.
Είναι μια ιστορία
Αλέξανδρος Καραμανλάκης
Ένας αεροπόρος, όταν υπήρχαν μόνο τρεις
Ο «αεροπόρος με τη χρυσή καρδιά»
γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1884 ή 1888 στην Κωνσταντινούπολη
με καταγωγή από το Ρίο της Πάτρας
Επιμέλεια: Λ.Τ.
Πατέρας του ήταν ο έμπορος Θεμιστοκλής Καραμανλάκης και μητέρα του η Ευριδίκη Καραμανλάκη. Παρακολούθησε τα μαθήματα της Μεγάλης του Γένους Σχολή, αλλά το 1908 μετακόμισε μαζί με την οικογένειά του στην Αθήνα, λόγω της εμφάνισης του κινήματος των Νεοτούρκων. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία από νεαρή ηλικία και τον Ιανουάριο του 1911 ξεκίνησε να εκδίδει την εβδομαδιαία εφημερίδα Ανεξάρτητος Αθηνών. Η εφημερίδα αρίθμησε 43 φύλλα προτού διακόψει την έκδοση της τον Οκτώβριο του 1911.
Από τον Αύγουστο του 1911 μετακόμισε στη Γερμανία και έπειτα στη Γαλλία για δημοσιογραφικές μελέτες αρχικά, ενώ στη συνέχεια εγγράφηκε στη σχολή του Γάλλου πρωτοπόρου της αεροπορίας Λουί Μπλεριό.
Τέσσερις μέρες μετά την πτήση που πραγματοποίησε ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος στις 12 Φεβρουαρίου 1912, ο Καραμανλάκης έφτασε στην Πάτρα. Είχε μαζί του ένα ιδιόκτητο αεροσκάφος Bleriot XI 50 ίππων, με το οποίο στις 26 Μαρτίου 1912 αποπειράθηκε να πραγματοποιήσει πτήση από το Ρίο στην Αθήνα. Το αεροσκάφος απογειώθηκε αλλά κατέπεσε άμεσα. Ο Καραμανλάκης δεν τραυματίστηκε και κατάφερε να επιδιορθώσει τις φθορές που υπέστη το αεροσκάφος του.
Πραγματοποίησε ακόμη δύο αποτυχημένες απόπειρες στις 9 και 30 Απριλίου 1912. Στην πρώτη περίπτωση απογειώθηκε και πέταξε για λίγο πάνω από την πόλη της Πάτρας, ενώ στη δεύτερη κατά την προσπάθεια της απογείωσής του από την Εγλυκάδα τραυματίστηκε και κατά την πτώση προκλήθηκαν σοβαρές φθορές στο αεροσκάφος του. Μετά τις αποτυχίες αυτές μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου κατάφερε σημαντικότερα επιτεύγματα: στις 17 Ιουλίου 1912 κατάφερε να φτάσει σε υψόμετρο 2.200 μέτρων ενώ στις 19 Αυγούστου στα 3.050 μέτρα.
Μετά τις επιτυχίες αυτές πείστηκε πως πλέον μπορούσε να πετάξει από την Αθήνα στην Πάτρα. Το πρωί της 29ης Αυγούστου απογειώθηκε από την περιοχή του Παλαιού Φαλήρου, αλλά μετά από δύο ώρες στον αέρα αναγκάστηκε να πραγματοποιήσει προσθαλάσσωση στον Κορινθιακό κόλπο λόγω βλάβης στη μηχανή του αεροσκάφους.
Οι χωρικοί που εργάζονταν στις ακτές του Στομίου και της Λυγιάς Κορινθίας άκουσαν από ανατολικά το βόμβο ενός αεροπλάνου που με μεγάλη ταχύτητα – για την εποχή του – έσχιζε τον πρωινό ουρανό πάνω από τον Κορινθιακό. Με δεδομένο ότι το νέο μέσο μεταφοράς, το αεροπλάνο είχε μόλις 9 χρόνια που είχε πετάξει στους αιθέρες από τους αδελφούς Ράιτ και μόνον 6 μήνες που είχε πραγματοποιήσει την πρώτη του πτήση επί ελληνικού εδάφους, οι χωρικοί εντυπωσιασμένοι άφησαν τις εργασίες τους για να παρακολουθήσουν το μοναδικό φαινόμενο. Ύψωσαν ενθουσιασμένοι τα χέρια τους και χαιρέτησαν με ζητωκραυγές τον τολμηρό πιλότο, κουνώντας τα καπέλα τους. Τον ενθουσιασμό τους όμως δεν άργησε να διαδεχθεί η έκπληξη και ο φόβος καθώς είδαν το αεροπλάνο να ταλαντεύεται απότομα και να στρέφεται προς την ξηρά. Πριν καλά – καλά καταλάβουν τι ακριβώς συνέβη και πριν το αεροπλάνο προλάβει να προσεγγίσει τη στεριά, «εθεάθη κατερχόμενον ταχέως και πίπτον εις την θάλασσαν».
