Η περιπέτεια της «τιμής» των «120» – Μέρος 1ο

Η περιπέτεια της «τιμής»
και η πρώτη θεσμική αναγνώριση της θυσίας «120»
Μέρος 1ο

του Λευτέρη Τηλιγάδα

Από το Σεπτέμβρη του 1944, που ο Ε.Λ.Α.Σ. «μπήκε» αναίμακτα στην πόλη του Αγρινίου, εγκαθίδρυσε την πρώτη ΕΑΜική – Λαϊκή αυτοδιοίκησή της και απέδωσε τις αρμόζουσες τιμές, μέχρι και τις 5 Ιουνίου 1963, που το Δημοτικό Συμβούλιο συζήτησε ξανά το ζήτημα της εκτέλεσης των 120 αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης τη Μεγάλη Παρασκευή του 1944 στο Αγρίνιο, είχαν μεσολαβήσει δεκαεννέα (19) χρόνια κοινωνικής και πολιτικής φοβίας απέναντι στο γεγονός, αφού η οποιαδήποτε υποστηρικτική αναφορά στην ΕΑΜική Αντίσταση και την ιστορία της, ήταν σε θέση να χρησιμοποιηθεί από το κυρίαρχο καθεστώς ως αφορμή κοινωνικού και πολιτικού στιγματισμού με ό,τι αυτό συνεπαγόταν (κοινωνική περιθωριοποίηση, εξορία κ.ά.).

Μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 1934, το πραξικόπημα της 4ης Αυγούστου, την Κατοχή και τον Εµφύλιο, κρατικά οργανωμένες εθνικές εκλογές για την ανάδειξη αιρετών οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά στις 15 Απριλίου 1951. Οκτώ χρόνια μετά πραγματοποιήθηκαν οι Δημοτικές Εκλογές της 5ης Απριλίου του 1959 (είχαν μεσολαβήσει οι αντίστοιχες του 1954), στις οποίες μετείχαν, για το Δήμο Αγρινίου, οι δημοτικές παρατάξεις του Γιώργου Παπαϊωάννου (με έμβλημα τον ήλιο), του Δημήτρη Καπούλα (με έμβλημα το περιστέρι με ένα κλαδί ελιάς) και του Ηλία Σαγεώργη (με έμβλημα τον έλατο). Το εκλογικό σύστημα ήταν η απλή αναλογική, με έμμεση εκλογή του Δημάρχου από το Δημοτικό Συμβούλιο, ψήφισαν 9.059 εκλογείς και εκλέχτηκε ένα 19μελές δημοτικό Συμβούλιο.

Από τον συνδυασμό του Γ. Παπαϊωάννου, που ήρθε πρώτος με 4.090 ψηφοδέλτια, εκλέχτηκαν κατά σειρά και με βάση τον αριθμού των ψήφων προτίμησης που πήρε ο καθένας οι: Γιώργος Παπαϊωάννου, Τασία Βότση, Γ. Βακαλόπουλος, Δ. Σαραντόπουλος, Χριστόφορος Χαβέλλας. Δημήτρης Ανδρικόπουλος, Παναγιώτης Κυλάφης. Πιστιόλας Ευστάθιος, Τσιτσιμελής Κώστας (Τάκης). Μετά την εκλογή του Παπαϊωάννου στη θέση του Δημάρχου, τη θέση του στο όργανο κατέλαβε ο 1ος αναπληρωματικός Κ. Κοντοπάνος.

Από τον συνδυασμό του Δ. Καπούλα, που ήρθε 2ος με 2.916 ψηφοδέλτια εκλέχτηκαν κατά σειρά και με βάση τον αριθμό των ψήφων προτίμησης οι: Δ. Καπούλας, Χρ. Αγγέλης, Γ. Φλώρος, Αντώνης Πάτρας, Γιώργος Σιδέρης και Μπάρλας Στράτος. Και τέλος από τον συνδυασμό του Ηλία Σαγεώργη, που ήρθε 3ος με 2.053 ψηφοδέλτια εκλέχτηκαν κατά σειρά και με βάση τον αριθμό των ψήφων προτίμησης οι: Ηλίας Σαγεώργης, Δ. Μακρής, Απ. Κόκλας και Σωτήρης Σταθόπουλος.

Το πολιτικό περιβάλλον

Η πολιτική συγκυρία που είχε διαμορφωθεί σε ολόκληρη τη χώρα από τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου του 1958, οι οποίες, εκτός από το γεγονός της επανεκλογής του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην πρωθυπουργία της χώρας με ποσοστό 41, 16%, έφεραν την Ενωμένη Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) στη θέση της αξιωματικής κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης με 79 βουλευτές, διαμόρφωσε ένα κλίμα έντονης αντιδεξιάς κινητικότητας και αναπτέρωσης του ηθικού των αριστερών δυνάμεων.

