Μερικές χρήσιμες πληροφορίες για τις δύο παραπάνω
«ΖΩΗ»
Αδελφότητα Θεολόγων (λεξικό Ελευθερουδάκη και «Ε» 7.7.1981), ιδρύθηκε το 1907 στην Αθήνα από τους εκλιπόντες αρχιμανδρίτες Ευσέβιο Ματθαιόπουλο (1849-1929) της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου και Σεραφείμ Παπακώστα. Τα μέλη της καλούνται να τηρούν τρεις μοναχικές αρετές: παρθενία, υπακοή και ακτημοσύνη. Η «Ζωή» αυτοχαρακτηρίζεται απλό σωματείο. Τα μέλη της γίνονται δεκτά μετά από αυστηρή δοκιμασία και με δήλωση ότι ασπάζονται τις αρχές της αδελφότητας. Υπό την εποπτεία της λειτουργούν:
-
- Κατηχητικά σχολεία (Ανώτερα, Μέσα, Κατώτερα), που διδάσκουν Χριστιανική Αγωγή.
- Κοινόβιο στην οδό Ιπποκράτους και το Φοιτητικό Οικοτροφείο «Απ. Παύλος», από το 1911 δε κυκλοφορεί το εβδομαδιαίο έντυπο «Ζωή» σε τιράζ 148 χιλ. φύλλων (το 1948) και σε 160 χιλ. το 1959 (χρονιά που διασπάστηκε).
- Εκδοτικός οίκος. Τις περισσότερες εκδόσεις της έχουν εγκρίνει η Ιερά Σύνοδος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Με πυρήνα τη «ΖΩΗ» δημιουργήθηκαν από το 1929 μέχρι το 1947 τα θυγατρικά Χριστιανικά Σωματεία:
-
- «Σύλλογος Ορθόδοξου Εσωτερικής Ιεραποστολής Απ. Παύλος», 1929
- «Χριστιανική Φοιτητική Ένωση», 1933
- «Χριστιανική Ένωση Επιστημόνων», 1937
- «Γυναικεία Αδελφότης Ευσέβεια», 1938
- «Χριστιανική Ένωση Ακτίνες», 1938
- «Αδελφότης Αδελφών Νοσοκόμων “Εθνική”», 1942
- «Χριστιανικαί Μαθητικαί Ομάδες» 1943
- «Χριστιανική Ένωση Εργαζόμενης Νεολαίας», 1946
- «Χριστιανική Ένωση Εκπαιδευτικών Λειτουργών», 1947
- «Εκδόσεις “Δαμασκός”», 1947
Μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η «ΖΩΗ» αριθμούσε 10 μέλη και μέχρι το 1964 100 μέλη, από τα οποία 23 ήταν κληρικοί. Το 1952 όμως έφτασε να ελέγχει 1.700 κατηχητικά σχολεία με 140 χιλ. μαθητές!
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, η «Ζωή» σε ηγετικό επίπεδο έπαιξε άκρως πολιτικό και σκοτεινό ρόλο, συνεργαζόμενη νωρίτερα με το καθεστώς Μεταξά και αργότερα με εκείνο της Φρειδερίκης. Η ηγετική της ομάδα διαπνεόταν από αντικουμμουνιστικό μένος και συνέβαλε στη χάραξη διαχωριστικών γραμμών διακρίνοντας τους Έλληνες σε «εθνικόφρονες» και «μιάσματα». Από τα σπλάχνα της αναδείχθηκαν πολλοί πολιτικοί, μητροπολίτες, αρχιεπίσκοποι, δικαστές, πανεπιστημιακοί, αλλά και πρωτεργάτες της χούντας.
Ωστόσο, από αυτούς ξεχώρισαν για τη μη μισαλλοδοξία τους οι Αρχιεπίσκοποι Τιράνων και Πάσης Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος και Αμερικής Δημήτριος Τρακατέλης. Φωτεινά μυαλά ενδεχομένως να υπάρχουν και στο πλήθος των ανώνυμων μαθητών και σπουδαστών που πέρασαν από τα οικοτροφεία της.
«ΣΩΤΗΡΑΣ»
Το 1959 μεγάλος αριθμός σκληροπυρηνικών μελών διασπάστηκε από τη «Ζωή» και ίδρυσε την αδελφότητα του «Σωτήρα». Ήταν οι θεολόγοι Παν. Τσαμπέλας, Δημ. Παναγιωτόπουλος και Ι. Κολιόπουλος, που αποχώρησαν με 18 κληρικούς και 39 θεολόγους. Η νύχτα της αποχώρησης χαρακτηρίστηκε «νύχτα του Αγ. Βαρθολομαίου».
Σε ένα 6μηνο η νέα αδελφότητα απέκτησε τυπογραφείο και άρχισε να εκδίδει τα περιοδικά «Σωτήρ» (έφτασε τα 60 χιλ. φύλλα) και το νεανικό «Προς την Νίκη» (εκδιδόταν ανά 20ήμερο). Το 1962 ο «Σωτήρας» δανειοδοτήθηκε και το 1966 απέκτησε ιδιόκτητο χώρο, στη Σόλωνος 100. Και ο «Σωτήρας» ίδρυσε τις εξής θυγατρικές οργανώσεις:
- Τον Σύλλογο Εσωτερικής Ιεραποστολής «Ο Μέγας Βασίλειος» (1966)
- Κοινόβιο επί της Λ. Αλεξάνδρας και περίπου 1.000 «κύκλους» σε Αθήνα και Πειραιά.
Μέλη του «Σωτήρα» ήταν ο μητροπολίτης Κονίτσης και Δριανουπόλεως και Πωγωνιανής Σεβαστιανός (σ.σ. ταύτισε μεγάλο μέρος της ζωής του με τον αγώνα της απελευθέρωσης της Β. Ηπείρου μέχρι την πρόσφατη άρση της εμπόλεμης κατάστασης με την Αλβανία), οι χουντικοί Στ. Παττακός, Γρ. Σπαντιδάκης και άλλοι
