«Περί της ιστορίας του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου
από της 21ης Φεβρουαρίου 1944, ότε συνεκροτήθη,
μέχρι της 14ης Σεπτεμβρίου 1944, ότε διελύθη»
- του Γεωργίου Τολιόπουλου
15 Σεπτεμβρίου 1944.
Καθ’ όλην την ημέραν τόσον οι Αξ/κοί όσον και οι οπλίται ησχολούντο εις την παράδοσιν του οπλισμού και υλικού, εν τω μεταξύ ήρχισεν και η απόλυσις των εφέδρων εκ των καταγομένων εκ του Αγρινίου, επί πλέον το Ε.Λ.Α.Σ. ήρχισε να τροφοδοτή εκ των τροφίμων του Τάγματος τους οπλίτας και Αξ/κούς του.
Από 16ης με 29ην Σ/βρίου 1944 παραμείναμεν εις οικίας μας εν Αγρινίω, εν αναμονή της παρά του Ε.Λ.Α.Σ. αποφάσεως περί του τι ήθελον αποφασίση περί ημών (Αξ/κών – οπλιτών).
30 Σεπτεμβρίου 1944.
Κατόπιν εγγράφου της Ε.Π. Αγρινίου – Τριχωνίδος προς τον υποφαινόμενον δι’ ου παρεκάλει όπως άπαντες οι Αξ/κοί ευρίσκονται την 14ην ώραν της αυτής ημέρας εις τα Γραφεία της Ε.Π. προς ανακοίνωσιν Δ/γής της Κυβερνήσεως, εν τω μεταξύ υπό των δυνάμεων του Ε.Λ.Α.Σ. είχον ληφθή άπαντα τα ενδεικνυόμενα μέτρα εις τρόπον ώστε άπασαι αι έξοδοι της πόλεως να έχουσι φρουρηθή εις δε τας αποθήκας του Παπαπέτρου είχεν εγκατασταθή ειδικόν παρατηρητήριον.
Όντως την ορισθείσαν ώραν συνεκεντρώθησαν άπαντες οι Αξ/κοί με επί κεφαλής τον υποφαινόμενον και παρουσιάσθημεν εις την Ε.Π. Εν τω μεταξύ ήρχισαν οι συλλήψεις υπό των Τμημάτων της Ε. Πολιτοφυλακής απάντων των ανδρών του Τάγματος επιστρατευμένων και εθελοντών, ως επίσης των επιστρατευθέντων Αξ/κών κατοίκων Αγρινίου μεταξύ των οποίων συνελήφθησαν ο Αντ/γος κ. Κλάδος Πέτρος, ο Συν/ρχης εν ενεργεία Παπαγεωργίου Γ., ο Ταγ/χης Δερατάς Αθανάσιος και άλλοι μεταξύ των οποίων επιφανείς προσωπικότητες του Αγρινίου. Περί την 20ην ώ-ραν της ιδίας ημέρας επερατώθησαν αι συλλήψεις αίτινες ανήλθον εις 1.000.
Την αυτήν ώραν ο Δ/τής της Υποδ/σεως Τριχωνίας ελασίτης Υπολ/γός Βύσσιος Δημήτριος ακούων εις το ψευδώνυμον Μανιάκης, βοηθούμενος παρά του ελασίτου Ανθ/γού υποδ/τού της Υποδ/σεως Τσώνη Θεοδώρου συνεκέντρωσεν άπαντας τους συλληφθέντος αξ/κούς, αφού προηγουμένως αφήρησεν εκ των Αξ/κών τα πιστόλια, τα φυσίγγια τας στολάς και πάν δημόσιον είδος ή ιδιωτικόν είχον μεθ’ εαυτών και ανεκοίνωσεν ότι κατόπιν δ/γής του Αρχιστρατήγου Συμμαχικής Δυνάμεως Μέσης Ανατολής προέβη εις την σύλληψιν των Αξ/κών προκειμένου ούτοι να εγκλεισθώσιν εις στρατόπεδα. εις τούτο διεμαρτυρήθημεν πάντες οι Αξ/κοί διά των φυσικών προϊσταμένων των ότι είμεθα εντός των οδηγιών της Κυβερνήσεως Καΐρου και ότι ο ΕΛΑΣ υπογράψας μεθ’ ημών συνθηκολόγησιν δεν ηδύνατο να προβή εις ουδεμίαν σύλληψιν αξ/κού και οπλίτου εκτός εάν ούτος κατήργει την υπογραφείσαν συμφωνίαν. Ανταπήντησε ο ανωτέρω υποδ/τής ότι εκτελεί δ/γάς προϊσταμένης αυτού Αρχής.
Οι συλληφθέντες κατά μικράς ομάδας μεταφέρθησαν εις τας φυλακάς Αγ. Τριάδος υπό αυστηράν φρούρησιν. Το γεγονός τούτο της ημέρας εδημιούργησε τοιαύτην εντύπωσιν εν τη πόλει Αγρινίου, ώστε ουδεμία οικογένεια να ευρίσκεται ήρεμος και ειρηνική. Ταυτοχρόνως οι αντάρται του ΕΛΑΣ και οι πολίται της Πολιτοφυλακής επεδίδοντο εις συστηματικήν λεηλασίαν των οικιών εις ας διέμενον αξιωματικοί και οπλίται ξένων περιφερειών. Έν ενί λόγω το Αγρίνιον εβυθίσθη εις πένθος και εις αλαλαγμόν, μόνον αι οικογένειαι των Εαμιτών πανηγύριζον εις βάρος του λοιπού εθνικιστικού κόσμου. Η συμπεριφορά των ανθρώπων τούτων υπήρξε στυγνή διά τους κρατουμένους και διά τους λοιπούς ελευθέρους πολίτας του Αγρινίου. Οι κρατούμενοι ωδηγήθησαν εις μίαν φυλακήν κατέργων, άνευ παραθύρων και υαλοπινάκων, υπαρχόντων μόνον των κιγκλιδωμάτων. Ελάχιστοι εκ των Αξ/κών ηδυνήθησαν να προμηθευθούν κλινοσκεπάσματα και λοιπά είδη κλινοστρωμνής οι περισσότεροι όμως διενυκτέρευσαν άνευ κλινοσκεπασμάτων.
