.
Δημήτρης Παπαποστόλου
«Αφουγκράστηκα βαθειά τους ήχους»
«Αφουγκράστηκα βαθειά τους ήχους»
της υπαρξιακής μου μοίρας, και τραγούδησα
κατά τον σκοπό τους»*
Ο Δημήτρης Παπαποστόλου γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1943 και ήταν το έβδομο από τα οκτώ παιδιά του ιερέα Αθανασίου Παπαποστόλου. Από μικρός ασχολήθηκε με τη μουσική και τον αθλητισμό σημειώνοντας αξιόλογες επιδόσεις στο δέκαθλο και στο άλμα επί κοντώ. Ταυτόχρονα διακρίθηκε και στο ποδόσφαιρο ως παίκτης του Παναιτωλικού. Σπούδασε στην Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής και διετέλεσε πρόεδρος των φοιτητών της Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής (ΕΑΣΑ), μέλος της ΕΦΕΕ και πρόεδρος των Αιτωλοακαρνάνων φοιτητών.
Τα πρώτα μουσικά μαθήματα τα πήρε από τον μεγαλύτερο αδελφό του Χαρίλαο Παπαποστόλου, ιδρυτή και διευθυντή του Εθνικού Ωδείου στο Αγρίνιο και Πρωτοψάλτη στο Μητροπολιτικό Ναό της πόλεως και αργότερο στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας Washington. Οι μουσικές σπουδές του εστιάστηκαν εξ ίσου στην ευρωπαϊκή και στη βυζαντινή μουσική θεωρία. Έτσι από πολύ νωρίς προσανατολίστηκε προς την αυθεντική ελληνική παραδοσιακή μουσική (βυζαντινή μελοποιία και δημοτικό τραγούδι) , την οποία όμως εξ αρχής αντιλαμβανόταν όχι ως ένα στατικό και αμετάβλητο μουσειακό απολίθωμα αλλ’ ως ένα ζωντανό εξελισσόμενο οργανισμό. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, επανίδρυσε τη Χορωδία Αγρίνιου, ενώ αργότερα πρωτοστάτησε στην επανίδρυση της Χορωδίας του Μουσικού Συλλόγου «Ορφεύς Αγρινίου» και έκτοτε στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή της πόλεως.
Το 1966 δημιούργησε στην Αθήνα μικρό μουσικό σύνολο δωματίου από φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, που αποτέλεσε τον πυρήνα για την εν συνεχεία δημιουργία της Πειραματικής Χορωδίας. Tο 1973 μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στην Αμερική, στο Πανεπιστήμιο του Maryland, όπου δημιούργησε το συγκρότημα Ελληνικός Απόηχος, αποτελούμενο κυρίως από Έλληνες φοιτητές μουσικής, με σκοπό την παρουσίαση και προβολή της ελληνικής μουσικής, αλλά και τη γνωστοποίηση των τότε προβλημάτων της Ελλάδος και ιδιαίτερα την φίμωση των πνευματικών δημιουργών. Γι’ αυτό και το πρόγραμμα των εκδηλώσεων περιελάμβανε κυρίως τραγούδια που είχαν απαγορευτεί στην Ελλάδα από τη δικτατορία.
Το έργο
Το 1974 ηχογράφησε τον δίσκο Cyprus’74, με τραγούδια που τού ενέπνευσε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο και τον προσέφερε αφιλοκερδώς στην κυπριακή κυβέρνηση. Oι εισπράξεις από την πώληση του δίσκου σε όλον τον απόδημο Ελληνισμό δόθηκαν για την ανακούφιση των προσφύγων. Το 1976 δημιούργησε το φωνητικό σύνολο Πειραματική Χορωδία και το οργανικό σύνολο ProArte, συγκροτήματα που στη συνέχεια, καταξιώθηκαν διεθνώς. Το 1978 απέσπασε με την Πειραματική Χορωδία το πρώτο βραβείο ερμηνείας κλασσικού έργου στο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Αθηνών. Το 1980 απέσπασε με την Πειραματική Χορωδία στο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ, του Llangollen στην Ουαλία:
- Α. το πρώτο βραβείο ερμηνείας κλασσικού έργου στην κατηγορία των ανδρικών χορωδιών.
