11 έως 14 Σεπτεμβρίου 1944:
η κατάσταση του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου
Αναφορά Τολιόπουλου (Κεφάλαιο 3β)
«Το Τάγμα ευρίσκετο εις μειονεκτικήν κατάστασιν»
του Γεωργίου Τολιόπουλου, Ταγματάρχη του Τάγματος Ασφαλείας στο Αγρίνιο και αρχιεκτελεστή των 120 στην Αγία Τριάδα
Τακτική κατάστασις
του Τάγματος της 11ης Σ/βρίου 1944
Μετά την αποκρουσθείσαν χθεσινήν επίθεσιν του Ε.Λ.Α.Σ. τα Τμήματα αυτού ησχολήθησαν εις προωθητικάς κινήσεις μικρού βάθους και εις την προπαρασκευήν επιθέσεως διά πυρών όλμων αφ’ ενός επί των γραμμών μας και αφ’ ετέρου εις τον καθολικόν βομβαρδισμόν της πόλεως, αποτέλεσμα του οποίου υπήρξεν ο τραυματισμός και ο φόνος δεκάδων εκ του αμάχου πληθυσμού και κυρίως γυναικοπαίδων άτινα επιδέθησαν εις τον σταθμόν επιθέσεως του Τάγματος.
Περί την μεσημβρίαν, νέα επίθεσις του Ε.Λ.Α.Σ. εκ των Β.Α. σημείων εξαπολυθείσα, απεκρούσθη ευχερώς παρά των Τμημάτων του Τάγματος επενεγκώντες εις τούτον σοβαράς απωλείας. Το απόγευμα της αυτής ημέρας εκδηλωθείσα νέα επίθεσις, εκ του Β.Δ. σημείου της πόλεως και κυρίως εκ του Συν/σμού Αγίου Κων/νου και υποστηριζόμενη υπό βαρέων πολυβόλων τεταγμένων εντός οικιών του συνοικισμού, απεκρούσθη.
ε) Τακτική Κατάστασις
του Τάγματος της 12ης Σ/βρίου 1944
Τα εντεταγμένα τμήματα του Ε.Λ.Α.Σ. ενώνονται ολοέν αποκόπτοντα τας διαβάσεις εντός του Αγρινίου εις μακράν ακτίνα.
Την 3ην πρωινήν ώραν ο εχθρός επετέθη μετά σοβαρών δυνάμεων εναντίον της πρωτοφυλακής του λόχου Δοκιμίου εξ όλων των σημείων της παρατάξεώς του μετά πολυβόλων και αυτομάτων όπλων. Σκοπός της επιθέσεως ταύτης ήτο η κατάληψις του χωρίου Δοκίμι, η καταστροφή τούτου και η αποκοπή ή σύλληψις των δυνάμεων του Λόχου.
Κατ’ αναφοράν του Δ/τού του λόχου τούτου Εφ. Ανθ/γού Παπούτση Γρηγ. ο επιτεθείς εχθρός ανήρχετο εις 300, επιτεθείς εκ τριών σημείων. Η εξ 64 ανδρών δύναμις του λόχου ημύνθη ερωμένως εφ’ όλης της διατάξεώς του. Είχε διαιρεθή εις δύο τμήματα συμφώνως με το ενυπάρχον σχέδιον αμύνης, εν εκ των οποίων διοικούσε προσωπικώς ο ανωτέρω Ανθ/γός το δε έτερον ο ιερεύς του χωρίου Αιδεσιμώτατος Καραβίας Σπυρίδων.
Περί την 5ην πρωινήν ώραν ο εχθρός αποκρουσθείς παρέμεινεν εις τας θέσεις του προτιθέμενος να ενεργήση ετέραν επίθεσιν. Ότε ο λόχος υπό τας δ/γάς των δύο ανωτέρω ηγητόρων ενήργησε αντεπίθεσιν εκ δύο σημείων, είχεν ως αποτέλεσμα την συντριβήν της εχθρικής αντιστάσεως και την τροπήν του εχθρού εις άτακτον φυγήν. Κατά την επίθεσιν ταύτην παρουσιάσθησαν δείγματα αφθάστου ηρωισμού και αυτοθυσίας, αφαντάστου αξίας.
Ο Αιδεσιμώτατος Καραβίας Σπ. μετά του αποσπάσματός του, εμπλέκεται εις χείρας μετά του εχθρού και τραυματίζεται θανασίμως, ότε μεταφερόμενος εις Αγρίνιον υπέκυψε εις τα τραύματά του. Ο εχθρός ηναγκάσθη να υποχωρήση ατάκτως, εγκαταλείψας επί του πεδίου της μάχης τους τραυματίας του, οίτινες περισυλλεγέντες έτυχον της δεούσης περιθάλψεως υπό των ημετέρων.