1η Οκτωβρίου 1944.
Κατόπιν διαμαρτυριών απάντων των Αξ/κών, ότι οι φυλακαί της Αγίας Τριάδος δεν ήτο χώρος περιορισμού κατάλληλος αφ’ ενός λόγω της κακίστης καταστάσεως του οικήματος, αφ’ ετέρου δε λόγω της σμι-κρότητος τούτου όπου πλήθος ανθρώπων ευρίσκετο ο είς επί του άλλου μή δυνάμενοι όχι μόνον να κοιμηθούν άλλα και μετά μεγίστης δυσκολίας να κινούνται δεδομένου ότι μόνον οι συλληφθέντες Αξ/κοί και λοιποί πρόκριτοι της πόλεως υπερέβαινον τους 250 απεφασίσθη η μεταφορά των κρατουμένων εις τας εντός της πόλεως αχρήστους καπναποθήκας Παναγοπούλου, εις ας και μεταφέρθησαν και λοιποί κρατούμενοι ευρισκόμενοι εις τα Τμήματα της Ε.Π. θεωρηθέντες ως επικίνδυνοι.
Η τραγική πομπή των κρατουμένων εξέρχεται των φυλακών της Αγίας Τριάδος παρουσιάζουσα οικτρότατον θέαμα. Κατηφείς και συντετριμένοι άπαντες έχοντες ανά χείρας τα διάφορα μικρά πράγματα άτινα εχρησιμοποίουν διά τας ανάγκας των εξέρχονται και υπό τας ύβρεις και τας ωθήσεις των ελασιτών αφ’ ενός και αφ’ ετέρου υπό τους γιουχαϊσμούς των υπ’ αυτών συγκεντρωθέντων αλητών της πόλεως, προ-χωρούν προς τας Καπναποθήκας αι οποίαι έμελλον να χρησιμεύσωσιν ως κτίριον πολυμήνου βασανισμού των.
Από της 1ης Οκτωβρίου 1944 μέχρι της 10ης Μαρτίου 1945 όλη η ανωτέρω δύναμις Αξ/κών και οπλιτών του Τάγματος ως και πλείστοι πρόκριτοι της πόλεως Αγρινίου παρέμεινε εις τας Καπναποθήκας Παναγοπούλου αίτινες εχρησιμοποιήθησαν ως φυλακαί ημών υπό του Ε.Λ.Α.Σ. Κατά την έκκρηξιν του Δεκεμβριανού κινήματος του 1944 περί τους 300 Αξ/κοί και οπλίται του Τάγματος ως και διάφοροι πρόκριτοι του Αγρινίου μεταφέρθημεν δέσμιοι εις Πλάτανον – Ναυπακτίας όπου παρεμείναμεν έγκλειστοι επί μήνα περίπου, οπότε και επανεμετεφέρθημεν εις φυλακάς Αγρινίου.
Κατά το άνω διαρρεύσαν χρονικόν διάστημα άπαντες οι ευρισκόμενοι εντός των φυλακών υπέστησαν μαρτύρια, άτινα ανθρωπίνη διανοία δεν δύναται να συλλάβη και ούτω να κατορθώση να περιγράψη ταύτα.
Περί τας αρχάς Μαρτίου 1945 αφίχθησαν δυνάμεις Εθνοφυλακής υπό τον τότε Ταγ/χην Καρμήν Ιωάννην αίτινες κατόπιν εντολής της τότε Κυβερνήσεως μας μετέφερον υπό συνοδείαν από Αγρινίου εις Πάτρας. Εκεί εκρατήθημεν επί αρκετάς ημέρας υπό περιορισμόν εν αναμονή νεωτέρων διαταγών της Κυβερνήσεως.
Η Κυβέρνησις διέταξε την προσωρινήν απόλυσιν, άμα και την εναντίον εκάστου απαγγελίαν κατηγορίας ως δοσιλόγων.
Επικολούθησε διεξαγωγή ανακρίσεων, βάσει των καταγγελιών εκ μέρους των ελασιτών, οπότε και αφέθημεν ελεύθεροι περί τας αρχάς Απριλίου του 1945.
Επίλογος:
- Ποία η διαμορφωθείσα κατάστασις μετά την διάλυσιν του Τάγματος.
Η διαμορφωθείσα κατάστασις εν τη πόλει Αγρινίου μετά την διάλυσιν του Τάγματος, υπήρξε διά τους κατοίκους οικτρά και αβεβαία διά την επαύριον και τούτο, διότι κατελύθη αμέσως κάθε έννοια εννόμου τάξεως και φιλειρηνική διαβίωσις αυτών, ιδίως του εθνικόφρονος στοιχείου εν αντιθέσει με τους προσκειμένους στο ΕΑΜ – ΕΛΑΣ οίτινες διά της αναρχίας επανηγύριζον την επικράτησίν των.
Ο Συντάξας
(Τ.Υ.)
ΓΕΩΡΓ. ΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΠΕΖΙΚΟΥ
Δείτε ΕΔΩ τα άλλα κεφάλαια της αναφοράς
