«Έκθεση δράσης EOEA Βάλτου» (1) – Εισαγωγή

«Περιληπτική ιστορική έκθεσης
της 30ης Ιούλιου 1956 Στυλιανού Θ. Χούτα
τέως αρχηγού Eθνικών Aντάρτικων Oμάδων Bάλτου»

(Κάτοικος Αμαρουσίου, οδός Μεταξά, αρθ.10)

Στυλιανός Θ. Χούτας

Ο Στυλιανός Χούτας του Θωμά και της Αικατερίνης (το γένος Νιάφα) γεννήθηκε, σύμφωνα με τον Μπάμπη Κουβέλη[1], το 1908 στην Κεχρινιά του Βάλτου. Τελείωσε το γυμνάσιο στην Άρτα. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και το 1931 έλαβε το πτυχίο της Ιατρικής Σχολής (ειδικότητα παθολόγος).

Μέχρι το 1940 άσκησε το Ιατρικό επάγγελμα στην Αμφιλοχία με υψηλή κατά κοινή εκτίμηση ευαισθησία και ανθρωπιά. Κατά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ενώ υπέφερε από χρόνια πάθηση (νεφρολιθίαση και αποφλοίωση νεφρού) δεν θέλησε να κάμει χρήση του κατά νόμο δικαιώματος απαλλαγής από την στράτευση και κατατάχθηκε στο στρατό ξηράς με το βαθμό του έφεδρου ανθυπίατρου και υπηρέτησε στη ζώνη των πρόσω.

Το 1941, παρά την επισφαλή κατάσταση της υγείας του (είχε προσβληθεί στο μεταξύ και από φυματίωση), άρχισε από τους πρώτους μήνες της γερμανοϊταλικής κατοχής την οργάνωση αντίστασης στο Βάλτο κατά των κατακτητών και στη συνέχεια στις άλλες περιοχές του νομού. Το καλοκαίρι του 1942, μαζί με τη σύζυγο του (Μαρία Καρκανιά) και τα δύο τότε μικρά παιδιά του, βγήκε στα ορεινά του Βάλτου για να αρχίσει από εκεί ένοπλο αγώνα κατά των Γερμανοϊταλών. Συνεργάστηκε στενά με τον στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα και συγκρότησε γρήγορα τις πρώτες εθνικές ανταρτικές ομάδες, τις οποίες και συντηρούσε με δικά του οικονομικά μέσα μέχρι τον Απρίλη του 1943, οπότε άρχισε η ενίσχυση σε υλικό των ένοπλων ομάδων από το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και ο Στυλιανός Χούτας εγκαταστάθηκε μόνιμα στον ορεινό Βάλτο. Με εγκύκλιο του της 22ας Δεκεμβρίου1942, ως αρχηγός των Ανταρτικών Ομάδων του Βάλτου, αποκήρυξε το κατοχικό κράτος της Αθήνας ως «αντεθνικόν». Συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες του χώρου στα χέρια του και μέσα σε βραχύ χρονικό διάστημα οργάνωσε ολόκληρη την περιοχή σε απόλυτα ελεγχόμενο έδαφος της «Ελεύθερης Ορεινής Ελλάδος», όπως ονομάσθηκε, το οποίο, την άνοιξη του 1943 επεκτάθηκε και στην Ήπειρο.

Ως Αρχηγός Βάλτου, ο Στυλιανός Χούτας σημείωσε εξαιρετική πολεμική δράση σε σωρεία συμπλοκών και μαχών που έδωσε εναντίον των δυνάμεων κατοχής, όμως στη συνέχεια – με την τροπή που πήραν τα γεγονότα – και εναντίον εγχώριων αντίπαλων δυνάμεων. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η πολεμική δραστηριότητα το 1943 κατά των κατακτητών, η οποία βοήθησε αποτελεσματικά τις αποβατικές επιχειρήσεις των συμμαχικών δυνάμεων στη νότια Ιταλία.

