Το ξέσπασμα της επανάστασης στην Άρτα το 1854


.

Είναι μια ιστορία

– Κήρυξη της επανάστασης στο Ραδοβίζι της Άρτας –

Πριν από 171 χρόνια κηρύχθηκε η επανάσταση στην περιοχή του Ραδοβιζίου – Άρτας
για την απελευθέρωσή της αλλά και της τουρκοκρατούμενης ευρύτερα τότε Ηπείρου


Όταν ο Σουλτάνος Αμπντούλ Μετζίτ Α΄, υποκινούμενος από την Αγγλία και Γαλλία, στις 22 Σεπτεμβρίου (π.ημ.) \ 4 Οκτωβρίου (ν.ημ) του 1853 κήρυξε τον πόλεμο με τη Ρωσία, τούτο όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε μια μεγάλη αναστάτωση στους χριστιανικούς πληθυσμούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κυρίως των περιοχών της Βαλκανικής για συστράτευση ενάντια της προστάτιδας και ομόθρησκης δύναμης, της Ρωσίας. Η δε Αυστρία φοβούμενη μια δυναμική εξέγερση των χριστιανικών πληθυσμών άρχισε να συγκεντρώνει στρατιωτικές δυνάμεις στα νότια σύνορά της.

Μετά δε την ιστορική ναυμαχία της Σινώπης, (30 Νοεμβρίου 1853), όπου καταστράφηκε ο τουρκικός στόλος που ναυλοχούσε εκεί, άρχισαν να εκδηλώνονται γενικευμένες βιαιοπραγίες εκ μέρους των Μουσουλμάνων κατά των Χριστιανών με συνέπεια οι τελευταίοι να προσανατολίζονται για εθνικές ανεξαρτησίες.

Ειδικότερα από τα τέλη του 1853 στις περιοχές Ηπείρου και Θεσσαλίας, όπου η παρουσία του τακτικού τουρκικού στρατού είχε ελαττωθεί, λόγω πολέμου, άρχισαν να συγκροτούνται μουσουλμανικές ομάδες και να προβαίνουν σε εκτεταμένα επεισόδια διαρπαγών σε βάρος των ελληνόφωνων χριστιανικών πληθυσμών όπως στην Άρτα, την Πρέβεζα μέχρι και το Αργυρόκαστρο. Τα επεισόδια αυτά που μέρα με τη μέρα εντείνονταν όλο και περισσότερο, συνένωσαν τους Έλληνες πρόκριτους και οπλαρχηγούς των περιοχών σε κοινή επαναστατική δράση, κατά των Τούρκων, δημιουργώντας παράλληλα εύλογη ανησυχία και στους Έλληνες, του Βασιλείου της Ελλάδος, και πρωτίστως σ΄ εκείνους που κατάγονταν από τις περιοχές αυτές.

Πρώτες συγκρούσεις – Διακήρυξη

Με αφορμή της εν λόγω εξέγερσης τη βίαιη είσπραξη καθυστερούμενων φόρων τριετίας, που επιχειρούσαν τουρκαλβανικά αποσπάσματα, το Φθινόπωρο του 1853, ανάγκασε τους παλαιούς αρματολούς της περιοχής Άρτας, μεταξύ των οποίων οι Δημήτριος Σκαλτσογιάννης, Βασίλειος Τσιγαρίδας και Γεώργιος Κατσικογιάννης να συγκροτήσουν ένοπλες ομάδες και να προσβάλουν τουρκικές θέσεις όπως της Αμφιλοχίας, με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της Άρτας και των Ιωαννίνων. Στη δράση αυτών ενώθηκε λίγο αργότερα μαι ο Κώστας Βέικος, από την περιοχή Βάλτου, με 300 ατάκτους. Μετά από τις νικηφόρες συγκρούσεις των Ελλήνων οπλαρχηγών της Ηπείρου, με τουρκικά αποσπάσματα, που δόθηκαν περί τα τέλη Δεκεμβρίου στη Σκουληκαριά και στη θέση Παλαιοπαναγιά του Δημαριού, καθώς και στο Διάσελο και Άνω Πέτα, στις αρχές του Ιανουαρίου του 1854 η επαναστατική φλόγα του ξεσηκωμού άρχισε να διατρέχει όλη την περιοχή. Έτσι πρώτοι οι πρόκριτοι των Τζουμέρκων, της Σκουληκαριάς και κυρίως του Ραδοβιζίου, έχοντας προηγουμένως συγκεντρωθεί στο χωριό Μπότση, (σημερινό Μεγαλόχαρη Άρτας), στο ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας, δίνοντας όρκο στο ιερό ευαγγέλιο για “Ελευθερία ή θάνατο”, στις 15 Ιανουαρίου του 1854 υπέγραψαν την ακόλουθη διακήρυξη έναρξης του αγώνα για ανεξαρτησία, ως συνέχεια εκείνου της επανάστασης του 1821, προσκαλώντας σε συμπαράσταση τους ελεύθερους Έλληνες (της Ελλάδος) και τους υπό το τουρκικό ζυγό υποτελείς χριστιανικούς πληθυσμούς, (σε μονοτονικό).