Η κυβέρνηση αντιλαμβανόμενη τη δυνατότητα να εκφραστεί και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ο συσχετισμός που είχε διαμορφωθεί στη Βουλή, επιχείρησε να αντιμετωπίσει αυτή την περίπτωση με ένα νομοσχέδιο, το οποίο τροποποιούσε το δημοτικό και κοινοτικό κώδικα, κύρια στο σύστημα εκλογής των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, καθώς και στην εκλογή των δημάρχων. Το νομοσχέδιο προέβλεπε: Έμμεσο σύστημα εκλογής των δημάρχων, απλή αναλογική για την εκπροσώπηση των παρατάξεων στα δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια, ενιαία εφαρμογή του εκλογικού συστήματος σε ολόκληρη τη χώρα, δίχως να εξαιρούνται οι μεγάλοι δήμοι, αλλά ταυτόχρονα, έθετε περιορισμούς στην άσκη-ση αντιπολιτευτικής πολιτικής από τους δημάρχους, θεσμοθετώντας το δικαίωμα της κυβέρνησης να τους καθαιρεί αν αυτοί «πολιτεύονταν».

Στις εκλογές που ακολούθησαν, σε σύνολο 65 επαρχιακών δήμων και 27 της περιοχής Αθήνας – Πειραιά, οι αντικυβερνητικοί υποψήφιοι πήραν σε 32 την απόλυτη πλειοψηφία, ενώ στο Αγρίνιο, εκλέχτηκε με σχετική πλειοψηφία ο «αντικυβερνητικός», Γιώργος Παπαϊωάννου.[1]

Κατά τη διάρκεια της θητείας του Παπαϊωάννου προκηρύχτηκαν οι εκλογές «βίας και νοθείας» του 1961, όπως έχουν καταγραφεί στη σύγχρονη πολιτική ιστορία, οι οποίες αν και ξανάφεραν στην εξουσία την ΕΡΕ του Καραμανλή, έδωσαν την ευκαιρία στον αρχηγό της Ένωσης Κέντρου, Γιώργο Παπανδρέου, δεκαέξι μέρες μετά τη διενέργεια των εκλογών να κηρύξει τον «Ανένδοτο Αγώνα», «που θα μαίνεται, ώσπου η Δημοκρατία να νικήσει στην Πατρίδα». Τη διακήρυξη αυτή υιοθέτησαν με δηλώσεις τους το ΠΑΜΕ, στο οποίο μετείχε η ΕΔΑ, καθώς και μεμονωμένοι πολιτευτές, όπως ο Παυσανίας Κατσώτας, Ηλίας Τσιριμώκος και ο Ηλίας Μπρεδήμας.

Όλα αυτά στην τοπική κοινωνία διαμόρφωσαν ένα ευνοϊκό κλίμα, ώστε τον Ιούνιο του 1963, ο Γεράσιμος Κυλάφης και ο Αλέκος Πολύζος, εκπροσωπώντας, ο μεν πρώτος το παράρτημα της Πανελληνίου Ενώσεως Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής «Ο Φοίνιξ», ο δε δεύτερος την «Τοπική Επιτροπή Συγγενών Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής», να καταθέσουν από κοινού, στις 23 Μαΐου 1963, ένα υπόμνημα, για να τεθεί υπό την αιγίδα του Δήμου Αγρινίου η τέλεση του «μνημοσύνου υπέρ των σφαγιασθέντων συμπατριωτών μας υπό των Γερμανικών Αρχών Κατοχής», το οποίο περιελάμβανε μεταξύ των άλλων το προτεινόμενο πρόγραμμα του μνημοσύνου, μια φωτοτυπία της επιστολής της Ενώσεως “Ο Φοίνιξ”, καθώς και «στοιχεία Γαλλικής Νομοθεσίας περί αγωνιστών αντίστασης».

Πανελλήνιος Ένωσις Θυµάτων Γερµανικής Κατοχής «Ο Φοίνιξ»

Η «Ένωση» ιδρύθηκε ως σωµατείο το 1959, µε βασικό σκοπό τη δικαίωση και τη αναγνώριση των µελών του ως πληγέντων από τους Γερµανούς κατακτητές και κατ’ επέκταση την ηθική και υλική αποζηµίωσή τους. Μέλη του σωµατείου υπήρξαν είτε άµεσα θύµατα της Κατοχής είτε συγγενείς εκτελεσθέντων οµήρων. Ο «Φοίνικας» οργάνωνε εκδηλώσεις και εξέδιδε ενηµερωτικά έντυπα. Παράλληλα συνέλεγε υλικά που αφο-ρούσαν στη Γερµανική Κατοχή στην Ελλάδα. Συνεργαζόταν επίσης µε τις οργανώσεις αντιστασιακών που συγκροτήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 µε βασικό αιτούµενο την αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης. Το αρχείο το «Φοίνικα» κατασχέθηκε στη διάρκεια της δικτατορίας, για να επιστραφεί στη µεταπολίτευση µαζί µε τα σύµµεικτα υλικά που αποτέλεσαν το αρχείο της Ε∆Α.

