Με τα αποκαλυπτήρια μνημείου αφιερωμένου
στο καπνεργατικό κίνημα του Αγρινίου
η μεγάλη εκδήλωση που διοργάνωσε η ΕΠΔΕ του ΚΚΕ,
στη γειτονιά του Αγίου Κωνσταντίνου στο Αγρίνιο
Το ΚΚΕ τίμησε τους ηρωικούς αγώνες
και τους νεκρούς των καπνεργατών στο Αγρίνιο.
Στην προσφυγική συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου που στεγάζονται τα ιδιόκτητα γραφεία του ΚΚΕ, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά μια τέτοια εκδήλωση, η οποία αγκαλιάστηκε από το λαό της πόλης, αφού δεν υπήρχε σπίτι χωρίς εργαζόμενο στα καπνά ή αγροτική οικογένεια που να μην ασχολείται με την καλλιέργεια.
Αυτό εκφράστηκε και στο άνοιγμα που πραγματοποίησε ο Δημήτρης Δήμας, μέλος της ΤΕ Αιτωλοακαρνανίας, που σημείωσε ανάμεσά σε άλλα, ότι δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν καλύτερα εγκαίνια για τα ιδιόκτητα γραφεία του Κόμματος στην περιοχή, μετά τη δωρεά που έκαναν οι συντρόφισσες Κωνσταντίνας κι Αθηνάς Κατσάνου, που σήμερα δεν βρίσκονται ανάμεσά μας.
Την κεντρική ομιλία έκανε ο Σωτήρης Παρίσης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και γραμματέας της ΕΠ Δυτικής Ελλάδας, που αναφερόμενος στην Πρωτομαγιά, σημείωσε:
«Είναι αυτή η κόκκινη κλωστή που με πολλούς σταθμούς συνδέει το χθες με το σήμερα και την ανάγκη να συνεχίσουμε τον μακρύ, δύσκολο αλλά και σίγουρο δρόμο του αγώνα που άνοιξαν με την περπατησιά τους χιλιάδες και χιλιάδες αγωνιστές πριν από εμάς. Έτσι και σήμερα, εδώ, από αυτή τη γειτονιά του Αγρινίου, από τη προσφυγική συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου όπου έζησαν χιλιάδες καπνεργάτες διδασκόμαστε από τη δική τους περπατησιά, τιμάμε τους δικούς τους αγώνες.
Αγώνες που ξεπερνούν κατά πολύ την περίοδο στην οποία αναφέρονται. Αγώνες που εξακολουθούν να συγκινούν και να εμπνέουν έως και τις μέρες μας. Που μας διδάσκουν πως, ότι θετικό έζησε ο λαός στη χώρα μας, κάθε μικρή ή μεγαλύτερη κατάκτηση, μικρό ή μεγαλύτερο βήμα, συνδέεται με την πρωτοπόρα δράση του ΚΚΕ, των μελών και στελεχών του. Γι’ αυτό το ΚΚΕ απέκτησε βαθιές ρίζες στο λαό, ρίζες που ποτίστηκαν με το αίμα των καλύτερων παιδιών του, εκατοντάδων μελών αλλά και στελεχών του».
Ιστορία γραμμένη με θυσίες και αγώνα
Μέσα σε συνθήματα, ο Σ. Παρίσης αναφέρθηκε στην ιστορία του καπνεργατικού κινήματος, στην πάλη των καπνεργατών και στις κατακτήσεις που είχαν με την πρωτοπόρα δράση των κομμουνιστών, τονίζοντας:
«Ό,τι κατέκτησαν οι καπνεργάτες κατά τα πρώτα εκείνα βήματα του εργατικού-κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας, δεν τους δόθηκε έτσι: Το κατέκτησαν επειδή δεν έμειναν σκυμμένοι, όρθωσαν ανάστημα και διεκδίκησαν το δίκιο τους, ακόμα και με τίμημα την ίδια τους τη ζωή.
Μάλιστα, δεν ήταν λίγες οι φορές όπου τα αιτήματά τους για ψωμί και δουλειά απαντήθηκαν με σφαίρες.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι από τους 100 σχεδόν εργάτες και αγρότες που έπεσαν νεκροί διεκδικώντας την καλυτέρευση της ζωής τους κατά τη μεσοπολεμική περίοδο, ο ένας στους πέντε ήταν καπνεργάτης. Από τα Τρίκαλα, το Αγρίνιο, την Καβάλα, την Ξάνθη, έως το ηρωικό Μάη του ‘36 στην Θεσσαλονίκη, η καπνεργατική τάξη προσέφερε απλόχερα το αίμα της για να κινήσουν μπροστά οι τροχοί της Ιστορίας του τόπου μας.
