Πετροχώρι:
Από τα ομορφότερα χωριά της Τριχωνίας,
με περίοπτη θέση στην άκρη του ουρανού.
Το απόλυτο πανόραμα της λίμνης Τριχωνίδας,
φάτσα στο ηλιοβασίλεμα της Αιτωλίας
Σε απόσταση 35 περίπου χιλιομέτρων στα Ανατολικά – Νοτιοανατολικά του Αγρινίου, στα 40 χιλιόμετρα Βόρεια – Βορειοανατολικά της Ναυπάκτου, στα Ανατολικά της Τριχωνίδας λίμνης και σε απόσταση 4 χιλιομέτρων από το Θέρμο, πρωτεύουσα του ομώνυμου Δήμου, βρίσκεται το Πετροχώρι, ένα από τα ομορφότερα χωριά της επαρχίας Τριχωνίδος, έχοντας περίοπτη θέση στο άκρο του ομώνυμου μικρού οροπέδιου με εκπληκτική θέα προς την Τριχωνίδα λίμνη. Περίφημα, εκπληκτικά κι αλησμόνητα είναι τα ηλιοβασιλέματα της Τριχωνίδας απ΄ το Πετροχώρι. Στα Ανατολικά – Βορειοανατολικά του Πετροχωρίου, σε απόσταση 2,5 περίπου χιλιομέτρων, βρίσκεται ο συνοικισμός Πριοναίϊκα, που υπάγεται διοικητικά στην Κοινοτική Ενότητα Πετροχωρίου.
Δημογραφικά στοιχεία
Ο πληθυσμός του χωριού, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής, ανέρχεται στους 550 κατοίκους, ενώ οι μόνιμα διαμένοντες στο χωριό όλο το χρόνο, ανέρχονται σε 300. Οι κάτοικοι του χωριού, έχουν ελαττωθεί σημαντικά μετά τη δεκαετία του 1970 εξ αιτίας της εσωτερικής κυρίως αποδημίας και οι εναπομείναντες αχολούνται βασικά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Τοπική οικονομία
Παλιότερα και μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του 1980, η κύρια ενασχόληση των κατοίκων του χωριού ήταν η καπνοκαλλιέργεια. Τα περίφημα Πετροχωρίτικα καπνά της ποικιλίας μυρωδάτο, ήταν εξαγώγιμα και σημαντικότατη ήταν η συνεισφορά του χωριού, όπως άλλωστε και των άλλων χωριών της ευρύτερης περιοχής Αγρινίου, όχι μόνο στην τοπική αλλά και στην κρατική οικονομία. Οι αλλαγές που επήλθαν στην αγροτική καλλιέργεια, με την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και την από το 1980 ασκηθείσα πολιτική των επιδοτήσεων, σε σύντομο χρονικό διάστημα εκμηδένισαν την καπνοκαλλιέργεια.
Τα αγροτικά προϊόντα που σήμερα παράγονται στο Πετροχώρι, είναι το υπέροχο ελαιόλαδο, το ονομαστό Πετροχωρίτικο κρασί, διάφορα κηπευτικά, κ.α. Στο χώρο της κτηνοτροφίας, την σημαντικότατη κτηνοτροφική δράση των παλιότερων δεκαετιών, διαδέχθηκε η σχετικά μικρή σημερινή κτηνοτροφική δραστηριότητα. Απ΄ τα λιγοστά γιδοπρόβατα παράγεται γάλα, υπέροχο τυρί, ενώ θαυμάσια είναι και τα παράγωγά του.
Μικρή είναι η ενασχόληση των κατοίκων με την αλιεία στην παρακείμενη λίμνη Τριχωνίδα. Τις προηγούμενες δεκαετίες, σημαντικός ήταν ο αριθμός των κατοίκων που ασχολούναν με την αλιεία. Στο δευτερογενή και τριτογενή τομέα, υπάρχει μικρή δραστηριότητα με εργαστήριο αργυροχρυσοχοίας, σύγχρονο ελαιοτριβείο, δύο Ξυλουργικά εργοστάσια, μία μονάδα επιπλοποιίας, μία μονάδα αλουμινοκατασκευών, μία μονάδα Οινοποιίας, μία εταιρεία μελετών – παροχής υπηρεσιών πληροφορικής.