- Β. το πρώτο βραβείο χορωδιακής συνθέσεως με το έργο του Κασσιανή. Το έργο αυτό επελέγη από την καλλιτεχνική επιτροπή του φεστιβάλ ως υποχρεωτικό κομμάτι του χορωδιακού διαγωνισμού των επομένων ετών.
- Γ. το δεύτερο βραβείο ερμηνείας φολκλορικού έργου με τις πολυφωνικές του επεξεργασίες ελληνικών δημοτικών τραγουδιών.
Τα επόμενα χρόνια πραγματοποίησε με την Πειραματική Χορωδία πολυάριθμες εμφανίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και συγκεκριμένα: στο Loretto της Ιταλίας (1978), στο Chicago και στη Washington των Η.Π.Α. (1982), καθώς και σε πολλά άλλα μέρη, προκαλώντας διθυραμβικές κριτικές για τις συνθέσεις του αλλά και για την απόδοση της Πειραματικής Χορωδίας. Το 1978 ηχογράφησε τον δίσκο Ελληνική θρησκευτική μουσική με εκκλησιαστικές συνθέσεις του από τη λειτουργία Ιωάννου του Χρυσοστόμου και από τις ακολουθίες της Μ. Εβδομάδος. Το 1984 ηχογράφησε τον δίσκο Επιμύθιο, με χορωδιακές επεξεργασίες και ενορχηστρώσεις δημοτικών τραγουδιών. Για το έργο αυτό ο κορυφαίος Ελβετός εθνομουσικολόγος Samuel Baud-Bovy, δήλωσε ότι πρόκειται για έναν «τέλειο αποκρυπτογράφο της λανθάνουσας αρμονίας της Ελληνικής Μουσικής».
Στις ενορχηστρώσεις του κατάφερε να συνδυάσει κλασσικά (φλάουτο, βιόλα, βιολοντσέλο) και παραδοσιακά (κλαρίνο, σαντούρι, ποντιακή λύρα, κρουστά) όργανα και να δημιουργήσει ένα εντελώς νέο άκουσμα που ανανεώνει πλήρως την ελληνική δημοτική μουσική. Αντίστοιχης σημασίας έργο του στον τομέα της εκκλησιαστικής μελοποιίας, αποτέλεσε η Συμφωνική Ορθόδοξη Λειτουργία ή Missa Graeca, στην οποία συνδύασε με απόλυτη επιτυχία μια εξ ίσου αυθεντική ελληνική αρμονία με εντελώς καινοφανή στην ορθόδοξη λειτουργική μουσική. Την Missa Graeca την παρουσίασε για πρώτη φορά στο 4ο Χορωδιακό Φεστιβάλ Καλαμάτας το 1988 με σύμπραξη έξι χορωδιών και την ηχογράφησε το 1989. Το έργο κυκλοφόρησε και στην Αμερική το 1996 με τη συμμετοχή του τότε Αρχιεπισκόπου Β. και Ν. Αμερικής κ. Ιακώβου σε ρόλο αναγνώστη. Το 1987 μετέβη στην Κένυα, προσκεκλημένος από τον τότε τοποτηρητή της Ιεράς Μητροπόλεως Ειρηνουπόλεως Πατριαρχείου Αλεξανδρείας κ. Αναστάσιο Γιαννουλάτο, νυν Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας. Εκεί, αφού κατέγραψε και μελέτησε την τοπική μουσική, συνέθεσε τμήματα της Ορθόδοξης Θείας Λειτουργίας σε γλώσσα Swahili.
