Μνήμη χρονολογίου της 16ης Σεπτεμβρίου

16 Σεπτεμβρίου 2024

Είναι η 260η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο
Υπολείπονται 106 ημέρες για τη λήξη του
🌅  Ανατολή ήλιου: 07:08 – Δύση ήλιου: 19:31
Διάρκεια ημέρας: 12 ώρες 23 λεπτά
🌔  Σελήνη 12.8 ημερών
Χρόνια πολλά στους: Εύφημο, Ευφημία, Εύφημη, Εύφη,
Λουντμίλα Μελιτίνο, Μελιτινή, Μελιτίνα, Μελίτη, Μελίτα και Μελίνα

Γεγονότα

 

1462 – Ο γενουάτης Νικόλαος Γκατιλούζι παραδίδει υπό όρους το κάστρο της Μυτιλήνης στον σουλτάνο Μεχμέτ Β’. Η άλωση της Λέσβου από τους Οθωμανούς Τούρκους πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβριο του 1462.

Η οθωμανική αυτοκρατορία, υπό τον σουλτάνο Μωάμεθ Β, πολιόρκησε και κατέλαβε την πρωτεύουσα του νησιού, Μυτιλήνη. Μετά την παράδοσή της, παραδόθηκαν και τα άλλα κάστρα του νησιού. Το γεγονός τερμάτισε την ημι-αυτόνομη Γενουάτικη κυριαρχία που ο οίκος των Γκατιλλούσιο είχε εγκαταστήσει στο βορειοανατολικό Αιγαίο από τα μέσα του 14ου αιώνα κι επιτάχυνε την έναρξη του πρώτου οθωμανικού-βενετσιάνικου πολέμου το επόμενο έτος.

Ο Μωάμεθ Β’ ξεκίνησε την εκστρατεία του εναντίον της Λέσβου τον Αύγουστο του 1462 και οι Οθωμανοί αποβιβάστηκαν στο νησί την 1η Σεπτεμβρίου. Μετά από αψιμαχίες για μερικες ημέρες, οι Οθωμανοί έφεραν το πυροβολικό τους και άρχισαν να βομβαρδίζουν το Κάστρο της Μυτιλήνης. Την όγδοη μέρα οι Οθωμανοί είχαν καταλάβει τις οχυρώσεις του λιμανιού και δύο μέρες αργότερα κατέλαβαν την κάτω πόλη από το Μελανούδι. Τότε ξέσπασε πανικός στους υπερασπιστές και η αντοχή τους για αντίσταση κατέρρευσε. Ο Νικολό Γκαττιλούζιο παρέδωσε το κάστρο και το υπόλοιπο νησί στις 16 Σεπτεμβρίου, με την υπόσχεση να λάβει ακίνητα ισοδύναμης αξίας. Αντί γι’ αυτό μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου στραγγαλίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες.

 

1835 – Ο άγγλος φυσιοδίφης Τσαρλς Ντάργουιν (γνωστός στην Ελλάδα ως Κάρολος Δαρβίνος) φτάνει στα νησιά Γκαλάπαγκος, μία συστάδα νησιών στα δυτικά της Νότιας Αμερικής.

Στα απομονωμένα αυτά νησιά του Ειρηνικού, οι ζωντανοί οργανισμοί είχαν ακολουθήσει μια δική τους εξελικτική διαδρομή, με αποτέλεσμα το σύμπλεγμα αυτό να έχει μεταβληθεί σε ένα ζωντανό μουσείο βιολογίας. Τα είδη που υπήρχαν εκεί δε βρίσκονταν πουθενά αλλού στον κόσμο.