Ταύτοχρόνως η εφεδρική δύναμις του Τάγματος, συνοδεία ενός τεθωρακισμένου αυτ/νήτου υπό τας δ/γάς του Ανθ/γού Κοτρίκλα Αθαν. έβαινεν ίνα προσβάλη το δεξιόν της εχθρικής παρατάξεως και ενισχύση την αντεπίθεσιν του Λόχου Δοκιμίου, μή προλαβών εις τούτο.
Καθ’ άπασαν την υπόλοιπον ημέραν, εσημειώθησαν μικροδιεισδύσεις εχθρικών τμημάτων αίτινες απεκρούσθησαν εις όλους σχεδόν τους τομείς, επί πλέον δε διετηρήθη εκατέρωθεν βολή παρενοχλήσεως δι’ όλμων.
στ) Τακτική Κατάστασις
του Τάγματος της 13ης Σ/βρίου 1944
Είς τον Δυτικόν τομέα ο εχθρός εξεδήλωσε σοβαράν απασχόλησιν κατορθώσας να εισχωρήση διά δυνάμεως ουλαμού περί ου και να καταλάβη ωρισμένας οικίας ας και μετέβαλεν εις νησίδας αντιστάσεως, διά πάσαν τυχόν ενδεχομένην ημετέραν επίθεσιν. Τα εκεί ευρισκόμενα τμήματα του 6ου λόχου ήσαν ανίσχυρα ν’ αντιδράσουν εναντίον της διεισδύσεως αυτής, ότε διετάχθη ο Ανθ/γός Κόνιαρης του Λόχου Δ/σεως μετά του Ανθ/στού Καραγεωργάκη Γ. ίνα, μετά αποσπάσματος απομονώση την εχθρικήν τούτην αντίστασιν, εν αναμονή νέας δυνάμεως ήτις θ’ ανελάμβανε την επιχείρησιν. Ο εν λόγω Ανθ/γός εμπλακείς μετά των εχ-θρικών αντιστάσεων, ανέλαβε επίθεσιν εναντίον αυτών, παρά την συντριπτικήν υπεροχήν του εχθρού εις άνδρας και πυρά αυτομάτων όπλων. Κατά την συμπλοκήν ταύτην εφονεύθη ο Ανθ/στής Καραγεωργάκης Γεώργιος.
Κατ’ αναφοράν του Ανθ/γού Κόνιαρη όστιν ανεγνώρισε τας εχθρικάς αντιστάσεις, ο εχθρός κατείχε τας οικίας α) Χουτρουλού διά δυνάμεως 49 ανδρών, β) Σραγογιάννη 15 ανδρών και 15 επί της οικίας Σαμπότση.
Η αμυντική εχθρική διάταξις παρουσίαζε εξέχουσαν γωνίαν με παραβάν την οικίαν Κουτρουλού. Επί τόπου κατέφθασεν άπασα η εφεδρική δύναμις του Τάγματος μεθ’ ενός τεθωρακισμένου υπό τας δ/γάς του υποφαινομένου και μετά σφοδρόν αγώνα, ηναγκάσθη ο εχθρός να εγκαταλείψη τας οικίας ταύτας και να διαφύγει εκ τινος χαραδρώσεως κειμένης Ν.Δ. της πόλεως προς την πεδιάδα όπου συναντηθείς μετά του ημετέρου αποσπάσματος υπό τον λοχίαν Αλμύρα διεξήγαγε αγώνα εκ του συστάδην με αποτέλεσμα την απώλειαν 15 ανδρών του εχθρού και τον φόνον ενός λοχίου εκ των ημετέρων.
Ο αγών της εξουδετερώσεως των ανωτέρω τριών εχθρικών αντιστάσεων υπήρξε επικός, συνελήφθησαν 12 αιχμάλωτοι και αριθμός τραυματιών όστις μεταφέρθη εις σταθμόν επιδέσεως, πολεμικόν δε υλικόν, 2 οπλ/βόλα και αριθμός φυσιγγίων και όπλων. Κατά την υπόλοιπον ημέ-ραν εσημειώθησαν κινήσεις και επιθετικαί ενέργειαι του εχθρού επί των 3ου και 6ου λόχων αποκρουσθείσαι μετ’ απωλείας υπό τω ημετέρων. Ο εχθρός απελπισθείς ως προς την ανεπιτυχή έκβασιν των γενικών αυτού σκοπών, διά των τεταγμένων αυτού δυνάμεων περιωρίσθη εις μικράς αψιμαχίας μέχρι της αφίξεως του όγκου της ΥΙΙΙ Μεραρχίας προς ανά-ληψιν γενικωτέρας επιθέσεως.
