.
Λευτέρη Τηλιγάδα
Αναγκαστικός Νόμος 509/1947
Η δαμόκλειος σπάθη του ελληνικού κράτους
κατά του κομμουνισμού για σχεδόν 30 ολόκληρα χρόνια
Όπως γράφουμε στο σημερινό καλαντάρι του Αγρινίου στις 18 Ιανουαρίου 1948 συνελήφθησαν στο Αγρίνιο οι: Ηλίας Λαϊνάς, Αθανάσιος Χιτόπουλος, Ιωάννης Λιάσος, Σταύρος Τσιγκούνας και Σπύρος Μάρκου, για παράβαση του Αναγκαστικού Νόμου 509/1947. Παίρνοντας αφορμή απ’ αυτές τις συλλήψεις, ας δούμε μερικά γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα, εκείνες τις μέρες, τη σύγχρονη ιστορία της χώρας
Στις 27 του Δεκέμβρη του 1947, ο «Ριζοσπάστης» κυκλοφόρησε το 6ο παράνομο φύλλο του. Η περιορισμένη ύλη του ήταν αφιερωμένη στο σχηματισμό της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, που είχε ανακοινωθεί λίγες μέρες πριν από το ραδιοσταθμό του ΔΣΕ και το ειδησεογραφικό του πρακτορείο «Ελεύθερη Ελλάδα» και οι τίτλοι της πρώτης σελίδας της εφημερίδας έδιναν έναν επιβλητικό τόνο στο γεγονός με έντονα κεφαλαία γράμματα: «Σχηματίστηκε η προσωρινή δημοκρατική κυβέρνηση – Για την τιμή, την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Ελλάδας».
Όταν κυκλοφόρησε το παραπάνω φύλλο του «Ριζοσπάστη», τις εξελίξεις δεν τις σφράγισε μόνον η ανακοίνωση του σχηματισμού της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ), αλλά και η ταυτόχρονη αντίδραση της κυβέρνησης Θεμιστοκλή Σοφούλη, που ανέλαβε για τρίτη φορά την πρωθυπουργία, ηγούμενος κυβέρνησης συνεργασίας με το Λαϊκό Κόμμα, «τη υποδείξει» των Βρετανών ως «μέση λύση», στις 7 Σεπτεμβρίου του 1947.
Την ίδια μέρα (27 Δεκεμβρίου 1947) και με κλειστή τη βουλή εκείνες τις μέρες λόγω της εορτής των Χριστουγέννων, ο Χρήστος Λαδάς, υπουργός δικαιοσύνης εισηγείται στο υπουργικό συμβούλιο και κατόπιν στον βασιλιά Παύλο, τον Αναγκαστικό Νόμο 509 «Περί μέτρων ασφαλείας του Κράτους, του Πολιτεύματος, του Κοινωνικού Καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών», ο οποίος έδωσε και την τυπική νομιμότητα της τρομοκρατίας που ασκούσαν τα κρατικά όργανα εκείνες τις μέρες και τις επόμενες και σφράγισε με τον πιο επίσημο τρόπο την έναρξη του εμφυλίου καθώς και όλα τα επόμενα χρόνια τα πογκρόμ και τις διώξεις κατά των κομμουνιστών μέχρι το 1974, που καταργήθηκε.
Μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα του νόμου
Άρθρο 1ο: «Τὸ Κομμουνιστικὸν Κόμμα Ἑλλάδος, τὸ Ἐθνικὸν Ἀπελευθερωτικὸν Μέτωπον (ΕΑΜ) καὶ ἡ Ἐθνικὴ Ἀλληλεγγύη προπαρασκευάσαντα καὶ ἐνεργοῦντα τὴν κατὰ τῆς ἀκεραιότητος τῆς Χώρας προδοτικὴν ἀνταρσίαν διαλύονται. […]»
Άρθρο 2ο: «Ὅστις ἐπιδιώκει τὴν ἐφαρμογὴν ἰδεῶν ἐχουσῶν ὡς ἔκδηλον σκοπὸν τὴν διὰ βιαίων μέσων ἀνατροπὴν τοῦ Πολιτεύματος, τοῦ κρατούντος κοινωνικοῦ συστήματος ἢ τὴν ἀπόσπασιν μέρους ἐκ τοῦ ὅλου τῆς ἐπικρατείας, ἢ ἐνεργεῖ ὑπὲρ τῆς ἐφαρμογῆς αὐτῶν προσηλυτισμὸν τιμωρεῖται ἐὰν μὲν εἶναι ἀρχηγὸς ἢ ὁδηγὸς διὰ τῆς ποινῆς τῶν προσκαίρων δεσμῶν, εἰς ἰδίως δὲ βαρείας περιπτώσεις διὰ τῆς ποiνῆς τῶν ἰσοβίων δεσμῶν ἢ τοῦ θανάτου, ἐὰν δὲ εἶναι ἁπλοῦς συστασιώτης διὰ ποινῆς φυλακίσεως, εἰς ἰδίως δὲ βαρείας περιπτώσεις διὰ τῆς ποινῆς τῆς εἱρκτῆς ἢ τῶν προσκαίρων δεσμῶν. […]»
Άρθρο 4ο: «Ἀπαγορεύονται αἱ ἐν ὑπαίθρῳ εἴτε ἐν κλειστῷ χώρῳ συναθροίσεις προσώπων ἐπιδιωκόντων τὴν ἐφαρμογήν τῶν ἐν ἄρθρῳ 2 ἰδεῶν.»