Όταν πήγε ο Δαρβίνος, στα περισσότερα νησιά δεν κατοικούσαν άνθρωποι, εκτός από τις σπάνιες περιπτώσεις που φαλαινοθήρες ή ψαράδες στάθμευαν για λίγο αναζητώντας τροφή και νερό. Ο μεγάλος φυσιοδίφης περιγράφει σ’ ένα σημείωμά του τη συμπεριφορά των πουλιών, που δεν είχαν μάθει ακόμα τι σημαίνει άνθρωπος. «Όλα τα πουλιά» γράφει ο Δαρβίνος «είναι εξαιρετικά ήμερα. Τσίχλες, σπίνοι, τρυποφράκτες και μυγοχάφτες πλησιάζουν τόσο κοντά, που μπορεί κανείς να τα σκοτώσει με μια βέργα και μερικές φορές, όπως έκανα εγώ, με ένα σκούφο ή με ένα καπέλο.
Το ντουφέκι εδώ είναι εντελώς περιττό. Κάποτε έσπρωξα με την κάννη ένα γεράκι από ένα κλαδί δένδρου. Μια μέρα, καθώς ήμουν ξαπλωμένος, μια τσίχλα προσγειώθηκε στα χείλη ενός κυπέλλου που κρατούσα στα χέρια μου κι άρχισε πολύ ήσυχα να σιγοπίνει το νερό. Μου επέτρεψε μάλιστα να τη σηκώσω ψηλά, ενώ ήταν ακόμα καθισμένη στο σκεύος.

 

1934 – Ο Ντόναλντ Ντακ, η διάσημη πάπια της Ντίσνεϊ, εμφανίζεται για πρώτη φορά και σε κόμικ-στριπ εφημερίδας

Ο Ντόναλντ Ντακ (Donald Duck), μία λευκή πάπια με ανθρώπινα χαρακτηριστικά και ρούχα ναύτη, είναι ένας από τους δημοφιλέστερους χαρακτήρες της Walt Disney. Τεμπέλης, άτυχος, γκρινιάρης και γκαφατζής, ζει μαζί με τα τρία ανίψια του, τον Χιούι, τον Ντιούι και τον Λιούι.

«Γεννήθηκε» από το πενάκι του Ντίσνεϊ το 1934 κι έκανε το κινηματογραφικό ντεμπούτο του στις 9 Ιουνίου του ίδιου χρόνου, στην ταινία κινουμένων σχεδίων The Wise Little Hen (Η μικρή σοφή πουλάδα). Περίπου τέσσερις μήνες αργότερα, στις 16 Σεπτεμβρίου, εμφανίστηκε για πρώτη φορά και σε κόμικ-στριπ εφημερίδας, στην έντυπη διασκευή της ταινίας.

Τα επόμενα δύο χρόνια συμμετείχε σε διάφορα κόμικ-στριπ και ταινίες κινουμένων σχεδίων, με τον Μίκυ Μάους, τη Μίνι, τον Γκούφι και τον Πλούτο. Το 1936 ξανασχεδιάστηκε και στις 9 Ιανουαρίου του 1937 πρωταγωνίστησε στην πρώτη δική του ταινία με τίτλο Δον Ντόναλντ, στην οποία πρωτοεμφανίστηκε και η αγαπημένη του Νταίζη. Στις 2 Φεβρουαρίου του 1938 απέκτησε και τη δική του καθημερινή σειρά κόμικς σε εφημερίδα.

 

1967 – Ο Σπυρίδων Μαρινάτος ανακαλύπτει σημαντικό προϊστορικό οικισμό στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης

Στα νοτιοδυτικά της Σαντορίνης, παρακαταθήκη για την προϊστορία του ελλαδικού χώρου, αποτελεί ο προϊστορικός Οικισμός Ακρωτηρίου.

Υπήρξε ένα από τα πιο αξιόλογα κέντρα πολιτισμού του Αιγαίου που χρονολογείται τουλάχιστον από την 4η χιλιετία π.Χ. Μετά την ισοπέδωσή του από σεισμό, τον 17ο αι. π.Χ., ξανακτίστηκε και άκμασε μέχρι που καλύφθηκε από την τέφρα της «Μινωικής Έκρηξης» γύρω στα 1500  π.Χ.