«Οι υποφαινόμενοι κάτοικοι Ραδοβιζίου της επαρχίας Άρτης βεβαρυμένοι από τας καταπιέσεις και τους υπερόγκους φόρους, προς δε και τας ατιμώσεις των παρθένων μας από αγρίους και ανεπιδέκτους διορθώσεως κατακτητάς Οσμανλίδας, επαναλαμβάνομεν τον κοινόν αγώνα του 1821, ομνύοντες εις το όνομα του Υψίστου και της Ιεράς ημών Πατρίδος, ότι δεν θέλομεν ρίψει τα όπλα εν ουδεμιά περιπτώσει και περιστάσει, εάν δεν ανακτήσωμεν την ελευθερία μας.

Αρχόμενοι ήδη του αγώνος, ελπίζομεν ότι θέλομεν εγείρει υπέρ ημών τη συμπάθειαν όλων των συναδέλφων μας ελευθέρων Ελλήνων και των υπό τον ζυγόν του Οσμάνου στεναζόντων αδελφών μας χριστιανών και ότι θέλομεν λάβει τα όπλα προς εξακολούθησιν του κοινού αγώνος του 1821 μαχόμενοι υπέρ πίστεως και Πατρίδος και ανάκτησιν των αναλλοιώτων δικαιωμάτων μας.

Ο αγών μας είναι ιερός, είναι δίκαιος και κανείς αναλογιζόμενος το μέγεθος των καταπιέσεων και αισθανόμενος το δίκαιον των Εθνών δεν θέλει ούδε καν λέξιν κατ΄ αυτού και υπέρ του αγρίου τυράννου και της εστημένης εις τους ιερούς Ναούς μας ημισελήνου.

Σπεύσατε λοιπόν αδελφοί εις τον κοινόν αγώνα, αποτινάξατε τον επαχθή ζυγόν της τυραννίας και κηρύξατε με ημάς ενώπιον του Θεού και όλου του κόσμου ότι μαχόμεθα υπέρ Πατρίδος, και ότι ο Θεός είναι προστάτης των χριστιανών.

Τη 15η Ιανουαρίου 1854
Οι Πρόκριτοι Ραδοβιζίου
Ιωάννης Κοσσυβάκης, Δημήτριος Κόκκας, Κώστας Κοσμάς, Βασίλειος Νάκος, Ντούλας Βάσος,
Κολιός Μαυρομάτης, Κώστας Στούμπος, Δημήτριος Σκαλτσογιάννης, Γεώργιος Κατσικογιάννης,
Κώστας Ντερέκος, Καραγιάννης Κοτζίλας, Κωνσταντίνος Τσιγαριδας.»

Σημειώνεται ότι στο παραπάνω κείμενο αυτό που κυριαρχεί είναι το αίτημα της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού χωρίς καμία νύξη στον ρωσο-τουρκικό πόλεμο που είχε ξεσπάσει και χωρίς καμία φιλορωσική (θρησκευτική) διάθεση. Όσο για τις επικαλούμενες καταπιέσεις και τους “υπέρογκους φόρους” θα πρέπει λογικά να συνδυάζονται με την αναγκαιότητα της άμεσης καταβολής – συλλογής τους λόγω της εμπόλεμης κατάστασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που βαρύνονταν την εποχή εκείνη με πολλά δάνεια και όχι ότι ήταν κυβερνητική κατεύθυνση της Υψηλής Πύλης ως αντίποινα σε χριστιανικούς πληθυσμούς. της αυτοκρατορίας. Βέβαια το Χαττ-ι Χουμαγιούν δεν είχε ακόμα εκδοθεί, πλην όμως είχαν προηγηθεί σχετικά σουλτανικά διατάγματα περί των “αδελφών” θρησκευτικών μειονοτήτων.

 

Φωτογραφία: Το εσωτερικό της Μεγαλόχαρη της Άρτας
[Ανακτήθηκε από https://tvstar.gr/ στις 14.1.2025]
————————————————————————————

https://el.wikipedia.org/wiki