Η Δερβέκιστα (σημερινή Ανάληψη) βρίσκεται
στο σημείο συνάντησης
των τριών επαρχιών της Αιτωλίας :
του Μεσολογγίου, της Τριχωνίδας και της Ναυπακτίας
- Φωτογραφίες: Γιάννης Γιαννακόπουλος
Επιμέλεια κειμένου: Λ. Τηλιγάδας
Η Δερβέκιστα (σημερινή Ανάληψη) βρίσκεται στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας, διοικητικά ανήκει στο δήμο Θέρμου και έχει πληθυσμό 728 μονίμων κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Είναι χτισμένη στην καταπράσινη πλαγιά του βουνού Ανάληψη, σε υψόμετρο 700 μέτρων περίπου ατενίζει αμφιθεατρικά την μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας, την Τριχωνίδα και μπορεί να περηφανεύεται για τους πλούσιους ιστορικούς και λαογραφικούς θησαυρούς της και τις μαγευτικές τοποθεσίες της.
Το όνομα, Δερβέκιστα, δόθηκε από τους Σέρβους περίπου το 1341-1368 μ.Χ., εποχή κατά την οποία κατείχαν την Αιτωλία. Από τότε και για έξι περίπου αιώνες αναφέρεται στην ιστορία ως Ντερβέκιστα ή Ντερβέτσιστα ή Ντερβέκιτσα ή Τρεβέκιστα.* Το 1928 και ακολουθώντας το γενικό ρεύμα ελληνοποίησης των σλαβικών τοπωνυμίων, ένα προεδρικό διάταγμα έδωσε στο χωριό το όνομα Ανάληψη.
Το σημείο που βρίσκεται η Δερβέγκστα αποτελεί πόλο έλξης για όσους λατρεύουν τη φύση και αποφεύγουν τις πολυτέλειες και τα κοσμικά στέκια. Ανατολικά και νότια είναι ο Ευήνος ποταμός, βόρεια ο Αβαρίκος και το Πετροχώρι, βορειοδυτικά τα Σιταράλωνα και δυτικά ο οικισμός Καλούδι. Απέχει 15 χιλιόμετρα από το Θέρμο και 35 από τη Ναύπακτο, ενώ συνδέεται οδικά και με τα χωριά της Μακρυνείας. Η Δερβέκιστα βρίσκεται στο σημείο συνάντησης τριών επαρχιών: του Μεσολογγίου, της Τριχωνίδας και της Ναυπακτίας.
Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται τα χωριά: Γέφυρα Μπανιά, Φλεσουριάς, Δουναίικα, Καλούδι, Μαραθούλα, Πετροχώρι, Καημένα Αμπέλια, Αβαρίκος, Κόφτρα, Μετόχι, Παλιουριά, Πίνη, Πόρος, Σιταράλωνα, Πάμφιο, Μαραθιάς και Κάτω Μακρινού, καθώς επίσης οι οικιστικές θέσεις Δεσπότης και Κουρμέκι καθώς και ο εγκαταλελειμμένος οικισμός του Μωρόσκλαβου.
Ο χειμώνας είναι αρκετά βροχερός αλλά ήπιος, ενώ πολλές φορές παρατηρούνται και χιονοπτώσεις, χωρίς ωστόσο να δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα στη περιοχή. Το καλοκαίρι είναι θερμό και ξηρό.
Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας τα δάση της Δερβέκιστας ήταν λημέρια κλεφτών και αρματολών. Από τη Δερβέκιστα κατάγεται ο ξακουστός στην περιοχή καπετάνιος Ταρκαζίκης που προσέφερε πολλά στον αγώνα της απελευθέρωσης.
Κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου, η Δερβέκιστα αποτέλεσε στρατόπεδο του Καραϊσκάκη.
Το χωριό ήταν επίσης ο πρώτος σταθμός των Ελεύθερων Πολιορκημένων μετά την ηρωική έξοδό τους. Αν κάποιος ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα για το ρόλο της Δερβέκιστας στον αγώνα της απελευθέρωσης και των πολιορκημένων του Μεσολογγίου, μπορεί να διαβάσει το βιβλίο του Κ. Καρακόιδα για αυτό το θέμα, ένα από τα ελάχιστα έργα που επικεντρώνονται στην ιστορία της Δερβέκιστας.
Η περιοχή κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια, από πελασγικούς και στην μυκηναϊκή εποχή, από αχαϊκούς πληθυσμούς, ενώ στα ιστορικά ελληνικά χρόνια και την περίοδο της ρωμαιοκρατίας ήταν μέλος της Αιτωλικής συμπολιτείας.
Πολλοί Αναληψιώτες δεύτερης και τρίτης γενιάς έχουν εγκατασταθεί στα αστικά κέντρα της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού – κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών. Μέσω συλλόγων αλλά και ιδιωτικών πρωτοβουλιών, στηρίζουν το χωριό τους με ξεχωριστή αφοσίωση.
