Το Αμφιλοχικόν Άργος ήταν η πρωτεύουσα στην αρχαία Αμφιλοχία
Το Αμφιλοχικόν Άργος είναι κτισμένο σε υψόμετρο 60 μέτρων και βρίσκεται δυτικά του Αμβρακικού κόλπου. Απέχει 9 χλμ. Β.-ΒΑ. από την Αμφιλοχία και στα δυτικά του χωριού περνάει η Ιόνια Οδός και η ΕΟ Αγρινίου – Άρτας. Οφείλει το όνομά του στην αρχαία πόλη Αμφιλοχικό Άργος που υπήρξε η πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους της Αμφιλοχίας και ερείπια της βρίσκονται στη θέση “Καινούριο” της περιοχής.
Ως ξεχωριστός οικισμός καταγράφεται επίσημα το 1981 να ανήκει στην τότε κοινότητα Αμπελακίου. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με το Αμπελάκι, τον Κάμπο, την Αριάδα και το Κεραμίδι αποτελούν την Τοπική Κοινότητα Αμπελακίου που ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Αμφιλοχίας του Δήμου Αμφιλοχίας και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 127 κατοίκων.
Ιστορία
Το Αμφιλοχικόν Άργος ήταν η πρωτεύουσα στην αρχαία Αμφιλοχία, στο νοτιοανατολικότερο άκρο του Αμβρακικού κόλπου, στις εκβολές του ποταμού Ίναχου, στην αρχαιότητα η περιοχή ονομαζόταν “Αργεία”. Οι κάτοικοι στην αρχαιότητα ισχυρίζονταν ότι κατάγονταν από το Άργος στην Πελοπόννησο, ιδρυτής της πόλης ήταν ο Αμφίλοχος γιος του γνωστού Αργείτη μάντη Αμφιάραου. Όταν έληξε ο Τρωικός Πόλεμος ο Αμφίλοχος επέστρεψε στο Άργος, δυσαρεστημένος από την κατάσταση που επικρατούσε στην πατρίδα του έφυγε και ίδρυσε πόλη στα νότια του Αμβρακικού, έδωσε το όνομα του σε ολόκληρη την περιοχή. Σύμφωνα με άλλη παράδοση ιδρυτής ήταν ο αδελφός του Αλκμαίων, πατέρας του Ακαρνάν και έδωσε στο Αμφιλοχικό Άργος το όνομα του αδελφού του.
Προστριβές με την γειτονική Αμβρακία
Παρά το ότι οι κάτοικοι της πόλης είχαν Αργείτικη καταγωγή την εποχή που ξέσπασε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ο Θουκυδίδης τους καταγράφει Βάρβαροι, το Αμφιλοχικόν Άργος ήταν η μοναδική πόλη που είχε μόλις Εξελληνιστεί όπως αναγνώρισε από την προφορά των κατοίκων.Ο Θουκυδίδης γράφει ότι το Αμφιλοχικό Άργος εξελληνίστηκε από τους κατοίκους που είχαν έρθει πρόσφατα από την γειτονική Αμβρακία. Ο Θουκυδίδης ωστόσο λέει με τον ίδιο τρόπο βαρβάρους και τους κατοίκους από τις γειτονικές περιοχές Αιτωλία και Ακαρνανία που ήταν αναμφισβήτητα Έλληνες.
Ο όρος “Βάρβαροι” συνεπώς δεν ήταν απαραίτητα μη Ελληνική καταγωγή αλλά μπορούσε να σημαίνει μια διαφορετική διάλεκτο της Ελληνικής γλώσσας.Οι Αμβρακιώτες σύντομα έδιωξαν τους γηγενείς κατοίκους του Άργους, κατέφυγαν στην γειτονική Ακαρνανία και ζήτησαν βοήθεια από την Αρχαία Αθήνα. Οι Αθηναίοι έστειλαν στρατιωτικό σώμα υπό την ηγεσία του στρατηγού Φορμίων, έδιωξαν τους Αμβρακιώτες από το Άργος Αμφιλοχικόν και αποκατέστησαν τους παλιούς κατοίκους. Η Αθηναική εκστρατεία στην περιοχή χρονολογείται λίγο πριν την έκρηξη του Πελοποννησιακού Πολέμου (432 π.Χ.). Συμμετείχαν στο πλευρό των Αθηναίων στην διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου ενάντια στους κατοίκους της Αμβρακίας και της Λευκάδας που σαν Κορινθιακής καταγωγής ήταν σύμμαχοι των Πελοποννησίων.
Οι Αμβρακιώτες επιχείρησαν να ανακαταλάβουν το Άργος Αμφιλοχικόν (430 π.Χ.), δεν το κατάφεραν και αποχώρησαν αφού πρώτα ρήμαξαν την περιοχή Ακολούθησε νέα απόπειρα των Αμφιλοχιτών (426 π.Χ.), αφού πρώτα απέκτησαν την στήριξη του Σπαρτιάτη στρατηγού Ευρύλοχου που βρισκόταν στην περιοχή τους, βάδισαν με 3.000 οπλίτες και κατέλαβαν τον οχυρωμένο κόλπο “Όλπαι”, 5 χιλιόμετρα από το Άργος Αμφιλοχικόν. Οι Ακαρνάνες βάδισαν ταχύτατα στην σημερινή τοποθεσία “Κρίναι” και ενώθηκαν με τους Αργίτες, ο Σπαρτιάτης Ευρύλοχος ταυτόχρονα βάδισε απαρατήρητος από όλους και ενώθηκε με τους Αμβρακιώτες στην τοποθεσία “Όλπαι”.