Το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής με διαταγή του (στις 30 Ιουνίου) ζήτησε από τον Στυλιανό Χούτα να παρεμποδίσει από το πρωί της 4ης Ιουλίου την μετακίνηση των Ιταλογερμανικών δυνάμεων από την Ελλάδα στην Ιταλία μέσω της Εθνικής Οδού Αγρινίου-Άρτας, που θα διέρχονταν, με προορισμό την Ήπειρο και τα Αλβανικά λιμάνια. Την αποστολή αυτή ο Χούτας εκτέλεσε στο ακέραιο. Με αλλεπάλληλες επιθέσεις από 4 μέχρι 22 Ιουλίου 1943 κατά μήκος του δρόμου αυτού κατόρθωσε και ανέκοψε την πορεία των εχθρικών δυνάμεων. Κορυφαία των μαχών αυτών υπήρξε η μάχη του Μακρυνόρους, όπου επί οκτώ μερόνυχτα καθηλώθηκε και συντρίφτηκε η μηχανοκίνητη Ιταλική μεραρχία ΜΠΡΕΝΕΡΟ (πρόκειται για την ίδια μεραρχία του Μουσολίνι, η οποία την 24η Ιουνίου το 1941 είχε εισέλθει «θριαμβευτικά» στην Αθήνα), καθώς και οι γερμανικές ενισχύσεις υπό την επίλεκτη μεραρχία ΕΝΤΕΛΒΑΪΣ.

Ο Στυλιανός Χούτας συνέχισε τον αγώνα μέχρι την αποχώρηση των στρατευμάτων του κατακτητή από την Ελλάδα, οπότε και παρέδωσε τα τμήματά του στον Εθνικό Στρατό που άρχισε να ανασυγκροτείται. Για τις υπηρεσίες του αυτές προς την πατρίδα και τον Συμμαχικόν Αγώνα ο Στυλιανός Χούτας τιμήθηκε με πολλά Ελληνικά παράσημα.

Υπήρξε βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας: το 1946 και το 1950 με το Εθνικό Κόμμα, το 1951, 1956, 1958 με το κόμμα των Φιλελευθέρων το 1961, 1963, 1964 με την Ένωση Κέντρου και το 1974 με την Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις.το 1977 με την ΕΔΗΚ

Διετέλεσε: το 1950, υφυπουργός Κοινωνικής Προνοίας, Οικισμού και Ανοικοδόμησης, το 1950-51 υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου (ασκούντος καθήκοντα υφυπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας, Οικισμού και Ανοικοδομήσεως) το 1963 υπουργός Κοινωνικής Προνοίας και το 1964-65 υπουργός Δημοσίων Έργων

Το δικτατορικό καθεστώς του 1967, θεωρώντας τον Χούτα επικίνδυνο, διέταξε τη σύλληψη του. Άνδρες του στρατού και της χωροφυλακής περικύκλωσαν το σπίτι του στο Χαλάνδρι στις 21 Μαΐου. Με την τόλμη που πάντα τον διέκρινε, ο Χούτας κατόρθωσε και ξέφυγε. Παρέμεινε διωκόμενος μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου 1967, οπότε, με τη χορήγηση της γενικής αμνηστίας, επέστρεψε στην οικογένειά του.

Απεβίωσε στις 21 Σεπτεμβρίου 1992 και κηδεύτηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.

Έγραψε και εξέδωσε τα βιβλία: Η Εθνική Αντίστασις των Ελλήνων 1941-45, Αθήνα 1961, Από το έπος της Εθνικής Αντιστάσεως – Μάχη του Μακρυνόρους 14-22 Ιουλίου 1943, Αθήνα 1984, Ναπολέων Ζέρβας, Αθήνα 1984.