Μια αληθινή τραγωδία άρχισε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια των ανήμπορων να αντιδράσουν Κορίνθιων χωρικών, που είδαν τον πιλότο να προσπαθεί να βγει από το κόκπιτ να προσπαθεί να απεμπλακεί από τα σύρματα, τα καλώδια και την επένδυση του σκάφους για να βρει σωτηρία στα αφρισμένα κύματα του Κορινθιακού, πριν προλάβει το κουφάρι του σκάφους να τον παρασύρει στο βυθό!
Κάποιοι από τους ντόπιους, αντιδρώντας, έπεσαν στη θάλασσα προσπαθώντας να σώσουν τον άτυχο νέο άνδρα, ωστόσο η απόσταση του αεροπλάνου από την ακτή ήταν μεγάλη και η θαλασσοταραχή που υπήρχε τους εμπόδισε να προσεγγίσουν. Έτσι απέμειναν άπραγοι, οι αποσβολωμένοι χωρικοί της Λυγιάς και του Στομίου, τραγικοί θεατές του αγωνιώδους θανάτου, του ενός εκ των τριών πρωτοπόρων της ελληνικής αεροπορίας. (Οι άλλοι δύο ήταν ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος και ο Λεωνίδας Αρνιώτης)
Το νέο έφτασε στην Αθήνα λίγες ώρες αργότερα και πάγωσε την πρωτεύουσα καθώς οι Αθηναίοι «των οποίων και οι γάτες ακόμη είχαν ακούσει και ήξευραν» τον αεροπόρο, τον συμπαθούσαν εξαιρετικά. Αρχικά κυκλοφόρησε έκτακτο παράρτημα εφημερίδων που ανήγγειλε τον μοιραίο θάνατο ενώ στη συνέχεια το τηλεγράφημα του αστυνομικού σταθμάρχη Δερβενίου κ. Κουρεμένου προς το Υπουργεία Ναυτικών και Εσωτερικών επιβεβαίωσε την είδηση:
«Σήμερον την 8ην πρωινήν ώραν άγνωστος αεροπόρος έπεσεν εν τη θαλάσση εις απόστασιν 200 μέτρων από ακτής εν χωρίω Λυγιά παθόντος βλάβην αεροπλάνου. Αεροπόρος αποχωρισθείς τούτου παρεσύρθη υπό ρευμάτων πνέοντος σφοδρού ανέμου και εβυθίσθη μη δυνάμενος κολυμβάν, διότι φαίνεται είχε πληγωθή κατά την πτώσιν ή πάθησιν αεροπλάνου. Πρό πτώσεως προσεπάθησε να προσγειωθή, αλλ’ εστάθη αδύνατον. Μεταβαίνουμεν επί τόπου.
Αστυν. Σταθμάρχης Ευρωστίνης
Π. ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΣ».


Η κηδεία του έγινε την επόμενη μέρα στον Άγιο Γεώργιο Καρύτση παρουσία του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Ελευθερίου Βενιζέλου και υπουργών της κυβέρνησής του. Τάφηκε στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών. Ο Βενιζέλος εκφράζοντας τη θλίψη του για τον αδόκητο χαμό του Αλέξανδρου τόνισε την ανάγκη να συνεχιστούν οι προσπάθειες των πτήσεων με νέα ορμή, ανακοινώνοντας μάλιστα ότι 30 αξιωματικοί έχουν ήδη καταθέσει αιτήσεις για να γίνουν αεροπόροι. Ο τρίτος κλάδος των Εθνικών Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας, η Ελληνική Αεροπορία, η οποία θα έπαιζε καίριο ρόλο στους επερχόμενους Βαλκανικούς Πολέμους, είχε μόλις γεννηθεί, την ώρα που σύσσωμος ο ελληνικός λαός αποχαιρετούσε τον «ωραίο ως Απόλλωνα» πρωτοπόρο αεροπόρο Αλέξανδρο Καραμανλάκη.