Ο οικισμός, γνωστός και ως “Πομπηία του Αιγαίου” εκτείνεται σε έκταση 200 στρεμμάτων. Σήμερα, χιλιάδες τουριστών επισκέπτονται τον διάσημο αρχαιολογικό χώρο, που ανέδειξε η ανασκαφή του Σπύρου Μαρινάτου το 1967 και περιδιαβαίνουν την πόλη, που διασώθηκε κάτω από την ηφαιστειογενή τέφρα. Πολύτιμα ευρήματα και τοιχογραφίες, σε εξαιρετική κατάσταση φιλοξενούνται στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας στα Φηρά και στη μόνιμη έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα.

 

1982 – Σφαγές Παλαιστινίων από Λιβανέζους πολιτοφύλακες στα προσφυγικά στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα του Λιβάνου

Ως ηθικός αυτουργός κατηγορείται ο στρατηγός και μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ, Αριέλ Σαρόν. Στις 16 Σεπτεμβρίου στις 8 το πρωί, πραγματοποιείται στο ισραηλινό Γενικό Στρατηγείο σύσκεψη με επικεφαλής τον στρατηγό Εϊτάν όπου εξηγείται στους εκπροσώπους της Μοσάντ, του Σιν Μπετ (εσωτερικές υπηρεσίες ασφαλείας) και των στρατιωτικών πληροφοριών, τι ακριβώς θα κάνουν οι Χριστιανοί φαλαγγίτες μέσα στους παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς. Λίγη ώρα αργότερα, στο ίδιο σημείο, ο Ισραηλινός στρατηγός Ντρόρι συναντά τον στρατιωτικό επικεφαλής των φαλαγγιτών Φαντί Εφράμ και τον ρωτά αν είναι έτοιμοι οι άνδρες του για εισβολή. Λαμβάνει θετική απάντηση και δίνεται το πράσινο φως.

Ακροδεξιοί φαλαγγίτες αρχίζουν να κινούνται προς Σάμπρα και Σατίλα ακολουθώντας τα βέλη στους τοίχους. Δια του διοικητή των ισραηλινών δυνάμεων στη Βηρυτό, Αμός Γιαρόν, παραδίδονται στους Εφράμ και Χομπέικα (τον επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών των φαλαγγιτών) αεροφωτογραφίες των καταυλισμών.

Στις 6 το απόγευμα της 16ης Σεπτεμβρίου, τουλάχιστον 1.500 ακροδεξιοί φαλαγγίτες εισβάλουν στους καταυλισμούς. Η σφαγή διαρκεί μέχρι το πρωί της 18ης Σεπτεμβρίου.

 

Γεννήσεις

 

1893 – Άλμπερτ φον Σεντ-Γκιέργκι ντε Ναγκιράπολτ

Ο Albert Szent-Györgyi [a] de Nagyrápolt (16 Σεπτεμβρίου 1893-22 Οκτωβρίου 1986) ήταν Ούγγρος βιοχημικός που κέρδισε το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής το 1937.

Του αποδίδεται η πρώτη απομόνωση της βιταμίνης C και η ανακάλυψη της συστατικά και αντιδράσεις του κύκλου του κιτρικού οξέος . Wasταν επίσης ενεργός στην Ουγγρική Αντίσταση κατά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο και εισήλθε στην ουγγρική πολιτική μετά τον πόλεμο.

Το 1937 έλαβε το Νόμπελ Φυσιολογίας ή Ιατρικής “για τις ανακαλύψεις του σε σχέση με τη διαδικασία βιολογικής καύσης με ειδική αναφορά στη βιταμίνη C και την κατάλυση του φουμαρικού οξέος “.

Ο Albert Szent-Györgyi προσέφερε όλα τα χρήματά του για το βραβείο Νόμπελ στη Φινλανδία το 1940. (Οι Ούγγροι Εθελοντές στον Χειμερινό Πόλεμο ταξίδεψαν για να πολεμήσουν για τους Φινλανδούς μετά τη σοβιετική εισβολή στη Φινλανδία το 1939.)