ζ) Εκπομπαί Ραδιοφώνου
και Διαταγαί της Κυβερνήσεως
Το Τάγμα ευρίσκετο εις μειονεκτικήν κατάστασιν επί κατοχής σε τοιούτον βαθμόν ώστε δεν επιτρέπετο εκ μέρους των Γερμανών η χρησιμοποίησις ραδιοφώνου, ουδέ η χρησιμοποίησις ουδ’ αυτού του τηλεφώνου, ώστε να ήρχετο εις άμεσον επαφήν με τας προισταμένας αυτού αρχάς και ειδικώτερον μετά των Πατρών εις τρόπον ώστε να είναι ενημερωμένον με τας απόψεις του Υπουργείου επί πολλών τακτικών, Διοικητικών και οικονομικών εισέτι ζητημάτων ευρίσκετο εν πλήρει απομονώσει.
Μετά την αναχώρησιν των Γερμανών το πρώτον του μέλημα υπήρξεν η ανάπτυξις ενός ραδιοφώνου ίνα κατατοπισθή με έσω και έξω κατάστασιν, ούτω και εγένετο. Η ανάπτυξις του ραδιοφώνου τούτου εγένετο την 10ην Σ/βρίου και αγρύπνως παρηκολούθει τόσον τας εξωτερικάς ειδήσεις όσον και τας εσωτερικάς. Παρηκολούθησε μετ’ ενδιαφέροντος τας κινήσεις της Ελληνικής Κυβερνήσεως τας γενομένας εν Στρατηγείω της Μέσης Ανατολής και τότε αντελήφθη ότι όλες οι ενέργειες εστρέφοντο εναντίον των Ταγμάτων άτινα είχον προσφέρει συμαντικάς υπηρεσίας εις τον τόπον. Αι εκπομπαί Καΐρου και Λονδίνου της 13ης Σ/βρίου 1944 παρείχον μίαν δ/γήν της Ελληνικής Κυβερνήσεως ήτις ήτο σαφής και κα-τηγορηματική. Διετάσσετο διά της δ/γής ταύτης η άνευ περιστροφών δι-άλυσις των Ταγμάτων.
Η δ/γή αύτη όσον λυπηρό και αν ήτο, διά τους Αξ/κούς και οπλίτας του Τάγματος δεδομένου ότι τούτο ευρίσκετο εν εμπλοκή μετά του εχθρού, ήτο όμως υποχρέωσις και πατριωτικόν καθήκον.
Την 11ην νυκτερινήν ώραν εγένετο σύσκεψις εις τα Γραφεία του Τάγ-ματος καθ’ ην παρευρέθησαν εκτός του υποφαινομένου μετά του Επιτε-λείου του σημαντικοί παράγοντες εκ της πόλεως Αγρινίου ο Αντ/γος κ. Κλάδος Π., ο Συν/χης Παπαγεωργίου Γεώργιος και εξητάσθη η Στρ/κή κατάστασις αφ’ ενός, αφ’ ετέρου η κατάστασις ήτις είχε δημιουργηθή εν τη πόλει Αγρινίου δι’ ην δέον να σημειωθή ότι το Τάγμα ησθάνετο πραγματικήν υποχρέωσιν όπως υπερασπίση ταύτην πάση θυσία δεδομένου ότι υπήρξε η εντύπωσις ότι θα εγένεντο σοβαραί εκδικήσεις εκ μέρους του ΕΛΑΣ εν τη πόλει ταύτη, ίσως δε εγένοντο και σφαγαί ευρείας εκτάσεως κυρίως των πολιτών.
Κατά την σύσκεψιν ταύτην εξητάσθη η άποψις της αμέσου συνθηκολογήσεως μετά των Εαμιτών ίνα ευρισκόμεθα εντός του πνεύματος της Κυβερνήσεως και απεφασίσθη η λύσις αύτη εφ’ όσον θα εδίδετο εκ μέρους του ΕΛΑΣ αι ανάλογαι εγγυήσεις α) Αποφυγήν χειροδικιών, συλλήψεων πολιτών, β) εμπρησμούς οικιών ή καταστροφής ιδιωτικών περιουσιών και γ) Σεβασμός των Αξ/κών ως και των οπλιτών του Τάγματος.
Διαβάστε όλη την αναφορά Τολιόπουλου στο link που ακολουθεί:
«Περί της ιστορίας του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου»
Φωτογραφία: Ανάπαυλα Ταγματασφαλίτων