Ο Κίμων Ι. Θεοδωρόπουλος, δημοσιογράφος και φίλος του Καραμανλάκη, διασώζει σε δημοσίευμά του, μετά το θάνατο του πρωτοπόρου αεροπόρου, τις προετοιμασίες του το τελευταίο βράδυ πριν τη μοιραία πτήση. Ο Καραμανλάκης ήταν απογοητευμένος, όπως μεταφέρει ο Θεοδωρόπουλος, από την έλλειψη υποστήριξης προς την αεροπορία. «Τρεις άνθρωποι εβάλαμε το κεφάλι μας, στον ντορβά, που λέει ο λόγος και όλοι νομίζουν ότι το μόνον που πρέπει να μας κάνουμε είναι να γυρίζουν προς τον ουρανό τα κεφάλια τους, για να μας βλέπουν, σαν πετάμε», έλεγε με μεγάλο παράπονο και συνέχιζε: «Κάμετε, χριστιανοί μου, μια σχολή, επίσημον, ημιεπίσημον, ανεπίσημον όπως σας γουστάρει. Κάμετέ την όμως! Φτιάξτε ένα αεροδρόμιο!».
Ο Θεοδωρόπουλος γράφει ότι οι σκέψεις του Έλληνα Ίκαρου ήταν προσανατολισμένες στην εγκατάλειψη των πτήσεων τουλάχιστον εν Ελλάδι. Σκόπευε, όπως γράφει, είτε να φύγει για το Παρίσι και να συνεχίσει να εξασκείται στις πτήσεις ή να μείνει στην Ελλάδα εγκαταλείποντας για πάντα τα αεροπλάνα και εκδίδοντας εκ νέου την εφημερίδα «Ανεξάρτητος». Τις έφερε όμως βαρέως και τις δύο λύσεις: θεωρούσε προδοσία να εγκαταλείψει την πατρίδα του και δειλία να σταματήσει να πετά. […]
Πριν τον θάνατό του είχε προγραμματίσει κοινή αεροπορική επίδειξη στην Αθήνα με τους υπόλοιπους πρωτοπόρους της αεροπορίας στην Ελλάδα, Λεωνίδα Αρνιώτη και Εμμανουήλ Αργυρόπουλο η οποία όμως αναβλήθηκε λόγω του θανάτου του. Ήταν το 193ο θύμα της αεροπλοΐας στην παγκόσμια ιστορία.
—————————————————————————————————————————————–
Πηγές κειμένου: [Αλέξανδρος Καραμανλάκης -https://el.wikipedia.org – Τελευταία πρόσβαση: 17.1.2026 ], [Γιώτα Χρ. Αθανασούλη | 29 Αυγούστου 1912: Η θρυλική πτήση του Αλέξανδρου Καραµανλάκη που χάθηκε στον Κορινθιακό – https://gnomipoliton.com/ – Με πηγές: Αρχείο Εφημερίδων Ελληνικής βουλής – Αρχείο Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης – https://gnomipoliton.com/2020/08/29/29-αυγούστου-1912-η-θρυλική-πτήση-του-αλέξα/ – Ιωάννης Μ. Μιχαλακόπουλος, Ένας σύγχρονος Ίκαρος και «Ιωνάθαν»… Αλέξανδρος Καραμανλάκης – Κάρολος Μωραϊτης, «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΑΚΗΣ: Το πρώτο Θύμα της Ελληνικής Αεροπορίας» – Τελευταία πρόσβαση: 17.1.2026].
Φωτογραφίες Τίτλων: [Ανακτήθηκε από https://averoph.wordpress.com/wp-content/uploads/2020/10/b16b4-alexandros_karamanlakis.jpg – Τελευταία πρόσβαση: 17.1.2026], [Πορτραιτο Κακλαμανάκη – Ανακτήθηκε από Άγνωστος – http://pandektis.ekt.gr/pandektis, Εθνικόν Ημερολόγιον (Ethnikon Imerologion), p. 396, Κοινό Κτήμα, https://commons.wikimedia.org/ – Τελευταία πρόσβαση: 17.1.2026].
————————————————————————————
