑΣΟΚ επέστρεψε στην εξουσία το 1993, διορίστηκε Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και έγινε ο βασικός χειριστής όλων των ενδοκυβερνητικών υποθέσεων. Ήταν νυμφευμένος με την Κατερίνα Κατέχου και είχε δύο παιδιά, τον Ηλία (που σήμερα διευθύνει τον εκδοτικό οίκο) και τη Γιώτα.