Όπως άλλωστε έγινε και την 9η Αυγούστου 1926 στο Αγρίνιο, όπου οι απεργοί καπνεργάτες δέχτηκαν τη λυσσαλέα επίθεση, ακόμη και με σφαίρες από τη χωροφυλακή. Τραυματίστηκαν βαριά πάνω από 30 καπνεργάτες. Μία σφαίρα βρίσκει στο κεφάλι τον νεαρό, σχεδόν παιδί, Θεμιστοκλή Καρανικόλα. Μία άλλη σφαίρα τραυματίζει θανάσιμα την έγκυο καπνεργάτρια Βασιλική Γεωργαντζέλη, που ξεψύχησε λίγο αργότερα. Το νέο διαδίδεται στο Αγρίνιο γρήγορα και η κηδεία της Βασιλικής Γεωργαντζέλη και του Θεμιστοκλή Καρανικόλα, γίνεται στον άγιο Δημήτριο παίρνοντας μορφή συλλαλητηρίου. Η μαχητική απεργία των καπνεργατών συνεχίζεται και τις πρώτες μέρες μετά την ανατροπή της δικτατορίας του Παγκάλου και λύνεται με επιτυχία. Με τον απεργιακό αυτό αγώνα που κράτησε πάνω από ένα μήνα οι καπνεργάτες πέτυχαν αύξηση κατά 10-13%.
Συχνά, το αστικό κράτος, κινητοποιούσε εναντίον των απεργών ακόμα και τον στρατό. Όπλα και ξιφολόγχες απέναντι σε υψωμένες γροθιές. Άνιση μάχη θα πει κανείς. Ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν ήταν πάντοτε αυτό που ήθελαν οι κρατούντες και οι εκμεταλλευτές. Πολλές φορές οι φαντάροι, εργατόπαιδα και αγροτόπαιδα οι ίδιοι, αρνούνταν να ανοίξουν πυρ κατά των απεργών, παρατούσαν τα όπλα ή και ενώνονταν με τους εργάτες.
Σε σχετική προκήρυξη της ΟΚΝΕ το 1928 διαβάζουμε χαρακτηριστικά: ”Οι καπνεργάτες απεργούν… οι εχθροί μας, χρησιμοποιούν εμάς. Μας διατάσσουν να χτυπήσουμε τους απεργούς… Μεις τι θα κάνουμε; Θα γίνομε άθελά μας οι δήμιοί τους; Όχι. Ποτέ αδέρφια μας. Όταν μας πούνε πυρ, εμείς δε θα πιάσουμε τη σκανδάλη. Θα αδελφωθούμε με τους απεργούς…Ο αγώνας των καπνεργατών είναι αγώνας κι όλων των φτωχών”.
Αποκορύφωμα των συγκρούσεων εκείνα τα χρόνια αποτελεί το ένοπλο συλλαλητήριο στις 10 Οκτωβρίου 1929, όταν οι εξεγερθέντες καπνεργάτες κατέλαβαν την πόλη του Αγρινίου, η οποία ανακατελήφθη από τις αρχές μόνο μετά από ενίσχυσή τους από το Σύνταγμα Μεσολογγίου. Οι καπνεργάτες αμύνθηκαν με γενναιότητα πίσω από οδοφράγματα για ώρες, τραγουδώντας την ”Διεθνή”.
Είναι η χρονιά που ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Ε. Βενιζέλος ξεκαθάριζε σε ομιλία του απευθυνόμενος στους καπνεργάτες:
”Να εξηγούμεθα [έλεγε] εάν είσθε κομμουνισταί, είσθε εχθροί του Κράτους και θα διαλύσωμεν τα σωματεία σας ως εχθρικά. Δεν σας αναγνωρίζομεν το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι ίνα γίνεσθε ισχυρότεροι και εχθρικότεροι προς το Κράτος”.