 

1924 – Λωρίν Μπακόλ

Η Λωρίν Μπακόλ (αγγλ. Lauren Bacall, Αγγλική προφορά: [ˈlɔrən bəˈkɔːl], 16 Σεπτεμβρίου 1924 – 12 Αυγούστου 2014), γεννημένη Μπέττυ Τζόαν Πέρσκε (αγγλικά:Betty Joan Perske), ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός του κινηματογράφου και του θεάτρου. Γνωστή για τη βραχνή φωνή της και την θελκτική της εμφάνιση, αποτέλεσε ίνδαλμα της μόδας κατά τη δεκαετία του 1940.

Είναι πιθανώς περισσότερο γνωστή ως πρωταγωνίστρια σε φιλμ νουάρ, όπως οι ταινίες Πάθος και αίμα (1946) και Σκοτεινή διάβασις (1947), αλλά και ως κωμικός, όπως για παράδειγμα στην ταινία του 1953 Πώς να παντρευτείτε έναν εκατομμυριούχο.

Η Μπακόλ επίσης απόλαυσε επιτυχία πρωταγωνιστώντας στο Μπρόντγουεϊ, στα μιούζικαλ «Applause» (1970) και «Woman of the Year» (1981). Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την έχει κατατάξει εικοστή στη λίστα με τις 25 μεγαλύτερες σταρ όλων των εποχών.

 

1925 – Ρίλεϊ Κινγκ
Αμερικανός τραγουδoποιός και κιθαρίστας, ο «βασιλιάς του μπλουζ», όπως αποκλήθηκε.

O Ρίλεϊ Κινγκ (Riley B. King), όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Μπι Μπι Κινγκ (B.B. King), γεννήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1925 στη βαμβακοφυτεία Μπερκλέρ, κοντά στην πόλη Ίτα Μπένα της πολιτείας του Μισισιπή. Έζησε και μεγάλωσε με τη γιαγιά του στο Δέλτα του Μισισιπή, γαλουχημένος από την εκκλησιαστική μουσική των μαύρων (γκόσπελ και σπιρίτσουαλ).

Στα 12 χρόνια του αγόρασε την πρώτη του κιθάρα και στα 18 του άρχισε να δουλεύει ως οδηγός τρακτέρ, ενώ στις ελεύθερες ώρες του έπαιζε κιθάρα σε κλαμπ της περιοχής. Στο Μέμφις του Τενεσί, όπου μετακόμισε, δούλεψε για κάμποσο καιρό ως ντισκ-τζόκεϊ, αρχικά με το όνομα Beal Streat Blues Boy, το οποίο αργότερα περιόρισε σε Blues Boy και τελικά σε Β.Β.

Η φήμη του απογειώθηκε το 1969, όταν άνοιγε τις συναυλίες των Rolling Stones. Η επιτυχία τον ακολούθησε και τη δεκαετία του ‘70, ενώ από το 1951 έως και το 1985 εμφανίστηκε 74 φορές στον πίνακα επιτυχιών του Billboard για την R&B. Τις επόμενες δεκαετίες ηχογραφούσε ολοένα και λιγότερα νέα τραγούδια, καθώς είχε επιλέξει να αφιερωθεί σε εμφανίσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές, κινηματογραφικές ταινίες και κυρίως στις συναυλίες.  Οι κύριες επιρροές του υπήρξαν οι μουσικοί του country-blues (Μπλάιντ Λέμον Τζέφερσον) και οι κιθαριστές της τζαζ (Τζάνγκο Ράινχαρτ, Τσάρλι Κρίστιαν) και το περιοδικό Rolling Stone τον κατέταξε στην 6η θέση στον κατάλογο με τους 100 μεγαλύτερους κιθαριστές όλων των εποχών.