Ο Δημήτρης Παπαποστόλου συνέθεσε ακόμη συμφωνικά έργα θρησκευτικού, κυρίως, περιεχομένου. Στον χώρο της εκκλησιαστικής μουσικής και της επεξεργασίας δημοτικών τραγουδιών είναι ίσως ο πολυγραφότερος Έλληνας συνθέτης. Η βραβευμένη σύνθεσή του Κασσιανή χρησιμοποιήθηκε μαζί με μουσική των Bach, Mozart, Puzzini και Μίκη Θεοδωράκη στο χορόδραμα Κασσιανή, η Σαπφώ του χριστιανικού λυρισμού, που χορογράφησε η Σοφία Σμαήλου, καλλιτεχνική διευθύντρια του «Ινστιτούτου έρευνας και προώθησης της τέχνης του χορού» (1990).Το έργο του Πάθη (παραγωγή της ΕΡΤ2, 1990) εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Διεθνές Ραδιοτηλεοπτικό φεστιβάλ των Καννών και επιλέχτηκε από τα σημαντικότερα τηλεοπτικά κανάλια της Ευρώπης και της Αμερικής. Ο Ύμνος της αγάπης, εμπνευσμένος από το πασίγνωστο κείμενο του 13ου κεφαλαίου της Α΄ προς Κορινθίους επιστολής του Αποστόλου Παύλου, παρουσιάστηκε σε πρώτη εκτέλεση στη Μητρόπολη Αθηνών το 1999 και ηχογραφήθηκε το 2001.Ο συνθέτης μελοποίησε ακόμα ποίηση ορισμένων από τους σημαντικότερους ποιητές μας, όπως των Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη, Ρίτσου, Βρεττάκου και πολλών άλλων. Συνέθεσε και πολλά τραγούδια με δικούς του στίχους κι έγραψε μουσική για το θέατρο και την τηλεόραση.
Πολύπλευρη παρουσία
Έντονη ήταν η προσφορά του στη γενέτειρά του. Μεταξύ άλλων έγραψε το ποιητικό κείμενο και συνέθεσε τη μουσική των ύμνων του Παναιτωλικού (1997),του Δήμου Αγρίνιου (2004), και της Γυμναστικής Ενώσεως Αγρινίου (2006). Έγραψε επίσης μουσική για θεατρικές παραστάσεις του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου.
Ο Δημήτρης Παπαποστόλου πραγματοποίησε, με την Πειραματική Χορωδία, πλήθος συναυλιών, ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και ηχογραφήσεων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στην Αμερική, που τον ανέδειξαν ως έναν από τους σημαντικότερους κήρυκες, πρεσβευτές και συνεχιστές της σύγχρονης, δημιουργικής και πάντα ζωντανής ελληνικής μουσικής παράδοσης. ΣτηνWashington (Kennedy Center) έδωσε συναυλία με τίτλο Μουσικό Ταξίδι στην Ελλάδα, η οποία αποτέλεσε κορυφαία πολιτιστική εκδήλωση στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ.
Ο Δ. Παπαποστόλου υπήρξε και αρθρογράφος ποικίλης ύλης σε εφημερίδες και περιοδικά και για ένα διάστημα είχε την επιμέλεια της καλλιτεχνικής στήλης στην εφημερίδα Εβδόμη. Διετέλεσε επίσης επί σειρά ετών Πρόεδρος του Συλλόγου των Εν Αθήναις Αγρινιωτών και επί θητείας του εκδόθηκε το αξιόλογο πολιτιστικό – λαογραφικό περιοδικό Ρίζα Αγρινιωτών της γενέτειράς του (1989).
Ακολουθεί μια συνέντευξη του Δημήτρη Παπαποστόλου στο Άρωμα Ελλάδας, του 1999
———————————————————————————————————————————————————————–
*Από το ποίημα Εκ Βαθέων, του Τάκη Παπαποστόλου
——–—————————————————————————————————–
Επιμέλεια Λ.Τ.