Στο χωριό λειτουργεί πανέμορφο ξενοδοχείο, με θαυμάσιο εστιατόριο, εξαίρετο service και υπέροχη θέα πρός την Τριχωνίδα λίμνη, ενώ υπάρχουν ακόμη τρείς ταβέρνες με υπέροχο φαγητό, με ντόπια εδέσματα και εξαίρετη εξυπηρέτηση. Λειτουργούν επίσης Cafe-bar και παραδοσιακά καφενεία.
Ιστορικά στοιχεία
Η γειτνίανση του χωριού με τον Αρχαιολογικό χώρο του Αρχαίου Θέρμου, είχε σαν συνέπεια την ύπαρξη στο χωριό αρκετών σημείων Αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη βεβαιωμένη ύπαρξη Προϊστορικού οικισμού, τα εμφανή ερείπια πολλών αρχαίων κτισμάτων σε διάφορες τοποθεσίες του χωριού, τοποθεσίες και κτίσματα τα οποία δυστυχώς δεν έχει μελετήσει η Αρχαιολογική υπηρεσία και παραμένει έτσι ανολοκλήρωτη και ημιτελής, η πλήρης έρευνα του ευρύτερου Αρχαιολογικού χώρου Θέρμου. Οι όποιες κατά καιρούς απόψεις έχουν εκφραστεί, παραμένουν στη σφαίρα των εικασιών, που όσο βάσιμες κι αν διαφαίνονται, δεν έχουν αποκτήσει εισέτι την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση.
Το Πετροχώρι, εμφανίζεται στον ιστορικό χάρτη και την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αφού λίγα χρόνια μετά την άλωση της πόλης έρχεται στο προσκήνιο με σημαντική μάλιστα δράση, το Μοναστήρι του Φωτμού.Ι. Μ. Φωτμού στο Πετροχώρι
Το σημαντικότερο γεγονός στην ευρύτερη περιοχή Αποκούρου(*) κατά την περίοδο της Εθνεγερσίας, ήταν οι μάχες του Πετροχωρίου. Οι Τούρκοι για την εξυπηρέτηση των αναγκών της πολιορκίας του Μεσολογγίου, αλλά και την ικανοποίηση των γαιωστρατηγικών τους σχεδίων, οργάνωσαν στο Πετροχώρι, στρατόπεδο με δύναμη 2.500 Τουρκαλβανών. Το καλοκαίρι του 1825, οι Ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλής τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, μετά από σειρά μαχών, γνωστές ως οι μάχες του Πετροχωρίου, νίκησαν τους Τούρκους και τους εξανάγκασαν σε αποχώρηση. Αποτέλεσμα των μαχών του Πετροχωρίου, ήταν η απελευθέρωση ολόκληρου του Απόκουρου.
Σύμφωνα με την παράδοση, μετά την αποχώρηση των Τούρκων απ΄ το Πετροχώρι, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, επισκέφθηκε το εκκλησάκι του Αη-Θωμά, που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου του Παλιόκαστρου στον οποίο βρισκόταν το Τούρκικο στρατόπεδο και προσέφερε εικόνα στον Άγιο, στο πίσω μέρος της οποίας υπάρχει η υπογραφή του. Η εικόνα διασώζεται μέχρι σήμερα στην εκκλησία του χωριού.
Στην είσοδο του Πετροχωρίου, σε ανάμνηση των γεγονότων της περιόδου εκείνης, ο Σύλλογος Αρχείων του Ιερού Αγώνα, έστησε αναμνηστική στήλη. Στους μετέπειτα χρόνους 1841 έως 1845, το Πετροχώρι ήταν η έδρα του Δήμου Παμφίας (ΦΕΚ 5Α – 8/3/1841), ενώ για αρκετά χρόνια λειτούργησε και Ειρηνοδικείο.
Ιστορικές Τοποθεσίες
Παληουργιάς: Μικρό οροπέδιο στα Νότια – Νοτιοανατολικά του χωριού, που σύμφωνα με εκτιμήσεις ιστορικών, στο χώρο αυτό έγινε μάχη το 218 π.Χ. όταν μικρή δύναμη των Αιτωλών, που την τελευταία στιγμή συγκεντρώθηκε, επιτέθηκε στην οπισθοφυλακή του Φιλίππου του Ε΄, όταν αυτός αποχωρούσε από την περιοχή, αφού είχε ολοκληρώσει την καταστροφή του Ιερού των Αιτωλών, στον Θέρμο.