Στην προσωπική του ζωή, παντρεύτηκε δύο φορές, με τη Μάρθα Λι Ντέντον (1946-1952) και τη Σου Κάρολ Χολ (1958- 1966). Οι αποτυχίες και των δύο γάμων του οφείλονται εν πολλοίς στην εξαντλητική καλλιτεχνική δραστηριότητά του, καθώς μόνο οι συναυλιακές του υποχρεώσεις ξεπερνούσαν τις 200 ετησίως. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1956 εμφανίστηκε επί σκηνής 342 φορές. Έχει αναφερθεί ότι απέκτησε 15 παιδιά και 50 εγγόνια.

Ο Μπι Μπι Κινγκ πέθανε στις 14 Μαΐου 2015 στο Λας Βέγκας, σε ηλικία 89 ετών. Έπασχε από διαβήτη τύπου Β και το τελευταίο διάστημα αντιμετώπιζε διάφορα προβλήματα υγείας.

 

 

Θάνατοι

 

1736 – Ντάνιελ Γκαμπριέλ Φαρενάιτ

Ο Φαρενάιτ γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1686 (14 Μαΐου σύμφωνα με άλλες πηγές) στο Ντάντσιχ (σημερινό Γκντανσκ στην Πολωνία, το οποίο τότε ανήκε στην Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία), πρώτο από τα πέντε παιδιά του ευκατάστατου εμπόρου Ντάνιελ Φαρενάιτ και της Κονκόρντια Σούμαν (Concordia Schumann).

Το ενδιαφέρον του για τις φυσικές επιστήμες είχε εκδηλωθεί από μικρή ηλικία και, ύστερα από τέσσερα χρόνια θητείας στον επιχειρηματικό κόσμο, αποφάσισε να ασχοληθεί με την κατασκευή επιστημονικών οργάνων.

Από το 1707 άρχισε να ταξιδεύει σε πολλά μέρη για να παρατηρήσει τις εργασίες των επιστημόνων και των κατασκευαστών επιστημονικών οργάνων. Επισκέφθηκε έτσι το Χάλλε, την Δρέσδη, την Λειψία και την Κοπεγχάγη. Σημαντικό χρόνο πέρασε, επίσης, και στην Αγγλία όπου, το 1724, έγινε μέλος της Βασιλικής Εταιρείας (Royal Society), της παλαιότερης επιστημονικής οργάνωσης της χώρας.

Το 1717 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Χάγη και, για να ασχοληθεί με την κατασκευή επιστημονικών οργάνων, έμαθε να φυσά το γυαλί.

Ο Φαρενάιτ επιδόθηκε περισσότερο στη κατασκευή μετεωρολογικών οργάνων και ειδικότερα κατασκεύαζε βαρόμετρα και θερμόμετρα. Αρχικά κατασκεύασε θερμόμετρα οινοπνεύματος, αργότερα όμως βελτίωσε την ακρίβεια των οργάνων του αντικαθιστώντας το οινόπνευμα με υδράργυρο. Εφηύρε επίσης νέο τύπο υγρομέτρου, ενώ κατασκεύασε και αραιόμετρο σταθερού βάρους. Από το 1718 άρχισε να διδάσκει Χημεία στο Άμστερνταμ.

Απεβίωσε στην Χάγη το 1736, σε ηλικία μόνο 50 ετών.

 

1932 – Ρόναλντ Ρος

Ο σερ Ρόναλντ Ρος (Sir Ronald Ross, 13 Μαΐου 1857 – 16 Σεπτεμβρίου 1932) ήταν Βρεττανός γεννημένος στην Ινδία γιατρός ο οποίος έλαβε το Νόμπελ Ιατρικής το 1902 για την εργασία του πάνω στην ελονοσία.

Η ανακάλυψή του παρασίτου της ελονοσίας στο γαστρεντερικό σωλήνα των κουνουπιών οδήγησαν το Ρος στο συμπέρασμα ότι η ελονοσία μεταδόθηκε από τα κουνούπια, και έθεσε τα θεμέλια για την καταπολέμηση της ασθένειας.