Η νίκη του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη
Οι Ακαρνάνες ζήτησαν βοήθεια ξανά από τους Αθηναίους, έστειλαν στην Όλπαι 20 νέες Τριήρεις υπό την ηγεσία του στρατηγού Δημοσθένη, προσάραξαν κοντά στις Όλπαι. Οι δύο στρατοί έφτασαν κοντά, τους χώρισε μια χαράδρα, ο Δημοσθένης εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να κρύψει μερικούς άντρες στους θάμνους, έριξε τους Σπαρτιάτες στην παγίδα με αποτέλεσμα να ηττηθούν και ο Ευρύλοχος να πέσει στην μάχη. Την νίκη αυτή ακολούθησε μεγαλύτερη αφού οι ηττημένοι πήγαν στην Αμβρακία να ζητήσουν ενισχύσεις, οι δύο στρατοί συναντήθηκαν ξανά στην Μάχη των Όλπων, στο σημερινό Αργιλοβούνι δίπλα στο χωριό Μπούκκα Αιτωλοακαρνανίας. Μόλις πληροφορήθηκε ο Δημοσθένης τα σχέδια τους αποφάσισε να τους ρίξει στην παγίδα γύρω από την Όλπαι.
Στο πέρασμα αυτό υπήρχαν δύο λοφίσκοι, η “Χαμηλή Ιδομένη” στα βόρεια και η “Υψηλή Ιδομένη” στα νότια. Οι Αμβρακιώτες ήταν συγκεντρωμένοι στον χαμηλό λόφο έτοιμοι να περάσουν απέναντι την επόμενη μέρα, ο Δημοσθένης εξασφάλισε τον ψηλό λόφο και βάδισε εναντίον τους την νύχτα. Οι Αμβρακιώτες δεν είχαν πληροφορηθεί ότι ο Αθηναίος στρατηγός βρισκόταν στην περιοχή τους και πιάστηκαν στον ύπνο, η σφαγή που ακολούθησε ήταν ολοκληρωτική, ήταν η μεγαλύτερη συντριβή που προκάλεσαν οι Αθηναίοι σε αντιπάλους τους μέχρι την “Ειρήνη του Νικία”. Ο Δημοσθένης πρότεινε στους Αμφιλόχιους να βαδίσουν μαζί να καταλάβουν την Αμβρακία, ήταν δεδομένο ότι θα μπορούσε να γίνει χωρίς αντίσταση αλλά οι υπόλοιποι Ακαρνάνες το αρνήθηκαν επειδή φοβήθηκαν την εξουσία των Αθηναίων στην περιοχή τους. Οι κάτοικοι της Αμφιλοχίας και οι Αμβρακιώτες έκλεισαν τελικά 100ετή ειρήνη.
Τελευταία χρόνια
Δεν γνωρίζουμε πολλά για την μετέπειτα ιστορία του Άργους, όταν πέθανε ο Αλέξανδρος ο Μέγας οι Αιτωλοί κατέλαβαν την περιοχή μαζί με την Αμβρακία, την διατήρησαν μέχρι την εποχή που έκλεισαν ειρήνη με τον Ρωμαίο στρατηγό Μάρκος Φλάβιους Φλάκκους. Ο Οκταβιανός Αύγουστος μετά την Ναυμαχία του Ακτίου ίδρυσε την Αρχαία Νικόπολη, οι κάτοικοι του Άργους Αμφιλοχικού μεταφέρθηκαν όλοι εκεί και η πόλη ερημώθηκε.
Την καταγράφουν ωστόσο πολλοί μετέπειτα Γεωγράφοι όπως ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ο Πομπόνιος Μέλα και ο Κλαύδιος Πτολεμαίος. Η τοποθεσία που βρισκόταν το Άργος Αμφιλοχικόν έχει γίνει αντικείμενο πολλών διαφωνιών, ο Θουκυδίδης γράφει ότι βρισκόταν πάνω στην θάλασσα. Ο Πολύβιος περιγράφει ότι απείχε 100 στάδια από την Αμβρακία και ο Τίτος Λίβιος 22 μίλια. Ο Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ γράφει τον 19ο αιώνα ότι βρισκόταν στην πεδιάδα του Βλίκχα στο σημερινό χωριό Νεοχώρι, εκεί βρίσκονται τα ερείπια αρχαίας πόλης με τείχος μήκους 1.6 χιλιόμετρα.
Το αρχαίο θέατρο
«Στον οικισμό Καινούργιο της κοινότητας Αμπελακίων, που απέχει 12 χλμ. από την Αμφιλοχία και βρίσκεται ανατολικά του οδικού άξονα Αμφιλοχίας – Άρτας, σε μία από τις ήπιες απολήξεις του Μακρυνόρους προς τον Αμβρακικό κόλπο, διατηρούνται τα ερείπια αρχαίας πόλης, η οποία ταυτίζεται με τη γνωστή από τον Θουκυδίδη σημαντική πόλη της Ακαρνανίας, Αμφιλοχικό Άργος. Από αυτή την τόσο σημαντική πόλη, που κυριαρχούσε από τον 5ο αι. π.Χ. στην εύφορη παράκτια πεδινή περιοχή, διατηρούνται ορατά τμήματα της οχύρωσής της, τα θεμέλια δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων, καθώς και ίχνη αρχαίου θεάτρου.
Η θέση του θεάτρου του Αμφιλοχικού Άργους είναι γνωστή ήδη από το 1916, αλλά δεν έχει ακόμα ερευνηθεί ανασκαφικά, γι’ αυτό και είναι ορατές μόνο ορισμένες λιθόπλινθοι του κοίλου», σημειώνει ο Λάζαρος Κολώνιας.
