.
| Οι πατρίδες των ανθρώπων |
– Επιμέλεια: Λ. Τηλιγάδας –
Υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Αιτωλίας,
με σπουδαία οχυρωματικά έργα, κτίρια και τάφους μακεδονικού τύπου
[ Νέα Πλευρώνα | Το κάστρο της κυρα-Ρήνης ]
Οικοδομήθηκε το 235 περίπου π.Χ.
Η Νέα Πλευρώνα ή αλλιώς κάστρο της κυρα-Ρήνης βρίσκεται στην Αιτωλοακαρνανία, κτισμένη στο όρος Αράκυνθος, λίγα χιλιόμετρα ΒΔ του Μεσολογγίου, προς την πλευρά του Αιτωλικού. Οικοδομήθηκε το 235 περίπου π.Χ. μετά την καταστροφή, κατά τη διάρκεια του Δημητριακού πολέμου, της παρακείμενης Παλαιάς Πλευρώνας.
Υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Αιτωλίας, με σπουδαία οχυρωματικά έργα, κτίρια και τάφους μακεδονικού τύπου.
Το εικαστικό έργο που υπάρχει στην κορυφή του άρθρου δημιουργήθηκε από τον Ιταλό ζωγράφο Simone Pomardi (1760-1830), ο οποίος σε ένα ταξίδι του στην Ελλάδα μαζί με τον Βρετανό αρχαιολόγο Ε Dodwell, το 1805-1806, φιλοτέχνησε 600 περίπου εικαστικά έργα ελληνικών περιοχών και σημείων. Τα έργα αυτά μπορεί να αναζητηθούν στο δίτομο ταξιδιωτικό χρονικό, με βιβλιογραφική αναφορά την «POMARDI, Simone.Viaggio nella Grecia fatto da Simone Pomardi negli anni 1804, 1805, e 1806. Arrichito di tavole in rame,τ. I, Rome, Vincenzo Poggioli, 1820», ένα αντίτυπο του οποίου βρίσκεται και στη Βιβλιοθήκη του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη»[1]
«Τα ερείπια της Νέας Πλευρώνος απέχουσι του Μεσολογγίου περί τα δυόμιση ώρας, η δε προς αυτά ανάβασις είναι δυσχερής και επίπονος. Ζώον φορτηγόν δεν δύναται να ανέλθη επί των ανωφερειών εκείνων, εφ΄ω κυλίονται ανά παν βήμα πολύγωνοι χάλικες και εξέχουσι κοπτεροί βράχοι· ώστε η μέχρις αυτών εκδρομή πρέπει να γίνει μόνον πεζή. Όταν εξέφρασα την επιθυμίαν να επισκεφθώ το κάστρο της κυρά-Ρήνης, πάντες με απέτρεψαν από της παρολόγου ταύτης ιδέας – δεν είχα τάχα τόσα πράγματα καλλίτερα στο Μεσολόγγι, την Τουρλίδα, τη μουσική τους περιπάτους, τον κόσμο, παρά ήθελα να πάω να χαλάσω τα πόδια μου στα κατσάβραχα και στους γκρεμνούς!…» [Γεώργιος Δροσίνης στην Εστία (Τεύχος 409, σελ. 692-697)]
«Ο Όμηρος στο νηών κατάλογο, αναφέρει πέντε αιτωλικές πόλεις, μεταξύ των οποίων και την Πλευρώνα (Καλυδώνα, Χαλκίδα, Πυλήνη, Ώλενο) που συμμετείχαν στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Επιπλέον, τόσο το όνομα της πόλης, όσο και το εθνικό Πλευρώνιος, εμφανίζεται σε μυκηναϊκές πήλινες πινακίδες της Γραμμικής Β΄ γραφής που βρέθηκαν στην Πύλο, γεγονός που αποδεικνύει ότι η πόλη υπήρχε ήδη στη Μυκηναϊκή εποχή. Εντούτοις, έως σήμερα ελάχιστα θραύσματα αγγείων επιβεβαιώνουν την κατοίκηση κατά την περίοδο αυτή. Αντίθετα, περισσότερα στοιχεία υπάρχουν για τους πρωτογεωμετρικούς και τους γεωμετρικούς χρόνους, κυρίως από τάφους και ελάχιστα κτηριακά κατάλοιπα. Η Νέα Πλευρώνα, αν και γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την Ελληνιστική περίοδο, μετά τη ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ., παρήκμασε και οι κάτοικοί της μεταφέρθηκαν στην Νικόπολη από τους Ρωμαίους.
Η Νέα Πλευρώνα, όπως οι περισσότερες πόλεις των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, είχε κτιστεί κατά το Ιπποδάμειο σύστημα, σε μεγαλύτερη κλίμακα από την παλαιά πόλη. Η επιλογή της θέσης, πάνω σε χαμηλό και βραχώδη λόφο (υψόμετρο 195μ. έως 280μ.), όπως μπορεί να αντιληφθεί και σήμερα ο επισκέπτης, δεν ήταν τυχαία, καθώς από το σημείο αυτό η πόλη διατηρούσε τον έλεγχο των χερσαίων και θαλασσίων οδών, αλλά και των πλουτοπαραγωγικών πηγών (αλυκές και λιμνοθάλασσα).