Ήταν αρκετά πολυμαθής, γράφοντας μια σειρά από ποιήματα, δημοσίευσε αρκετά μυθιστορήματα, και συνέθεσε τραγούδια.

Ήταν επίσης ερασιτέχνης καλλιτέχνης και μαθηματικός. Εργάστηκε στην ινδική ιατρική υπηρεσία για 25 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της υπηρεσίας έκανε την πρωτοποριακή ιατρική ανακάλυψη. Μετά την παραίτηση από την υπηρεσία του στην Ινδία, προσχώρησε στη Σχολή Τροπικής Ιατρικής του Λίβερπουλ, και συνέχισε ως καθηγητής και πρόεδρος της Τροπικής Ιατρικής του Ινστιτούτου για 10 χρόνια.

Το 1926 έγινε επικεφαλής διευθυντής του Ινστιτούτου και Νοσοκομείου Ρος Τροπικών Νόσων, που ιδρύθηκε προς τιμήν των έργων του και παρέμεινε εκεί μέχρι το θάνατό του.

 

1977 – Μαρία Κάλλας

Η Μαρία Κάλλας (2 Δεκεμβρίου 1923 – 16 Σεπτεμβρίου 1977) ήταν κορυφαία Ελληνίδα υψίφωνος του 20ού αιώνα και η πλέον γνωστή παγκοσμίως ντίβα της όπερας. Η υψηλή μπελ κάντο φωνητική τέχνη της, το μεγάλο εύρος της φωνής της και οι ιδιάζουσες υποκριτικές τις ικανότητες έχουν επαινεθεί από πλήθος κριτικών. Το ρεπερτόριό της εκτεινόταν από την κλασική όπερα σέρια και τα μπελ κάντο έργα των Ντονιτσέττι, Μπελίνι και Ροσσίνι, φθάνοντας ως τη μεταγενέστερη όπερα των Βέρντι και Πουτσίνι· στην αυγή της καριέρας της, η Κάλλας τραγούδησε, συν τοις άλλοις, μελοδράματα του Βάγκνερ. Τιμώντας την μουσική και δραματική τέχνη της, το οπερατικό κοινό χαρακτήρισε την Κάλλας ως La Divina («Η Θεϊκή»).

Γεννήθηκε στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης από Έλληνες μετανάστες στην Αμερική.

Έλαβε την μουσική της εκπαίδευση στην Ελλάδα σε ηλικία δεκατριών ετών και έπειτα εδραιώθηκε στο οπερατικό στερέωμα στην Ιταλία.

Περνώντας από τα δεινά του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και αντιμετωπίζοντας μυωπία υψηλού βαθμού που την άφησε σχεδόν τυφλή επί σκηνής, η Κάλλας κατάφερε να διακριθεί ξεπερνώντας πλήθος εμποδίων, μεταξύ των οποίων και η σκανδαλοθηρία του τύπου που συχνά την απεικόνιζε με δυσμενείς όρους. Στα μισά της καριέρας της, μια αισθητική αλλαγή, η σημαντική απώλεια βάρους της καθόρισε τη μετέπειτα σκηνική της παρουσία.

Η Κάλλας έγινε γνωστή στην Ελλάδα κυρίως μέσα από τις αναφορές του τύπου στα αμφιλεγόμενα γεγονότα της επαγγελματικής και προσωπικής της ζωής, όπως η ταραχώδης σχέση της με τον Έλληνα εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση, ωστόσο η καλλιτεχνική της πορεία αποτελεί τη βασική υστεροφημία της. Με τα λόγια του μαέστρου Λέοναρντ Μπερνστάιν, η Κάλλας ήταν «η Βίβλος της Όπερας»· δεκάδες χρόνια μετά τον θάνατο της, παραμένει ο ορισμός της prima donna assoluta («απόλυτη πριμαντόνα») και μία εκ των πιο εμπορικά επιτυχημένων οπερατικών καλλιτεχνών.

 

 

Πηγές: Σαν σήμερα, el.wikipedia