Στύλια: Το καλοκαίρι του 1964,
ένας δίσκος μνημόσυνου με κόλλυβα
οδήγησε σε μια ασύλληπτη σε έκταση τραγωδία με 17 νεκρούς
- Συλλογή υλικού – Επιμέλεια
Λευτέρης Τηλιγάδας
«Μεσίστιος υψώθη ξαφνικά η σημαία της κοινότητος, δύο περίπου ώρας μετά την πάνδημον συμμετοχήν των κατοίκων τού ορεινού χωρίου (υψόμ. 700 μ.) εις το μνημόσυνον του συγχωρίου των Νικ. Αποστολοπούλου».
Το χρονικό
Το πρωί της Κυριακής, 12 Ιουλίου 1964, η οικογένεια του Νικόλαου Αποστολόπουλου τελούσε μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του στον ιερό ναό της Αγίας Τριάδας στο συνοικισμό Αποστολέικα του χωριού Στύλια. Μετά τον εκκλησιασμό και το μνημόσυνο, όπως συνηθίζεται, προσέφερε κόλλυβα στο προαύλιο του ναού. Πριν περάσει ένα μισάωρο εκδηλώθηκαν τα πρώτα συμπτώματα και ένας από τους κατοίκους του χωριού ξεψύχησε μέσα σε φρικτούς πόνους.
Όπως αναφέρουν διάφορες αφηγήσεις, με τα πρώτα συμπτώματα της δηλητηρίασης όλοι οι κάτοικοι του χωριού θέλησαν να κατευθυνθούν προς τη Σύμη, όπου υπήρχε κοινοτικός γιατρός. Κανείς όμως δεν μπορούσε να φτάσει ως εκεί, αφού ο ένας μετά τον άλλο «έπεφταν στο έδαφος σφαδάζοντας».
«Μητέρες έβλεπαν τα παιδιά τους να πεθαίνουν το ένα μετά το άλλο, παιδιά τους γονείς τους να παγώνουν». Καθώς λέγεται μάλιστα, «μερικοί πέθαναν από συγκοπή πριν προφθάσει το δηλητήριο να τους “θερίσει” τα σωθικά».
Συνολικά διακομίστηκαν στο νοσοκομείο της Πάτρας και το Καραμανδάνειο 42 άτομα, από τα οποία το ένα πέθανε κατά τη μεταφορά. Από τους 312 κατοίκους, δηλητηριάστηκαν οι 150 και οι υπόλοιποι, λόγω της επικρατούσας σύγχυσης, δεν ήταν σε θέση να βοηθήσουν καν τους στρατιώτες στην ταφή των νεκρών.
«Όλο το χωριό ήταν εκεί. Μοιράστηκαν από δίσκο τα κόλλυβα και όταν σχόλασε η εκκλησία άλλοι πήγαν στα σπίτια τους και άλλοι στο καφενείο… Σ’ ένα καφενείο πήγα και ‘γω μαζί με άλλους χωριανούς. Ξαφνικά ένιωσα τη γλώσσα μου να μπερδεύεται, μου ήρθε σκοτοδίνη, άρχισα να νιώθω πόνους που μεγάλωναν διαρκώς, κρατήθηκα να μην πέσω… Είχα φάγει από τους πρώτους κόλλυβα, ένιωσα πρώτος το δηλητήριο! Με έσωσε ο εμετός που έκαμα…», ανέφερε ένας από τους «τυχερούς» επιζήσαντες, ο Κων. Κουκούτσης, και πρόσθετε: «Στα καφενεία άλλοι που επίσης είχαν φάγει κόλλυβα, “έπεφταν” σαν ζαλισμένα κοτόπουλα, ενώ από τα σπίτια του χωριού ακούγονταν ξεφωνητά και επικλήσεις για βοήθεια. Ποιος να την προσφέρει;».
Όταν ειδοποίησαν τον κοινοτικό γιατρό, Σίδερη, από την Εύβοια, αυτός ξεκίνησε με μηχανάκι, το οποίο χρειάστηκε να το σπρώχνει για 5-6 χιλιόμετρα στο γεμάτο λακκούβες ανηφορικό δρόμο. Έπεσε μάλιστα, μετά τα Περιβόλια και έφτασε στην Στύλια με σπασμένο πόδι.
Κάποιοι κάτοικοι του χωριού ξεκίνησαν για τον Παλιόπυργο (γειτονικό χωριό που είχε σταθμό χωροφυλακής), αλλά ούτε κι αυτοί κατάφεραν να φθάσουν εκεί αφού, όπως φημολογείται τους βρήκαν να σφαδάζουν κατά μήκος της διαδρομής .
Μια άλλη μαρτυρία αναφέρει ότι «ένας χωρικός γέμισε το κυνηγετικό του όπλο, βγήκε στην ταράτσα του σπιτιού του και πυροβόλησε. Έριξε και δεύτερη και τρίτη. Έσπευσαν οι χωροφύλακες, όχι για να συλλάβουν το δράστη, μα για να βοηθήσουν το γιατρό».
Μέχρι να έρθουν γιατροί από τη Ναύπακτο είχαν ήδη πεθάνει δέκα χωρικοί από τους 150 που παρουσίαζαν τα συμπτώματα της δηλητηρίασης.