Το καλοκαίρι, όταν οι περισσότεροι βρίσκουν την ευκαιρία να ξεφύγουν από τα αστικά περιβάλλοντα, το επισκέπτονται ανελλιπώς. Αλλά και ο εσωτερικός τουρισμός αρχίζει σιγά σιγά να ανακαλύπτει τα κάλλη της περιοχής.
Το σύνολο σχεδόν των κατοίκων ασχολείται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, οι κυριότερες καλλιέργειες είναι το καλαμπόκι, το σιτάρι, η ελαιοκομία, η εκτροφή αιγοπροβάτων και στο παρελθόν η αμπελουργία και η καλλιέργεια καπνών.
Το ιστορικό Μοναστήρι
του Αη Γιάννη Προδρόμου της Δερβέκιστας
Σε ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, είναι χτισμένο το ιστορικό Μοναστήρι του Αη Γιάννη Προδρόμου της Δερβέκιστας.
Το Μοναστήρι σύμφωνα με το ιστορικό της μονής στο διαδύκτιο ανέδειξε τέσσερις αγίους και ήταν το αγαπημένο προσκύνημα του Κοσμά του Αιτωλού.
Κατά την παράδοση, αλλά και «με βάση σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς τη Μονή Μυρτιάς», όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία» ο καθηγητής Αθανάσιος Παλιούρας, η μονή ιδρύθηκε το 12ο αιώνα. Τη δεκαετία του 1510 ήρθε στη Μονή, από τη Μονή Ιβήρων ο αγιορίτης μοναχός Ιάκωβος μαζί με τους δύο μαθητές του, τον διάκονο Ιάκωβο και τον μοναχό Διονύσιο και έζησε ως ασκητής σε μια μικρή σπηλιά στο φαράγγι του Φείδαρη (Εύηνου) ποταμού. Το 1520 ηγούμενος της μονής ήταν μια μεγάλη προσωπικότητα της Ορθοδοξίας, ο Άγιος Θεωνάς, μαθητής του Αγ. Ιακώβου, ο κατόπιν Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Η Μονή τιμά τη μνήμη του το Σάββατο παραμονή του Θωμά.
Τον Απρίλιο του 1825 έφθασε στη Δερβέκιστα, ο αρχιστράτηγος Γεώργιος Καραϊσκάκης, και οργάνωσε το στρατόπεδο της Δερβέκιστας, για να βοηθήσει τους πολιοκημένους Μεσολογγίτες.
Στο Μοναστήρι της Δερβέκιστας έφθασαν τα ξημερώματα της 12 Απριλίου 1826 οι περισσότεροι από τους επιζήσαντες ηρωικούς εξοδίτες, όπως περιγράφει ο Κασομούλης και Σπυρομήλιος και εδώ έχουν γραφεί σημαντικά ντοκουμέντα από τους οπλαρχηγούς της Φρουράς του Μεσολογγιού. Τα ντοκουμέντα αυτά δημοσίευσε στο βιβλίο του «Το στρατόπεδο της Δερβέκιστας και το οδοιπορικό της θυσίας των Ελεύθερων Πολιορκημένων» ο αγαπητός αντιδήμαρχος Κώστας Καρακόϊδας.
Το όλο συγκρότημα σήμερα αποτελεί αρχιτεκτόνημα παραδοσιακής λαϊκής τέχνης.
Στις 12 Απριλίου 1826, δυο μέρες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου, εννιά οπλαρχηγοί στέλνουν προς τη «Σεβαστήν Διοίκησιν» μια επιστολή, η οποία αποτελεί ουσιαστικά την πρώτη χρονολογικά περιγραφή της Εξόδου:
«Σεβ. Διοίκησις!
Με την ελπίδα να μας καταφθάσουν τα καράβια και να μας μπάσουν ζαερέν, εφθάσαμεν εις την αθλιωτάτην κατάστασιν. Εφάγαμεν όλα τα άλογα, μολάρια, γομάρια, σκύλους και γάτες, τα οποία ετελείωσαν και αυτά. Τα καράβια δε τα ελληνικά μίαν φοράν εφάνηκαν εις τον λιμένα μας και επειδή ήταν ολίγα, όχι δεν έβλαψαν τον εχθρόν, αλλά και εδιώχθησαν. Και επεριμέναμεν οκτώ ημέρας τρώγοντες θαλάσσια χόρτα και πλέον δεν τα μεταείδαμεν. Έφθασε να πεθαίνουν και από εκατόν και εκατόν πενήντα την ημέραν, ώσπου οπού έμειναν και ανάθαφτοι, διότι οι άλλοι δεν είχον δύναμιν να τους θάφτουν. Διά να μην χαθή όμως με την ολότητα το στρατιωτικόν, απεφασίσαμεν να εβγούμεν με έξοδον με τα σπαθιά εις τας χείρας, να εβγάλωμεν και όλον το αδύνατον μέρος και όποιος γλυτώση· πράγμα, οπού δεν έγινε ποτέ εις τον κόσμον!