Γεράσιμος Κυλάφης | 1932-1987

Γεννήθηκε στη Νέα Αβόρανη Αιτωλίας το 1932 και πέθανε στην Αθήνα το 1987 από καρκίνο. Πατέρας του ήταν ο Περικλής Κυλάφης, αγρότης, που γεννήθηκε το 1892 στο Λιβαδάκι της ορεινής Ναυπακτίας. μέλος του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής, συνελήφθη από τους Γερμανούς την Πρωτομαγιά του 1944 στο Αγρίνιο, μετά από πληροφορίες Ελλήνων καταδοτών. Οδηγήθηκε στις φυλακές της πόλης και αμέσως μετά στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, όπου εκτελέστηκε, μαζί με 50 ακόμα αντιστασιακούς, στην Αγία Σωτήρα (Μάντρα Ελευσίνας), στις 9 Αυγούστου 1944. Μητέρα του ήταν η Αθηνά, το γένος Θεοδωροπούλου, που γεννήθηκε το 1900 στο Παναιτώλιο Τριχωνίδας και πέθανε το 1982 στο Αγρίνιο.
Ο Γεράσιμος, τελείωσε το δημοτικό σχολείο στη Νέα Αβόρανη και το γυμνάσιο στο Αγρίνιο. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας του υπήρξε μέλος της «Ενιαίας Δημοκρατικής Νεολαίας Ελλάδας» (ΕΔΝΑ).
Το 1954 «μπαίνει» στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και πιο συγκεκριμένα στη Σχολή Τοπογράφων Μηχανικών, από την οποία αποφοιτά το 1962, υπηρετώντας κατά τη διάρκεια αυτή και ταυτόχρονα τη στρατιωτική του θητεία (1956- 1958). Στα χρόνια της φοίτησής του στο ΕΜΠ εντάχτηκε στη Νεολαία Ε.Δ.Α..
Το καλοκαίρι του 1963 έγινε γραμματέας της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων «Γρηγόρης Λαµπράκης» (Δ.Κ.Ν.«Γ.Λ.») του νομού και το Φεβρουάριο του 1964 ήταν υποψήφιος βουλευτής στο νομό με το ψηφοδέλτιο της Ε.Δ.Α.. Ήταν υπέρμαχος της συγχώνευσης της Δ.Κ.Ν.«Γ.Λ.» και της Νεολαίας Ε.Δ.Α., έλαβε μέρος στο ιδρυτικό Συνέδριο της Δ.Κ.Ν.«Γ.Λ.» και εξελέγη μέλος του Κεντρικού της Συμβουλίου της.
Το 1966 πέρασε στο κόμμα της Ε.Δ.Α., και συγκεκριμένα στο Γραφείο της Νεολαίας Ε.Δ.Α. Αιτωλοακαρνανίας και το 1967, με την εγκατάστασή του στην Αθήνα, έγινε μέλος της Νεολαίας Ε.Δ.Α. Αττικής.
Στη διάρκεια της δικτατορίας συνελήφθη στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1967 και κρατήθηκε στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών μέχρι το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, «οπότε αφέθηκε ελεύθερος με ένα τμήμα των συλληφθέντων με ρύθμιση που έκανε ο τότε υπουργός της στρατιωτικής χούντας».
Ήταν παντρεμένος με τη δικηγόρο Παναγιώτα-Γιούλα Οικονομίδου και απέκτησαν δύο παιδιά. Το 1975 ήταν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος Αθήνας με υποψήφιο δήμαρχο το Μίκη Θεοδωράκη. Το 1984 ζήτησε να γίνει μέλος του ΚΚΕ, αλλά η αίτησή του έγινε δεκτή λίγο πριν από το θάνατό του, το 1987. Το κομματικό του βιβλιάριο παρέλαβε η σύζυγός του, τιμητικά, μετά το θάνατό του.

Διαβάστε στο παρακάτω link το 2ο Μέρος
Η περιπέτεια της «τιμής» των «120» – Μέρος 2ο

Παραπομπή: 1. Ο Γιώργος Παπαϊωάννου είχε στηριχτεί εκείνη την περίοδο από την ΕΔΑ

Φωτογραφία: Ο απαγχονισμός του Σούλου

Διαβάστε περισσότερα στην ενότητα Μαρτυρίες
με click πάνω στην κάρτα που ακολουθεί
ή στο Posted in Μαρτυρίες