Στις 30 Ιούλιου του 1956, ο Στυλιανός Θ. Χούτας, Κάτοικος Αμαρουσίου, οδός Μεταξά, αρθ.10, έγραψε την παρακάτω έκθεση την οποία και ανα δημοσιεύουμε από σήμερα, έχοντας ως πηγή το site Θέματα στρατιωτικής ιστορίας (Military History Τοpics)

«Περί ιστορίας
των Εθνικών Ανταρτικών Ομάδων Περιφερείας Βάλτου
από Ιουνίου 1942 ότε επισήμως συνεκροτήθησαν
μέχρι 12 Φεβρουαρίου 1945 ότε διελήθησαν»

Ι. Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

Η Επαρχία Βάλτου, εις την οποίαν ανεπτύχθησαν και έδρασαν κατά την περίοδον της κατοχής αι υπ’ εμέ Εθνικαί ανταρτικαί ομάδες αποτελεί, ως γνωστόν, ιδιαιτέραν στρατηγικήν θέσιν. Καθ΄ότι μέσω της Επαρχίας αυτής και δη της στενωπού του Μακρυνόρους Βάλτου, διέρχεται η μοναδική οδική αρτηρία από Αθηνών – Δυτικής Στερεάς Ελλάδος προς Ήπειρον – Αλβανίαν. Κατά τον πόλεμον 1940 – 41 η οδός αυτή απετέλεσε μίαν εκ των κυριωτέρων οδών εφοδιασμού των εν Αλβανία μαχομένων τότε Ελληνικών δυνάμεων, αλλά και υποχωρήσεως τούτων μετά την κατάρευσίν των τον Απρίλιο του 1941.

Η γεωλογική διαμόρφωσις της περιοχής, περιοχή ορεινή και δασώδης προσεφέρετο αρκούντως εις δράσιν ατάκτων ενόπλων σωμάτων εναντίον των δυνάμεων των κατακτητών και ιδία των Ιταλών κινουμένων επί της εν λόγω οδού. Εκτός του εδάφους και ο ανυπότακτος και φιλελεύθερος χαρακτήρ των ορεισιβίων κατοίκων της περιοχής συνέβαλεν εις την δημιουργίαν κινήσεως αντιστάσεως. Υποχωρούντες άλλωστε οι στρατιώτες του Αλβανικού μετώπου τον Απρίλιο του 1941 εγκατέλειψαν εις τους κατοίκους ποσότητας τινας όπλων και πυρομαχικών.

Υπό τας συνθήκας αυτάς επελήφθην εκεί από του θέρους του 1941 της συγκροτήσεως Εθνικής Οργανώσεως και, βάσει αυτής της συγκροτήσεως εν συνεχεία ενόπλων ανταρτικών ομάδων.

Εθνική Οργάνωση Εσωτερική Περιοχής Βάλτου
(1941 – 1945)

Κατά χωρία και συνοικισμούς συνέστησα συν τω χρόνω ολιγομελείς Επιτροπάς Εθνικού Αγώνος. Μέσω των Επιτροπών αυτών και τη βοηθεία του επί κεφαλής του εκεί αποσπάσματος Χωρ/κής Γεωργ. Κοσσυβάκη και άλλων πατριωτών, οι κατά χωρία κατέχοντες όπλα συνεπτύχθησαν εις μυστικάς κατ’ αρχήν ομάδας επί κεφαλής των οποίων έθεσα εντοπίους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού μονίμους ή εφέδρους. Από της 12ης Ιουνίου 1942 ετέθην εμφανώς επί κεφαλής της όλης αυτής κινήσεως, εγκατασταθείς έκτοτε εις το χωρίον Χαλκιόπουλοι του Ορεινού Βάλτου.

Διά μεταγενεστέρας αποφάσεώς μου διήρεσα την όλην περιοχήν εις τέσσαρας στρατιωτικάς διοικήσεις, Α, Β, Γ και Δ, επί κεφαλής των οποίων έθεσα αντιστοίχως τους κάτωθι αξιωματικούς: Γεώργιον Παπαγεωργίου Υπολοχαγόν Πεζικού, Αλέξανδρον Παπαϊωάννου έφ. ανθυπολοχαγόν πεζικού, Κων/νο Καρακώστα έφ. Τχη πεζικού και Δημ. Αρβανίτη Μοίραρχο ε.α. Το απόσπασμα Χωρ/κης υπό τον Ενωμ/χην Κοσσυβάκην και έτερον τοιούτον υπό τον Υπεν/χην Κων/νον Χατζάραν ανέλαβον εν ονόματι της Ε.Ο την τάξιν.