Λοιπόν, εις τας 10 του παρόντος, το βράδυ τας τρείς ώρας της νυκτός, εκάμαμεν την έξοδον μέσον τα γεφύρια και επέσαμεν εις τα εχθρικά περιχαρακώματα. Ο εχθρός είχε την είδησιν και τα είχε καλά ενδυναμωμένα· είχε βάλει την καβαλλαρίαν λίνιαν, ομοίως και την φανταρίαν. Ημείς εζαπώσαμεν* τα περιχαρακώματα, εσχίσαμεν τες κολώνες εις την μέσην και επεράσαμεν. Επλέχθημεν όμως εις τον κάμπον, και πολεμούντες ετραβούμεν εις το βουνόν. Εβάσταξεν ο πόλεμος έξ ώρας. Εβγήκαμεν εις την ράχην, όπου εύρομεν το ιμεντάτι* και μας έδωκαν το χέρι. Όλες οι φαμιλιές και αδύνατοι εχάθησαν, από τους δυνατούς πολλά ολίγοι, όσους έπιασε το βόλι και μυσδράλλι*. Οι λαβωμένοι και άρρωστοι οπού είχομεν μέσα, άλλοι μεν εμβήκαν εις τον τζεπχανέν* και βάνοντες φωτιά εκάηκαν με πολλούς εχθρούς, άλλοι δε εκλείσθησαν εις τα σπίτια και επολέμησαν έως εσώθησαν, χωρίς κανείς να παραδώση τον εαυτόν του εις τους εχθρούς.
Σεβ. Διοίκησις! Αυτά όλα ηκολούθησαν, οπού δεν εισακούοντο τα γραφόμενά μας, οπού πολλάκις σάς εγράψαμεν την κατάστασίν μας και την έλλειψιν τροφών, διά τα οποία σάς είχαμεν στείλει επίτηδες και πληρεξουσίους, και καμμίαν απόκρισιν δεν ελάβομεν, παρά μόνο τώρα εις το τέλος ελάβαμεν γράμμα από τους στρατηγούς Λ. Βέικον και Ν. Ζέρβαν, πλην μήτε τας τροφάς μήτε τα εκείνα ολίγα γρόσια οπού τους εδώσατε ημπόρεσαν να μας εμβάσουν. Τα γρόσια όμως ταύτα να στέκουν εις τα χέρια των πληρεξουσίων μας, διά να τα λάβωμεν ογλήγορα και να παρηγορήσωμεν την δυστυχίαν των στρατιωτών μας, να μας οικονομηθούν δε και τα λοιπά.
Δεν λυπούμεθα τόσον δια τον χαμόν του Μισολογγίου, διά το οποίον εχύσαμεν τόσα αίματα, αλλά μας θλίβει περισσότερον ότι ο χαμός του έγινε εις ένα καιρόν, οπού είχαμεν καταστήσει τον εχθρόν εις τόσην αδυναμίαν, ώστε ήτον διόλου απελπισμένος· διότι τρεις φορές οπού εκάμαμεν έφοδον από το κάστρον τού εκόψαμεν μέσα εις τες τάπιες* περίπου από δύο χιλιάδας. Την 25 του Μαρτίου έκαμεν γενικήν έφοδον ο εχθρός εις την Κλείσοβαν διά θαλάσσης και ξηράς με οκτώ χιλιάδες· οι Έλληνες δεν ήτον περισσότεροι από εκατόν στρατιώτας. Αυτή τη ώρα έφθασε και ο στρατηγός Κίτζος Τζαβέλλας και Κίτζος Πάσχος, ο οποίος και εφονεύθη εις την μάχην ταύτην. Εσκοτώθησαν από τους εχθρούς περίπου τρεις χιλιάδες μαζί με τους λαβωμένους, εσκοτώθη και ο γαμβρός τού Ιμπραήμη, ο Σουλεϊμάν-μπέης, και ο ανεψιος του και ο γυναικάδελφος τού Κιουταχή· επληγώθη δε και αυτός ο ίδιος. Η πείνα ομως το επαράδωσεν. Αλλά, μη φοβείσθε! Εκείνοι οπού εβαστούσαν το Μισολόγγι, οι περισσότεροι, εγλύτωσαν με το σπαθί εις το χέρι. Διό, παρακαλούμεν να μας καταφθάσουν αι αναγκαίαι διαταγαί, τι έχομεν να κάμωμεν, και κάθε καλή κυβέρνησις από τροφάς, πολεμοφόδια και λοιπά. Ημείς, με το να είμεθα αδύνατοι από την πείναν και τον κόπον, και με το να μην ευρίσκεται εις τούτα τα μέρη τίποτε, απερνούμεν εις τα Σάλωνα, όπου και περιμένομεν τας ανωτέρω διαταγάς.
Οσοι από τους εγκατοίκους διεσώθησαν, θέλουν τραβήξει διά τας Αθήνας ή όπου αλλού εύρουν τα αναγκαία.
Μένομεν με το ανήκον σέβας
Δερβέκιστα την 12 Απριλίου 1826
Οι πατριώται
Μ. Κοντογιάννη, Δημήτρης Μακρής, Γ. Βαλτινός, Βασίλης Χασάπης, Νότη Μπότζιαρης,
Κίτζος Τζαβέλλας, Γιώργης Κίτζος, Χρ. Φωτομάρας και Γεωργάκης Βάγιας»