Οι ευρωπαίοι περιηγητές, όπως οι E. Dodwell και W.J. Woodhouse, γνώριζαν τα ερείπια της πόλης ήδη από τις αρχές του 19ου αι. Η πρώτη ανασκαφική έρευνα πραγματοποιήθηκε από τους R. Herzog και E. Ziebarth στα τέλη του 19ου αι. στο θέατρο της πόλης. Το 1931 ο γερμανός μελετητής E. Fiechter βασίστηκε στα αποτελέσματα της έρευνας και δημοσίευσε την πρώτη συστηματική μελέτη του μνημείου. Μεγάλης σημασίας για την έρευνα της Πλευρώνας υπήρξε και η μελέτη του F. Noach. Τις τελευταίες δεκαετίες πραγματοποιήθηκαν έρευνες στα νεκροταφεία της πόλης, ενώ το 1993 σύντομη ανασκαφική έρευνα στο θέατρο και στο νότιο νεκροταφείο της πόλης σε συνεργασία με το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο».[2]
Λίγο πιο κάτω από τον αρχαιολογικό χώρο στην θέση που ονομάζεται «Σκαλί» Μεσολογγίου ήταν το λιμάνι της Νέας Πλευρώνας και ακόμη και σήμερα φαίνονται οι κάβοι που έδεναν τα πλοία. Από την Πλευρώνα καταγόταν δυο προσωπικότητες της εποχής, ο Πανταλέων, στρατηγός τής Αιτωλικής Συμπολιτείας και ο Αλέξανδρος, ο μόνος γνωστός ποιητής που έζησε στην Αλεξάνδρεια στα χρόνια του Πτολεμαίου Φιλάδελφου.
Η επίσκεψη σε αυτόν τον χώρο είναι μια πραγματική απόλαυση
Από μακριά σε υποδέχονται τα επιβλητικά της τείχη και μέσα, εντυπωσιάζει το θέατρο και η πληθώρα των διάσπαρτων θεμελίων μεγάλων δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, που μερικά σώζονται σε άριστη κατάσταση και ακόμα και σήμερα και αποκαλύπτονται στον επισκέπτη.
Η αποκατάσταση και ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος και η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Προγράμματος «ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ» εγκαινίασαν την αποκατάσταση και ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου Πλευρώνας το βράδυ της Αυγουστιάτικης Πανσελήνου της 31ης Αυγούστου 2023.
Το συγχρηματοδοτούμενο έργο, ήταν προϋπολογισμού 900.000,00 €, και υλοποιήθηκε απολογιστικά και δι’ αυτεπιστασίας από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος. Εντάχθηκε τον Ιούλιο του 2020 στο Ε.Π. «ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 2014-2020» με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).
Η σύνταξη της μελέτης αποκατάστασης, επιστημονικά υπεύθυνος της οποίας ήταν ο Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ κ. Γεώργιος Καραδέδος, έγινε μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Με τις προτεινόμενες εργασίες αντιμετωπίζονται αφενός προβλήματα φθοράς του δομικού υλικού του μνημείου, αφετέρου επιδιώκεται η αποκατάσταση, σε επιτρεπτά όρια, της μορφής του για λόγους αισθητικούς, διδακτικούς και πρακτικούς, χωρίς να αλλοιώνεται η αυθεντικότητά του.
Εκτός από τη συμπλήρωση των εδωλίων του κοίλου με νέα από χυτό υλικό, οι πιο εκτεταμένες και απαιτητικές αναστηλωτικές εργασίες έγιναν στο σκηνικό οικοδόμημα, με τη συμπλήρωση της εσωτερικής παρειάς του τείχους, στην οποία στηρίχθηκαν τα αρχιτεκτονικά μέλη του ορόφου του, φτάνοντας σε συνολικό ύψος 2,50 μ. Παράλληλα, αποκαταστάθηκαν το μεγαλύτερο τμήμα της πυλίδας του πύργου του θεάτρου, η νότια κτιστή κλίμακα που οδηγεί στον όροφο της σκηνής, η αναστήλωση του βόρειου παρασκηνίου και τμήματος του προσκηνίου και του τόξου της βόρειας παρόδου του θεάτρου, το ύψος του οποίου φτάνει τα 3,70 μ.
Η υλοποίηση του έργου αποτελεί το επιστέγασμα των μακροχρόνιων και εκτεταμένων εργασιών ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της Πλευρώνας, από το 2002 μέχρι σήμερα, μέσω διαδοχικών συγχρηματοδοτούμενων Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων (Γ΄ Κ.Π.Σ. και Ε.Σ.Π.Α.), που έχουν καταστήσει την αρχαία πόλη έναν από τους πλέον οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους της Αιτωλοακαρνανίας.