Αι κατά χωρία Επιτροπαί Εθνικού Αγώνος, δυνάμει σχετικών εγκυκλίων διαταγών μου ανέλαβον συν τω χρόνω και δικαστικά καθήκοντα, επιλύουσαι τας μεταξύ των κατοίκων διαφοράς επιβάλουσαι μικράς ποινάς εκτελουμένας όμως κατόπιν της υπ’ εμού κυρώσεώς των, επιμελεία των μεταβατικών αποσπασμάτων.

Εν συνεχεία συνεστήθη περιοδεύον πταισματοδικείον – ειρηνοδικείον. Βραδύτερον συνεστήθησαν παρ’ εκάστη Στρατιωτική Διοικήσει Στρατοδικεία, παρά δε τη έδρα του Αρχηγείου διαρκές τοιούτο, διά τα αδικήματα εσχάτης προδοσίας κ.λ.π. Παραλλήλως ανεπτύχθη πλήρες συνδεσμικόν δίκτυο και τοιούτον πληροφοριών και κατασκοπείας. Από του Απριλίου του 1943, ότε ήρξατο η Συμμαχική προς την Οργάνωσιν ενίσχυσις συνεστήθη παρά τω Αρχηγείω ειδική Υπηρεσία Κοινωνικής Προνοίας.

Αύτη εν ολίγοις υπήρξεν η Εθνική Οργάνωσις Εσωτερικής Αντιστάσεως περιοχής Βάλτου, η οποία και έχει αναγνωρισθεί διά του Βασ. Διατάγματος της 16ης Απριλίου 1953.

Την 23ην Ιουλίου 1942 έφθασεν εις την περιοχήν Βάλτου εξ Αθηνών ο Αρχηγός της Εθνικής Οργανώσεως ΕΔΕΣ, Σχης τότε Ναπ. Ζέρβας, εντεταλμένος διά την συγκρότησιν ανταρτικών ομάδων. Μεταξύ μας επήλθεν την 8ην Σεπτεμβρίου 1942 συμφωνία συνεργασίας εις τον Εθνικόν αγώνα, ήτις και διετηρήθη έκτοτε μέχρι τέλους του αγώνος, ήτοι μέχρι της 12ης Φεβρουαρίου 1945. Η οργάνωσις του κινήματός μας ολοκληρωθείσα εν συνεχεία επεξετάθη τη αμέσω επιβλέψει του Ν.Ζέρβα εις τους ομόρους συνοικισμούς της περιοχής Άρτης, από δε της 15ης Απριλίου 1943 προς Τζουμέρκα – Ήπειρον.

Ο Στρατηγός Ζέρβας εις μίαν εκ των προς εμέ επιστολών του, αναφερόμενος εις τα της Εθνικής Οργανώσεως Βάλτου γράφει τα ακόλουθα:

«Αδελφέ Στέλιο,

Είμαι κάτοχος όλων σου των επιστολών. Είμαι γεμάτος χαρά και υπερηφάνεια για το φίλο μου και το έργο του. Πραγματικά ξεπέρασες κάθε αισιόδοξη πρόβλεψη και έφθασες σε τόσο λίγο διάστημα σε ολοκλήρωση της μεγάλης προσπαθείας σου. Ο Θεός να σε βοηθάη ως το τέλος. Σήμερα βρίσκομαι στο Πατιόπουλο. Κάνω περιοδεία στο Βάλτο και σε λίγες μέρες θα βρίσκομαι κοντά σου. Στέλνω πρώτα τον αγαπητό μας Γιώργο (Ι) με το απόσπασμα και σε λίγο έρχομαι και εγώ, οπότε θα συζητήσωμεν όλα τα ζητήματα. Πιστεύω να συμφωνήσωμε σε όλη την γραμμή, διότι βλέπω με ευχαρίστηση ότι ο ένας συμπληρώνει τον άλλο από ημάς.

Με την ευχή μου να σ’ εύρη καλά
Σε φιλώ αδελφικά
Ν. Ζέρβας
8-1-1943»