Οι καπνεργάτες βεβαίως δεν ”συνεμορφώθησαν προς τας υποδείξεις”. Αντιθέτως, συσπειρωμένοι στα ταξικά σωματεία τους και με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές, αντιπάλεψαν κάθε εργοδοτική αυθαιρεσία, καλλιέργησαν ταξικούς δεσμούς αλληλεγγύης στις γραμμές τους, όρθωσαν ταξικό τοίχος στις απολύσεις, τις μειώσεις μισθών, διεκδίκησαν και πέτυχαν σημαντικές, συχνά πρωτόγνωρες για την εποχή εκείνη κατακτήσεις: όπως επιδόματα ανεργίας, ασφαλιστική και συνταξιοδοτική κάλυψη, την παρουσία εκπροσώπου του σωματείου τους σε κάθε χώρο δουλειάς, γιατρό εργασίας, κ.ά.
Αλλά και τα επόμενα χρόνια από το 40 μέχρι και το 60 οι μεγάλοι αγώνες των καπνεργατών συνεχίστηκαν και μάλιστα κάτω από δύσκολες συνθήκες. Όμως οι φυλακές και οι εξορίες δεν λύγισαν τους αγωνιστές. Με το που απελευθερώνονταν, ρίχνονταν και πάλι “αμετανόητοι” (όπως τους έλεγαν) στον αγώνα, ενώ το παράδειγμά τους λειτουργούσε ως σχολείο για τις επόμενες φουρνιές αγωνιστών της τάξης τους».
Ιδιαίτερη ήταν η αναφορά του στη συνολικότερη συμβολή του καπνεργατικού κινήματος στην ανάπτυξη των ταξικών αγώνων και του εργατικού κινήματος στην πόλη, αλλά και συνολικότερα στη χώρα, καθώς και σε πρόσωπα που συνέβαλαν γι’ αυτό το σκοπό, με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές σε όλη αυτή τη μεγάλη πορεία χρόνων.
Να δυναμώσει ακόμη περισσότερο η μαχητική, λαϊκή αντιπολίτευση, το ΚΚΕ
Ο Σ. Παρίσης ήταν κεντρικός ομιλητής στην μεγάλη συγκέντρωση
Μπροστά στις ευρωεκλογές, αναφέρθηκε στις επικίνδυνες εξελίξεις της εμπλοκής της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους σε Ουκρανία και Μ. Ανατολή και στα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι και ο λαός με ευθύνη της ΕΕ και των αστικών κομμάτων που υπηρετούν τις κατευθύνσεις της, δηλώνοντας μεταξύ άλλων:
«Για αυτό φίλες και φίλοι, μόνο το ΚΚΕ μπορεί να αποκαλύπτει στο λαό μας, αυτό που χρόνια τώρα με παραμύθια όλα τα αστικά κόμματα προσπαθούν να κρύψουν: πως η ΕΕ είναι συμμαχία καπιταλιστικών κρατών, πραγματική φυλακή των λαών.
Και το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα, που μπορεί να κοιτάει τους εργάτες, το λαό στα μάτια. Γιατί εμείς δεν είπαμε ψέματα, δεν καλλιεργήσαμε ούτε καλλιεργούμε αυταπάτες για αλλαγή της ΕΕ προς το καλύτερο, όπως θέλουν τα σαΐνια της σοσιαλδημοκρατίας.
Γιατί απέναντι στις ψευδαισθήσεις και τις αυταπάτες για την καλή “ευρωπαϊκή κανονικότητα” και το “κράτος δικαίου”, βρίσκεται η μαχητική-λαϊκή κανονικότητα των αγώνων, της διεκδίκησης, της πραγματικής φιλολαϊκής προοπτικής, που σημαίνει σύγκρουση με την ΕΕ και την δικτατορία των μονοπωλίων σε κάθε χώρα και στη χώρα μας.
Γιατί σε αυτές τις ευρωεκλογές κρίνεται το πόσο πιο ισχυρό θα είναι το ΚΚΕ και πόσο πιο αποδυναμώμενη θα είναι η κυβέρνηση και τα κόμματα της ΕΕ!
Γιατί η ισχυροποίηση του ΚΚΕ θα είναι μήνυμα αντίστασης που θα περάσει κατά πολύ τα σύνορα της χώρας. Η ισχυροποίηση του ΚΚΕ είναι η απόδειξη ότι την επόμενη ημέρα θα έχουν αντίπαλο: μέσα κι έξω από τα κοινοβούλια και κυρίως εκεί που κρίνονται όλα. Στους δρόμους του αγώνα!