Φωτμός: Είναι η παραλίμνια τοποθεσία, με το ομώνυμο Μοναστήρι. Απέχει 2 περίπου χιλιόμετρα στα Δυτικά – Βορειοδυτικά του χωριού. Το Μοναστήρι χτίστηκε λίγα χρόνια μετά την άλωση της πόλης, ενώ οι Αγιογράφισή του ολοκληρώθηκε το 1589, σύμφωνα με την υπάρχουσα επίτοιχη επιγραφή. Στην εφορότατη, ομώνυμη παρακείμενη του Μοναστηριού πεδιάδα, υπήρχαν τα αμπέλια και οι κήποι του Μοναστηριού και στην παρακμιακή περίοδό του πέρασε στην ιδιοκτησία διαφόρων Πετροχωριτών.
Σπλιθάρι: Η τοποθεσία Σπλιθάρι, είναι σε απόσταση 500 περίπου μέτρων απ΄ το χωριό στα Ανατολικά του. Το συναντάμε στο αριστερό μέρος του δρόμου που οδηγεί απ΄ το Πετροχώρι στην Ανάληψη. Εκεί ο Πατροκοσμάς, ο συντοπίτης Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, κυνηγημένος από τους τσιφλικάδες και τους μεγαλοκτήμονες, στάθηκε και φιλοξενήθηκε από τους Πετροχωρίτες, και σύμφωνα με την παράδοση αφού τους ευλόγησε, χτύπησε με το ραβδί του ένα βράχο απ΄ τον οποίο έτρεξε νερό, το πλέον δυσέβρετο για το Πετροχώρι. Η Αδελφότητα των Απανταχού Πετροχωριτών, στο τέλος του χωριού, στη διαδρομή Πετροχώρι – Ανάληψη και στα δεξιά του δρόμου, έστησε αναμνηστική του γεγονότος αυτού στήλη.
Του Φώτη τα δένδρα: Είναι το οροπέδιο που βρίσκεται στα Ανατολικά του χωριού. Εκεί βρίσκει κανείς σημαντικό αριθμό από σπάνια ποικιλία αιώνόβιων βελανιδιών, οι οποίες από τους ντόπιους ονομάζονται δέντρα ή δέντροι. Ονομαστότερος όλων, είναι ο δέντρος του Παπαλιάβα, μιά τεραστίων διαστάσεων βελανιδιά, που δεσπόζει σ΄ ολόκληρη την περιοχή. Στο οροπέδιο υπάρχει η Λιγούλα, μιά βρύση με υπέροχο νερό. Το οροπέδιο αυτό, έμεινε στην ιστορία γνωστό με την ονομασία, του Φώτη τα δέντρα, αφού εκεί είχε το λημέρι του την περίοδο του 1821, ο κλεφταρματωλός της περιοχής, Φώτης Σταλίκας.
Βρύση – Παναούλα: Στα Ανατολικά του χωριού, με υπέροχη θέα προς το Πετροχώρι, αλλά και την Τριχωνίδα, βρίσκεται το πανέμορφο ξωκλήσι της Παναούλας, χτισμένο από τον Απόστολο Σαγώνα το 1898. Στην παρακείμενη τοποθεσία Βρύση, υπήρχε πηγή απ΄ την οποία έπαιρναν νερό οι κλεφταρματωλοί της περιόδου του 1821, ενώ από το σημείο αυτό υδρεύτηκε για πρώτη φορά το Πετροχώρι στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Παλιόκαστρο: Μικρός λοφίσκος, στα Βόρεια του χωριού και σε μικρή απόσταση απ΄αυτό, με εκπληκτική ορατότητα προς όλες τι κατευθύνσεις. Πιστεύεται βάσιμα πως το Παλιόκαστρο ήταν το παρατηρητήριο του Ιερού των Αιτωλών. Στο λόφο βρέθηκαν αρκετά κεραμικά της Αρχαϊκής περιόδου, ενώ είναι πασιφανή τα ερείπια αρχαίων κτισμάτων. Στους νεώτερους χρόνους, την περίοδο της Εθνεγερσίας, το 1821, στο λόφο αυτό οι Τούρκοι οργάνωσαν στρατόπεδο και με δύναμη 2.500 Τουρκαλβανών, ήλεγχαν τα περάσματα, τους δρόμους δηλαδή της τότε εποχής, που οδηγούσαν πρός Ναύπακτο και Σάλωνα (Άμφισσα). Στο οροπέδιο του Πετροχωρίου, οι Τούρκοι συγκέντρωναν χιλιάδες γιδοπρόβατα και σε τακτά χρονικά διαστήματα, διοχέτευαν αρκετά εξ αυτών, για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών, των δυνάμεών τους που πολιορκούσαν το Μεσολόγγι. Στο οροπέδιο αυτό συγκέντρωναν επίσης και πολλά βόδια και αλογομούλαρα, πάλι για την κάλυψη των αναγκών των πολιορκητικών δυνάμεων. Όλα αυτά τα γιδοπρόβατα προέρχονταν από τις ντόπιες στάνες, τις οποίες για τους λόγους αυτούς ετσιθελικά καταλήστευαν.