Εκτός από το Κ.Κ.Ε., το ΕΑΜ και την Εθνική Αλληλεγγύη, τέθηκε εκτός νόμου, το τροτσκιστικό Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΔΚΕ) και το Ριζοσπαστικό Δημοκρατικό Κόμμα, του Μιχάλη Κύρκου που συμμετείχε στα 1945-47 στον Συνασπισμό Κομμάτων του ΕΑΜ. Σε αυτόν τον νόμο βασίστηκαν οι αποφάσεις διάλυσης οργανώσεων, όπως η Ενιαία Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας (ΕΔΝΕ), το 1952 και το κλείσιμο εφημερίδων, ο «Ρίζος της Δευτέρας», ο «Δημοκρατικός», η «Δημοκρατική» κ.ά.
Την Πρωτομαγιά του 1948 (Μεγάλο Σάββατο), ο Χρήστος Λαδάς πηγαίνει στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου στην Πλατεία Καρύτση στο κέντρο της Αθήνας. Βγαίνοντας από την εκκλησία και μπαίνοντας στο υπηρεσιακό του αυτοκίνητο τον πλησίασε το μέλος της Ο.Π.Λ.Α. Καλλιθέας – Τζιτζιφιών και μέλος της Στενής Αυτοάμυνας, Ευστράτιος Μουτσογιάννης, ο οποίος έριξε μέσα στο αυτοκίνητο μια χειροβομβίδα με αποτέλεσμα ο Λαδάς να τραυματιστεί βαριά στη νεφρική χώρα και στο τριχωτό της κεφαλής. Μεταφέρθηκε στον Ερυθρό Σταυρό με ταξί και παρά τις προσπάθειες των γιατρών εξέπνευσε στις 10:20 το βράδυ.
Ο Μουτσογιάννης, ο οποίος είχε γεννηθεί στην Αθήνα το 1926, συνελήφθη λίγο μετά τη δολοφονία του Λαδά, τραυματισμένος στο θώρακα και στο μηρό και αφού προηγουμένως είχε ρίξει δύο χειροβομβίδες ακόμα στους αστυνομικούς που τον καταδίωκαν, προκαλώντας το θάνατο kai του αστυφύλακα Αθανάσιου Πινακούλια.
Η δίκη πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουνίου του 1948. Η διαδικασία ήταν συνοπτική και στις 21 Ιουνίου βγήκε η απόφαση σύμφωνα με την οποία καταδικάστηκαν σε θάνατο οκτώ κατηγορούμενοι για τη δολοφονία. Οι έξι από αυτούς εκτελέστηκαν στο Γουδί στις 25 Ιουνίου, ενώ η ποινή του Μουτσογιάννη και του άμεσου συνεργού του, Διονυσίου Καμπανίδη μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά, γιατί σύμφωνα με τον αστυνομικό διευθυντή Ν. Αρχιμανδρίτη «και οι δύο προέβησαν εις ομολογίας και κατά τη διάρκεια της δίκης εξέφρασαν την ειλικρινή μεταμέλειά τους για το έγκλημα, κατέκριναν την αντεθνική και εγκληματική πολιτική του ΚΚΕ και γενικώς έδωσαν σαφή δείγματα ότι έπαυσαν να πιστεύουν εις τα κομμουνιστικά κηρύγματα». Ο Μουτσογιάννης αποφυλακίστηκε το 1964 και τα επόμενα χρόνια προσχώρησε στους Μάρτυρες του Ιεχωβά.
Κλείνοντας να αναφέρουμε ότι, ο νόμος αυτός έστεκε σαν δαμόκλεια σπάθη πάνω από τα στελέχη και τα μέλη της ΕΔΑ και της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, καθώς επίσης ότι, τον ίδιο νόμο αξιοποίησε και η Χούντα στις διώξεις κατά όσων αντιστάθηκαν στην δικτατορία.
Στο link που ακολουθεί μπορείτε να διαβάσετε
την εισηγητική έκθεση του Λαδά προς τον βασιλιά
καθώς και ολόκληρο το νόμο:
Α.Ν. 509-1947 ΠΕΡΙ ΜΕΤΡΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ…
—————————————————————————————————————————————–
Με πληροφορίες: [Αναγκαστικός Νόμος, «Περί μέτρων ασφαλείας του Κράτους, του Πολιτεύματος, του Κοινωνικού Καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών, ανακτήθηκε από https://search.et.gr/el/ | 18.1.2025], [Αλιβιζάτος Νίκος Κ., Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση, 1922-1974. Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, Θεμέλιο, Αθήνα 1983, σελίδες 511-523], [Θεμιστοκλής_Σοφούλης, https://el.wikipedia.org//wiki/], [Αναγκαστικός Νόμος 509/1947, Ριζοσπάστης https://www.rizospastis.gr/story.do?id=1577676], [Χρήστος_Λαδάς https://el.wikipedia.org/wiki/], [Μουτσογιάννης, Ευστράτιος Ι. (1926-) https://www.greekhistoryrepository.gr/]
Φωτογραφία: Θεμιστοκλης Σοφούλης και αντάρτης του ΔΣΕ
Θεμιστοκλής Σοφούλης [Ανάκτηση από https://www.sansimera.gr/ | 18.1.2025]
Αντάρτης του ΔΣΕ [Ανάκτηση από https://www.rizospastis.gr/story.do?id=1577676 | 18.1.2025]
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