Γιατί η ενίσχυση του ΚΚΕ στις ευρωεκλογές σε συνδυασμό με την οργανωμένη λαϊκή δράση και αποφασιστικότητα είναι η μόνη που μπορεί να βάλει φραγμό επίσης, στην ενίσχυση των ακροδεξιών, φασιστικών δυνάμεων. Γιατί την ακροδεξιά και τα διάφορα φασιστοειδή, δεν μπορούν να την αντιπαλέψουν τα αστικά κόμματα φιλελεύθερης ή σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης, δεν μπορεί να την πολεμήσει η ΕΕ, γιατί η ακροδεξιά είναι “δικό τους παιδί”, σπλάχνο από τα σπλάχνα του συστήματός τους. Αποδείχθηκε άλλωστε, ότι τα διάφορα εθνικιστικά, ρατσιστικά κόμματα, όπως η Ελληνική Λύση του γυρολόγου Βελόπουλου, είναι “σκύλος” που γαβγίζει και δεν δαγκώνει τα αφεντικά του.
Στις λίγες μέρες που απομένουν ως τις 9 Ιούνη, δυναμώνουμε την αγωνιστική συμπόρευση με το ΚΚΕ, στις κάλπες και τους δρόμους της διεκδίκησης! Μπαίνουμε μπροστά ώστε να φτάσει το κάλεσμα και το ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ παντού, σε κάθε γειτονιά και λαϊκό σπίτι, σε κάθε χώρο δουλειάς και στέκι νεολαίας.
Πάμε λοιπόν να δυναμώσουμε το ΚΚΕ, να δυναμώσουμε ακόμα περισσότερο τη σταθερή, σίγουρη, τη μαχητική αντιπολίτευση».
«Οδηγός» για τους αγώνες του σήμερα!
Νωρίτερα, πραγματοποιήθηκαν χαιρετισμοί με τον Σπύρο Κοτοπούλη, μέλος της ΤΕ Αιτωλοακαρνανίας και πρόεδρο της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων του νομού, να αναφέρεται στον αγώνα των αγροτών για μεροκάματα και ζωή με δικαιώματα, μετρώντας και νεκρούς σε αυτή τους την πάλη. Στάθηκε στις καταστρεπτικές συνέπειες της ΕΕ και την εφαρμογή της ΚΑΠ, δηλώνοντας ότι όσοι έταζαν στους αγρότες ότι θα «φάνε με χρυσά κουτάλια» από την εφαρμογή της, «έσπειραν» ουσιαστικά μια σειρά από εξοντωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και σήμερα οι βιοπαλαιστές αγρότες.
Από την πλευρά της η Βάνα Πατρινού, υποψήφια ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, στάθηκε στη σημασία και το νόημα της εργατικής πρωτομαγιάς και στο σήμερα, απέναντι στα σχέδια που θέλουν να την μετατρέψουν σε «αργία», αλλά και στο τι σήμαινε για το λαό της ευρύτερης περιοχής, το καπνεργατικό κίνημα. Μεταξύ άλλων, μίλησε για τα πολλά προβλήματα υγείας που αντιμετώπισαν από την σκληρή δουλειά και εκμετάλλευση που βίωναν καθημερινά στον καθημερινό τους αγώνα για το μεροκάματο. Σε αυτή τη βάση, αναφέρθηκε και στις καταστρεπτικές συνέπειες της ΚΑΠ και για τους βιοπαλαιστές αγρότες, τονίζοντας πως και μπροστά στις ευρωεκλογές, συνολικά τα λαϊκά στρώματα έχουν συσσωρευμένη πείρα, που μπορεί και πρέπει να εκφραστεί υπέρ τους με αποφασιστική νέα ενίσχυση του ΚΚΕ στις 9 Ιούνη, απέναντι σε όλους όσοι έχουν την ΕΕ ως «ευαγγέλιο», εφαρμόζοντας τα αντιλαϊκά της μέτρα και κατευθύνσεις από θέσεις κυβερνητικές ή αντιπολιτευτικές στις χώρες μέλη της.