Άγιος Θωμάς: Στους πρόποδες του λόφου που φέρει το τοπωνύμιο Παλιόκαστρο, βρίσκεται το νεκροταφείο του χωριού. Ο κοιμητηριακός Ναός, αφιερωμένος στον Άγιο Θωμά, είναι κτίσμα του 1806, κι όπως η εντοιχισμένη πέτρα αναφέρει, το εκκλησάκι έχτισε ο κλεφταρματωλός Βασίλης από το Μεγαδέντρο.
Μνήματα, Τούμπα: Τοποθεσία με ιδιαίτερη ιστορική αξία, αφού εκεί βρέθηκαν τάφοι της Αρχαϊκής περιόδου, αλλά και μνήματα των νεώτερων χρόνων. Στην τοποθεσία αυτή οι ιστορικές πηγές αναφέρουν πως το 1825 έγιναν μάχες με πρωταγωνιστή τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Η τοποθεσία δεν έχει μελετηθεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Κοτρώνια: Είναι η τοποθεσία που βρίσκεται σε απόσταση 200 περίπου μέτρων στα Βορειοανατολικά του χωριού στην οποία σύμφωνα με τις ιστορικές αναφορές, σημειώθηκε η τελευταία εκ των μαχών του Πετροχωρίου, μάχη στην οποία κινδύνεψε ο Καραϊσκάκης, που διασώθηκε μετά από επέμβαση του Κίτσου Τζαβέλα.
Φονόρεμα: Είναι το πρώτο γεφύρι που συναντάμε στη διαδρομή Πετροχώρι – Σιταράλωνα. Στη θέση αυτή, την περίοδο της Γερμανικής κατοχής, αντάρτικες δυνάμεις έδωσαν μάχη με τους Γερμανούς, με σημαντικές για τους ναζί απώλειες. Στη θέση αυτή ανηγέρθη μνημείο. Άλλες τοποθεσίες με ιδιαίτερη ιστορική σημασία είναι οι τοποθεσίες Παλιοπίγαδο, Πρόραχη, Πυργάκι, του Βασίλη η Ράχη, σημεία στα οποία δόθηκαν το 1825 ισχυρές μάχες, στα πλαίσια των μαχών του Πετροχωρίου.
Σπηλιά: Στα αριστερά του δρόμου που από το Πετροχώρι οδηγεί στην Ανάληψη, μετά την τοποθεσία Παληουργιάς, υπάρχει σπήλαιο με σταλακτίτες, σταλαγμίτες, που δεν έχει ακόμα εξερευνηθεί.
Το Καλιακδαίϊκο λιτροβειό: Στα Ανατολικά του χωριού σε απόσταση 200 μέτρων απ΄ αυτό, υπάρχει το παλιό λιοτρίβι των Σαγωναίων, το επονομαζόμενο Καλιακδαίϊκο. Περί το 2007 οι ιδιοκτήτες του, παραχώρησαν το κτίσμα στο Δήμο Θέρμου, με δαπάνες και φροντίδα του οποίου το κτήριο ανακαινίστηκε, καθώς και το παρακείμενο μαγγανοπίγαδο, με απώτερο στόχο τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου. Οι δυσκολότατες οικονομικές συγκυρίες, δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση του ονείρου. Υπάρχουν πάντως αρκετοί Πετροχωρίτες, που για τις ανάγκες λειτουργίας του Λαογραφικού Μουσείου Πετροχωρίου, προτίθενται να διαθέσουν σημαντικό αριθμό εκθεμάτων.