Πρόκειται για ένα μικρό σε διαστάσεις θέατρο. Στην αρχική φάση του το μνημείο κατασκευάσθηκε ως βουλευτήριο και σε επόμενη φάση μετατράπηκε σε θέατρο, με την κατασκευή υποτυπώδους κτιρίου σκηνής και επιθεάτρου, για την αύξηση της χωρητικότητάς του, είναι όμως από τα πιο ενδιαφέροντα θέατρα της Αιτωλίας χρήζει μιας ιδιαίτερης αναφοράς. Χτισμένο στα μέσα περίπου του 3ουπ.Χ. αιώνα, καταλαμβάνει την δυτική πλευρά του τετραγώνου που σχηματίζεται από τα τείχη της αρχαίας πόλης και είναι κατασκευασμένο σε φυσική πλαγιά.
Εκτός από την διαμόρφωση του εδάφους, σημαντικό ρόλο στην επιλογή της θέσης του θεάτρου έπαιξε ασφαλώς και μαγευτική του θέα, που βλέπει την από υψόμετρο 250 μέτρων την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου τον κάμπο του, ενώ η θέα απλώνεται μέχρι βαθιά μέσα στο Ιόνιο αγναντεύοντας τα νησιά Ζάκυνθο και Κεφαλονιά.
Χρήσιμες πληροφορίες για την εκδρομή σας ως εκεί
Αρμόδια δημόσια υπηρεσία:
Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος
Νέα Πλευρώνα, Μεσολόγγι (Νομός Αιτωλοακαρνανίας)
Εισιτήρια
Ολόκληρο: 2 ευρώ
Μειωμένο: 1 ευρώ
Ενιαίο Εισιτήριο:
Ολόκληρο: 8 ευρώ
Μειωμένο: 4 ευρώ
Ημέρες Ελευθέρας Εισόδου
6 Μαρτίου – Μνήμη Μελίνας Μερκούρη
18 Απριλίου – Διεθνής Ημέρα Μνημείων
18 Μαΐου – Διεθνής Ημέρα Μουσείων
Tο τελευταίο Σαββατοκύριακο Σεπτεμβρίου κάθε έτους
(Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς)
Οι επίσημες αργίες του Κράτους
Για πληροφορίες σχετικά με την ελεύθερη και μειωμένη είσοδο
σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία που ανήκουν στο Δημόσιο
παρακαλώ πατήστε εδώ
Ώρες Λειτουργίας
Τρίτη – Κυριακή: 08:30 – 15:30.
Δευτέρα κλειστά.
Ημέρες Αργίας
1 Ιανουαρίου
25 Μαρτίου
1 Μαΐου
Κυριακή του Πάσχα
Χριστούγεννα, 25 Δεκεμβρίου
26 Δεκεμβρίου
Α.Μ.Ε.Α.
Είναι δυνατή η πρόσβαση σε Α.Μ.Ε.Α. στα κτήρια
και σε ορισμένα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου.
Πρόσβαση στον Αρχαιολογικό Χώρο
Μπορεί να φτάσει κανείς στη Νέα Πλευρώνα με αυτοκίνητο.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία για τη νέα Πλευρώνα
Heyzey L., Le Mont Olympe et L’ Acarnanie, Paris 1860
Woodhouse, W.J., Aetolia. Its geography, topography and antiquities, Oxford 1897
Leake, W.M., Travels in Northern Greece, Amsterdam 1967
Antonetti, C., Les Etoliens, image et religion, Volume 92, Paris 1990
Πορτελάνος, Α., Οι αρχαίες αιτωλικές οχυρώσεις,
Τόμος Α, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα 1998
Κολώνας, Λ., Το έργο της Επιτροπής Προστασίας, Έρευνας και Ανάδειξης
Τριών Αρχαίων Πόλεων του Νομού Αιτωλοακαρνανίας:¨”Πάλαιρος, Οινιάδες, Πλευρώνα”,
στο Έργο των Επιστημονικών Επιτροπών Αναστήλωσης,
Συντήρησης και Ανάδειξης Μνημείων, Αθήνα 2006
Κολώνας, Λ., Νέα Πλευρώνα, Αθήνα 2008
——————————————————–
1. [Ανακτήθηκε από: http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-aggregatedcontent-8526-1933 (5/10/2024)]| Τμήμα της οχύρωσης της Νέας Πλευρώνας, γνωστή και ως κάστρο Κυρά – Ρήνης ] | 2. «Ο Όμηρος στο νηών κατάλογο […] σε συνεργασία με το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο». [Ολυμπία Βικάτου | Ανακτήθηκε από: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=18341 (5/10/2024)] | 3. Άποψη της ανατολικής πύλης – Κολώνας, Λ. [Ανακτήθηκε από: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh3562.jspobj_id=18341&mm_id=12145: ] |
Ψηφιακές Καταγραφές Πατριδογνωσίας