Ο Ανδρέας Φαρμάκης, τελευταίος πρόεδρος του σωματείου καπνεργατών-καπνεργατριών στην πόλη, μίλησε για την φτώχεια και καταπίεση που ένιωσαν οι καπνεργάτες από την πρώτη στιγμή της καλλιέργειας του καπνού. Εξήγησε, τον πρωτοπόρο ρόλο του καπνεργατικού κινήματος, αναφέρθηκε στα θύματα που αυτό είχε, αλλά και τις κατακτήσεις που πέτυχε, κάτω από δύσκολες συνθήκες, με διώξεις, έχοντας απέναντί του και τη συμβιβασμένη συνδικαλιστική ηγεσία του.
Αναφέρθηκε σε πρόσωπα και γεγονότα που καθοδήγησαν και συνέβαλαν να ορθώσει το «μπόι» του το καπνεργατικό κίνημα μέσα σε χειροκροτήματα, καλώντας και τις σημερινή γενιά αλλά και τις επόμενες να μελετήσουν το ρόλο του κινήματος, με το σύνθημα «Κόκκινη πρωτομαγιά, πρωτοπόρα εργατιά», να ακούγεται δυνατά.
Συγκίνησε το αφιέρωμα
Μετά τις ομιλίες, παρουσιάστηκε καλλιτεχνικό αφιέρωμα με τίτλο: «Ο ηρωικός αγώνας των καπνεργατών την περίοδο του Μεσοπολέμου», που μέσα σε κλίμα ιδιαίτερα συγκινησιακό κέρδισε το ζεστό χειροκρότημα των παρευρισκόμενων. Ακούστηκαν τραγούδια που έχουν συνδεθεί με τους αγώνες των καπνεργατών, αλλά και συνολικότερα τα εργατικής τάξης και του λαού σε μια πορεία δεκαετιών. Για τη συμμετοχή τους, η ΕΠ ευχαρίστησε τους μουσικούς Νεκτάριο Αποστολιώτη, Σωτήρη Γκεβετζέ, Οδυσσέα Καγιά, Χριστίνα Κορκοντζέλου και Γιώτα Τσόλκα, καθώς και τους αφηγητές που το επιμελήθηκαν, Θοδωρή Αργύρη, Χριστίνα Βιτσέντζου, Αναστασία Μουράτη και Νίκη Μπερερή.
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων στο μνημείο που φιλοτέχνησε ο Φίλιππος – Άγγελος Βαλεράς -που έδωσε το «παρών» στην εκδήλωση- και στο οποίο αναγράφεται «Στους ξεσηκωμένους του πικρού καπνού… που ψήλωσαν το μπόι της τάξης μας!», εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ από το Δημήτρη Αρβανιτάκη μέλος του ΠΓ, από το γραμματέα της ΤΕ Αιτωλοακαρνανίας Πάνο Σταθελάκη και από τον Ανδρέα Ζάγκα, γραμματέα του ΤΣ Αιτωλοακαρνανίας της ΚΝΕ. Επίσης, πλήθος κόσμου κατέθεσε ένα γαρύφαλλο στο μνημείο που κοσμεί πλέον τη γειτονιά.
Στη μεγάλη εκδήλωση και συγκέντρωση κυκλοφόρησε για πρώτη φορά και η μπροσούρα της ΕΠ Δυτικής Ελλάδας του ΚΚΕ αφιερωμένη στην ιστορία του καπνεργατικού κινήματος με πολλά και σημαντικά στοιχεία, για την οποία η Επιτροπή Περιοχής ευχαρίστησε για την πολύτιμη προσφορά (σε ιστορικό υλικό κ.ά.) και βοήθειά τους το Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ, το Μουσείο Τύπου της ΕΣΙΕΠΗΝ, το τμήμα ΓΑΚ Αιτωλοακαρνανίας, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δ. Πατρέων, την Εθνική Πινακοθήκη, την Ειρήνη Οράτη, πρόεδρο της Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών «Α. Τάσσου», τον Σωτήρη Κατσικιώτη, πολιτικό μηχανικό, τον Σπύρο Μπερερή, φωτογράφο και την Μαριάννα Κατράκη για την παραχώρηση αρχειακού υλικού.
Στο χώρο βρέθηκαν, ο βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας του ΚΚΕ, Νίκος Παπαναστάσης και ο Δήμαρχος Πατρέων, Κώστας Πελετίδης, καθώς και εκπρόσωποι από φορείς που είχαν προσκληθεί.