Ο γιατρός Σιδέρης που έφτασε πρώτος στα Στύλια, βλέποντας την εικόνα του θανατικού, είπε: «Ήταν κάτι το τρομερό. Όταν έφτασα, μια ώρα μετά τη διανομή του σταριού, βρήκα το χωριό πνιγμένο στο μοιρολόι. Τα παιδιά θρηνούσαν τους γονείς των, οι επιζήσαντες αγωνιούσαν για τους συγγενείς τους. Πενήντα άτομα είχαν συγκεντρωθεί μπροστά στο καφενείο, όπου πηγαίνουν μετά την εκκλησία και ήσαν σε κωματώδη κατάστασι. Όταν έφτασα 15 ήσαν κιόλας νεκροί. Τους άλλους μόνον ένας Θεός μπορούσε να τους γλιτώσει. Άρχισα αμέσως τον αγώνα. Ενέσεις, άνθρακας, τεχνητές αναπνοές, πλύσεις στομάχων, ακόμη και αφαιμάξεις. Όταν αργότερα ήλθαν δύο άλλοι γιατροί από τη Ναύπακτο, χωρισθήκαμε σε συνεργεία και το έργο μας ήταν περισσότερο αποτελεσματικό. Κάναμε περί τις 700 ενέσεις με τους άλλους γιατρούς».
Είχαν περάσει έξι ώρες όταν άρχισαν να προσγειώνονται τα πρώτα ελικόπτερα –η αθλιότητα του δρόμου δεν επέτρεπε τη μεταφορά με άλλο τρόπο– για να φέρουν στο νοσοκομείο της Πάτρας τους δηλητηριασμένους. Περικυκλώνονται από τους έντρομους χωρικούς, οι οποίοι, αλλόφρονες, ζητούν βοήθεια! «Σκοτωμός» έγινε τότε για την εξασφάλιση μιας θέσεως, από άλλους για τον εαυτό τους, από άλλους για κάποιον συγγενή που φαινόταν να ξεψυχά βογκώντας από τον πόνο… Η 19χρονη Σπυριδούλα Κουβέλη άφησε την τελευταία της πνοή πάνω από τον Πατραϊκό κόλπο.
Εις το Νοσοκομείον
Στο νοσοκομείο της Πάτρας αντηχούσαν οι σπαρακτικές κραυγές και τα μοιρολόγια των θυμάτων. Η Χρυσούλα Αποστολοπούλου θρηνούσε τα δύο αγγελούδια της: «Όταν τέλειωσε το μνημόσυνο, ο νεωκόρος μάς μοίρασε τα κόλλυβα. Όλοι πήραμε. Μετά από λίγο, το κοριτσάκι μου, η Ελευθερία, μου είπε: “Μητέρα, με πονά η κοιλιά μου”! Δεν έδωσα σημασία στα λόγια της. Σχεδόν ταυτοχρόνως, τα ίδια λόγια μού είπε και ο Αριστείδης μου. «Φύγαμε αμέσως και πήγαμε στο σπίτι, όπου τους έβρασα ρίγανη. Μα σε λίγο, πρώτος ο Αριστείδης και μετά η Ελευθερία μου ξεψύχησαν στην αγκαλιά μου…»
Ο 38χρονος Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος χτυπούσε το κεφάλι του στο σίδερο του κρεβατιού, φωνάζοντας: «Θέλω τα παιδάκια μου και τη γυναικούλα μου». Ο Αλεξόπουλος έχασε τα τρία παιδιά του, την 9χρονη Αρετή, τον 6χρονο Θανάση, την 5χρονη Αγγελική και την αγαπημένη του σύζυγο Βασιλική, που είχε παντρευτεί από έρωτα… Τώρα, γι’ αυτόν, «η ζωή δεν είχε καμία αξία».
Ο εισαγγελέας Μεσολογγίου διέταξε τη σύλληψη της Γιαννούλας Αποστολοπούλου, του γιου της Γρηγόρη και της κόρης της Κατερίνας ως ενόχους για την ομαδική δηλητηρίαση. Σύμφωνα με την αναφορά του: «Οι ανωτέρω ετέλουν το μνημόσυνον του συζύγου της πρώτης και πατρός των άλλων, και εις την οικίαν των παρεσκευάσθησαν τα κόλλυβα, εις τα οποία ανεμίχθη, αντί συμπληρωματικής ζακχάρεως δια να “γλυκάνουν τα σπερνά”, ποσότης παραθείου».
Για το γεγονός έγραψαν
1) Η πρωινή εφημερίδα της Θεσσαλονίκης ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ,
Τρίτη 14 Ιουλίου 1964 Αριθμός φύλλου 17.233 στις σελ.1, 5 & 8:
«17 Απέθανον και 100 χαροπαλεύουν από τα κόλλυβα με παραθείον»
Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 1η σελίδα | Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 5η σελίδα
Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 8η σελίδα
2) Η πρωϊνή εφημερίδα της Αθηνών ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,
Τρίτη 14 Ιουλίου 1964 Αριθμός φύλλου 6086 στις σελ.1, 3 & 7:
«Η τραγωδία των Στύλιων εστοίχισε 17 νεκρούς»
Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 1η σελίδα | Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 3η σελίδα
Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 7η σελίδα
3) Η ημερήσια πολιτική και εμπορική εφημερίδα Αλεξάνδρειας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ,
Τρίτη 14 Ιουλίου 1964 Αριθμός φύλλου 165, στη σελ. 4:
«Εις 17 ανήλθον τελικά τα θύματα της δηλητηριάσεως»
Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 4η σελίδα
4) Η ημερήσια εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ,
|Σάββατο 18 Ιουλίου 1964 Αριθμός φύλλου 29, στις σελ.1 & 7:
«Μετά την πολύνεκρη τραγωδία του χωριού Στύλια – Παραθείον Ε605: Ο θάνατος στο σπίτι».
Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 1η σελίδα | Δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την 7η σελίδα
Πηγές: Ημερήσιος τύπος της εποχής
AgrinioStories
