...
Δημήτρης Βικέλας
Ο μικρός και ταπεινός Καρβασαράς
«Ἡ πρόθυμος φιλοφροσύνη τῶν κατοίκων μαρτυρεῖ τὴν φιλοξενίαν των,
ἀλλὰ καὶ συνάμα τὴν σπάνιν τῶν περιηγητῶν»
Στον δρόμο του από την Πρέβεζα προς το Αγρίνιο, ο Δημήτριος Βικέλας σταματά στον Καρβασαρά – ένα μικρό χωριό που τον εντυπωσιάζει με την τάξη, τη φιλοξενία και τα πρώτα της δείγματα «ευρωπαϊκού» πολιτισμού: «ὁ μικρὸς καὶ ταπεινὸς Καρβασαρᾶς φαίνεται ὡς πρῶτος σταθμὸς πρὸς πολιτισμὸν ἀνώτερον». Με βλέμμα παρατηρητή και ειρωνική ευγένεια, ο συγγραφέας διακρίνει εκεί τη μετάβαση μιας Ελλάδας που απομακρύνεται από την Ανατολή και δοκιμάζει, διστακτικά, τα ήθη και τα έπιπλα της Δύσης.
«Εὐτυχῶς δὲν μετεβλήθη
καὶ ὁ Καρβασαρᾶς εἰς «Ἄργος Ἀμφιλοχικόν»
Ὁ δήμαρχος τοῦ Καρβασαρᾶ (εὐτυχῶς δὲν μετεβλήθη καὶ ὁ Καρβασαρᾶς εἰς «Ἄργος Ἀμφιλοχικόν») μᾶς εἶχεν ἑτοίμην τὴν παραγγελθεῖσαν ἅμαξαν, ὥστε δὲν ἐχρονoτριβήσαμεν ἐκεῖ, μολονότι δὲν θὰ μὲ δυσηρέστει ποσῶς ἐὰν παρετείνετο ἡ διαμονή μας ἐπὶ τοσοῦτον τουλάχιστον, ὥστε νὰ ἐπισκεφθῶ τὰ ἐρείπια τῆς Λιμναίας, τὰ ὁποῖα ὁ κ. Heuzey περιγράφει.
Χθὲς σοῦ ἔλεγα ὅτι ἡ Πρέβεζα κερδίζει, ὅταν τὴν ἐπισκεφθῇ τις μετὰ τὴν Ἄρταν. Ὅμως μετὰ τὰς δύο ἐκείνας πόλεις, ὁ μικρὸς καὶ ταπεινὸς Καρβασαρᾶς φαίνεται ὡς πρῶτος σταθμὸς πρὸς πολιτισμὸν ἀνώτερον. Βλέπει τις ἐνταῦθα ὁδοὺς εὐθείας, τινὲς μάλιστα τῶν ὁποίων ἔχουν ἀπὸ τοῦδε τὴν ζώνην τοῦ μέλλοντος πεζοδρομίου των· διαβλέπει ὅτι ὑπάρχει ποὺ κυβέρνησις, εἰς δὲ τὴν πόλιν ταύτην δημοτικὴ ἀρχή, καὶ ὅτι ἄμφότεραι μεριμνοῦν όπως δήποτε περὶ τῆς εὐημερίας τῶν κατοίκων. Ἀληθῶς, ταῦτα μόλις θὰ τὰ ἴδῃς ἐρχόμενος ἄλλοθεν, ἀλλ’ ὅταν ἔρχεσαι ἀπὸ Τουρκικὰς πόλεις, τὰ βλέπεις ἕως καὶ εἰς τὸν Καρβασαράν.
Ἡ πρόθυμος φιλοφροσύνη τῶν κατοίκων μαρτυρεῖ τὴν φιλοξενίαν των, ἀλλὰ καὶ συνάμα τὴν σπάνιν τῶν περιηγητῶν. Ὁ πράκτωρ τῆς ἀτμοπλοϊκῆς ἐταιρίας μᾶς προσκαλεῖ μετ’ εὐγενοῦς ἐπιμονῆς ν’ ἀναβῶμεν εἰς τὴν οἰκίαν του, ὅπου ἡ σύζυγος καὶ ἡ θυγάτηρ μᾶς προσφέρουν τὸ γλυκὸν συνοδευόμενον μὲ ἐγκάρδιον «Καλῶς ὡρίσατε». Μόλις ἀναχωροῦμεν ἐκεῖθεν πρὸς ἐπίσκεψιν τοῦ δημάρχου, καὶ ἰδοὺ ὁ δήμαρχος ἐρχόμενος εἰς προϋπάντησίν μας. Τὸν ἀκολουθοῦμεν εἰς τὴν οἰκίαν του, εὑρίσκομεν δ’ ἐκεῖ ὅλην τὴν οἰκογένειαν συνηθροισμένην, διότι ἐορτάζει τὸ ὄνομά του σήμερον, ἑορτὴν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἡ τράπεζα εἶναι πλήρης γλυκυσμάτων καὶ ροσολίων· τρώγομεν δὲ καὶ πίνoμεν εἰς ὑγείαν τοῦ δημάρχου, καὶ ἀναχωροῦντες ἀναγκαζόμεθα νὰ δεχθῶμεν γλυκίσματα καὶ διὰ τὸν δρόμον.
Εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ δημάρχου καὶ εἰς τοῦ πράκτορος, καθὼς πανταχοῦ ἐν γένει εἰς τὴν Ἑλλάδα, τὸ ἄξιον παρατηρήσεως εἶναι ὅτι ἐκλείπουσιν ἐπὶ μᾶλλον καὶ μᾶλλον τὰ Ἀνατολικὰ ἔθιμα ὡς πρὸς τὴν διακόσμησιν. Τὸν Τουρκικὸν σοφὰν διαδέχεται ὁ κομψότερος, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ ἀναπαυτικώτερος καναπές· τὰ χαμηλὰ σκαμνία, ἡ ψαθίνη καθέδρα καὶ ἡ πολυθρόνα· ἀναπόφευκτος δὲ κατ’ ἐξοχὴν εἶναι ἡ κονσόλα καὶ ἄνωθεν αὐτῆς ὁ καθρέπτης. Δὲν δύναμαι νὰ ἐγγυηθῶ ὅτι καὶ οἱ κοιτῶνες ἐξευρωπαϊσθησαν ὅσον ἡ αἴθουσα τῆς ὑποδοχῆς, ἀλλὰ θὰ γένη καὶ τοῦτο, ἐὰν ἔτι δὲν ἔγεινε. Ἡ μεταβολὴ ἄρχεται ἐκ τῶν πρὸς τὸ θεαθῆναι, μέχρις οὗ εἰσδύσῃ καὶ εἰς τὰ ἐνδότερα. Τὸ φαινόμενον δὲν περιορίζεται εἰς μόνα τὰ ἔπιπλα, ἀλλ’ εἶναι γενικὴ ἡ τάσις πρὸς παραίτησιν τῶν ἀρχαίων συνηθειῶν. Οὕτω καὶ περὶ τὴν ἐνδυμασίαν, ὁ δήμαρχος τοῦ Καρβασαρᾶ μένει ἔτι πιστὸς εἰς τὴν φουστανέλαν, ἀλλ’ ὅμως ἐφραγκοφόρεσε τὸν μικρὸν του υἱόν.
Εἶναι ἄραγε καλὸν τοῦτο ἢ κακόν; Νομίζω ὅτι εἶναι καὶ καλὸν καὶ κακὸν ταυτοχρόνως· διότι παραδεχόμενοι πολιτισμὸν ὃς, ναί μέν, ἐπιστρέφει εἰς τὴν πρώτην κοιτίδα του, ἀλλ’ ἐπανέρχεται ὅμως μακρόθεν — κινδυνεύομεν δὲ ἐνίοτε ν’ ἀρχίσωμεν ἰδιοποιούμενοι τὰ χείροτερά του. Ἂν ἔγνωριζες ὑπὸ ποίαν φάσιν ὁ πολιτισμὸς οὗτος ἐμφανίζεται ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰς τὰς ἐπαρχιακὰς πόλεις μας! Νὰ σοῦ τὸ εἴπω: Ὑπὸ τὴν τῶν Ὁδικών Καφενείων!
Διαβάστε περισσότερα στο link που ακολουθεί:
Δημήτριος Βικέλας, Από Νικοπόλεως εις Ολυμπίαν
Επιστολαί προς φίλον, Ε’, Αγρίνιον
——————————————————————————————————————————————————————–
Υποσημείωση: Οι χρονολογίες που καταγράφονται πριν την 16η Φεβρουαρίου 1923 είναι σύμφωνες με την χρονολόγηση των πηγών. Για την αντιστοίχιση με τη σημερινή χρονολόγηση πρέπει στην αντίστοιχη χρονολογία να προστεθούν 13 μέρες.
Φωτογραφία: Καρβασαράς. Πηγή: προφίλ Χάρη Τέλωνα στο fb
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
