...
| Σπύρος Μουστακλής |
Μίλησε με το κορμί του
| Ένα σύμβολο αντίστασης κατά της Χούντας
και αιώνιο παράδειγμα θάρρους και αυταπάρνησης |
Ο Σπύρος Μουστακλής, στρατιωτικός και ήρωας της νεότερης ελληνικής ιστορίας, αποτελεί μέχρι σήμερα ένα ζωντανό σύμβολο της αντίστασης απέναντι στη δικτατορία των Συνταγματαρχών. Γεννημένος το 1926 στο Μεσολόγγι, υπηρέτησε με αφοσίωση στον Ελληνικό Στρατό, συμμετέχοντας σε κρίσιμες στιγμές της εθνικής πορείας. Ανήκοντας σε κύκλο αξιωματικών που δεν αποδέχτηκαν ποτέ το πραξικόπημα του 1967, ο Μουστακλής συμμετείχε ενεργά στο αποτυχημένο Κίνημα του Ναυτικού το 1973, μία από τις σημαντικότερες απόπειρες ανατροπής της δικτατορίας εκ των έσω.
Η πρώτη του σύλληψη από τη Χούντα γίνεται στις 7 Ιουνίου 1969, για την υπόθεση της αντιστασιακής οργάνωσης «Ελευθέρων Ελλήνων». Αρχικά κρατήθηκε σε απομόνωση στο ξενοδοχείο «Βαρυμπόμπη» και στη συνέχεια εξορίστηκε διαδοχικά σε Σαμοθράκη, Άγιο Νικόλαο Κυνουρίας και ξανά πίσω στη Σαμοθράκη, μέχρι που αφέθηκε ελεύθερος στις 21 Δεκεμβρίου 1971. Ο ίδιος έλεγε για τον εαυτό του ότι «απετάχθην ως δημοκρατικός, συνελήφθην ως δεξιός και εξορίζομαι ως κομμουνιστής».
Η νύχτα της 22ας προς 23ης Μαΐου 1973 ορίστηκε ως η ημερομηνία έναρξης της αντιχουντικής κίνησης του Πολεμικού Ναυτικού, στην οποία μετείχε και ο Σπύρος Μουστακλής. «Η γενική ιδέα της επιχειρήσεως προέβλεπε ότι μετά τον απόπλου των πλοίων από το Ναύσταθμο Σαλαμίνας και άλλα αγκυροβόλια, τα πλοία θα συνενώνονταν 12 ΝΜ νοτίως Φλεβών και σύμφωνα με τη διαταγή θα περιπολούσαν στο Σαρωνικό προς επίδειξη ισχύος. Οι μονάδες καταλήψεως θα έπλεαν για κατάληψη του στρατοπέδου της Νήσου Σύρου, όπου θα εγκαθίστατο στρατιωτική διοίκηση από αποτάκτους αξιωματικούς ξηράς, με φρούραρχο τον ταγματάρχη Σπ. Μουστακλή, ενώ συγχρόνως θα απευθυνόταν τελεσίγραφο προς τη χούντα να παραιτηθεί και να παραδώσει την εξουσία σε εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων», Κωνσταντίνος Δημητριάδης, αντιναύαρχος ΠΝ ε.α. – ντοκουμέντο από το βιβλίο.
Η κίνηση προδίδεται και ξεκινούν οι συλλήψεις, συνολικά 79 άτομα. Το απόγευμα της 22ας Μαΐου 1973, κι ενώ ο Σπύρος Μουστακλής είχε κατέβει από το σπίτι του με σκοπό να επιστρέψει δέκα λεπτά αργότερα, συλλαμβάνεται. Κι έκτοτε, για 48 ημέρες, η σύζυγός του Χριστίνα Δημητρακάκη – Μουστακλή χάνει τα ίχνη του.
Ο Σπύρος Μουστακλής κρατείται στο κάτεργο της ΕΑΤ-ΕΣΑ και βασανίζεται ανηλεώς από τους Σπανό, Χατζηζήση και Θεοφιλογιαννάκο για να καταδώσει πρόσωπα και πράγματα. Ο Μουστακλής δεν μιλάει και σε ένα κρεσέντο ανεξέλεγκτης βίας του προκαλείται ανεπανόρθωτη βλάβη στη δεξιά καρωτίδα που τον αφήνει ανάπηρο. Με ώρες καθυστέρηση διακομίζεται στο 401 ΓΣΝΑ με το ψευδώνυμο Μιχαηλίδης και με αιτιολογία εισαγωγής «τρακάρισμα στον Ιππόδρομο». Ο Μουστακλής δεν θα μπορέσει να μιλήσει ποτέ ξανά, όπως δεν έκανε και στη διάρκεια των βασανιστηρίων του.
Όλες αυτές τις 48 ημέρες η Χριστίνα Δημητρακάκη-Μουστακλή τον αναζητούσε αλλά την ενέπαιζαν. Τη μια της έλεγαν ότι είναι στην ασφάλεια ενώ ήταν στην ΕΑΤ-ΕΣΑ. Μετά της έλεγαν ότι ήταν στην ΕΑΤ-ΕΣΑ ενώ ήταν στο νοσοκομείο. Στο βιβλίο της περιγράφει την εικόνα του όταν τον είδε ξανά για πρώτη φορά: «Μου έδειξε (ένας γιατρός) προς τα γεννητικά του όργανα, κατάλαβα, ξεκούμπωσα την πιτζάμα και είδα. Ένα σημάδι, μια ουλή γύρω από το πέος σαν γραμμή, μια άλλη κάθετος. Ακόμη, κόκκινες γραμμές στους μηρούς έκαναν το δέρμα ριγέ. Στον δεξιό και αριστερό γλουτό ήταν μαυρισμένο το δέρμα. Αργότερα έμαθα ότι όταν μετεφέρθη στο νοσοκομείο ήταν σαν ένα κομμάτι συκώτι το σώμα του από το ξύλο και του έκαναν διαθερμίες για να περάσουν τα τραύματα».
Για να βελτιώσει την υγεία του συζύγου της, ταξίδεψε στα πέρατα της Γης, στα πιο μεγάλα και σημαντικά ινστιτούτα. Στα πιο μεγάλα κέντρα αποκατάστασης. Στο Λονδίνο, στη Μόσχα, στην Ουάσινγκτον. Αλλά ο Σπύρος δεν κατάφερε να μιλήσει ποτέ.
Το απόγευμα της Μεγάλης Δευτέρας 28 Απριλίου 1986 ο Σπύρος Μουστακλής πέθανε. Κι εκεί περιπέτεια. «Επί τρεις ώρες το άψυχο κορμί περιφερόταν στην Αθήνα, ένθεν κακείθεν. Γιατί; Δεν υπάρχει στα ευκόλως εννοούμενα. Ούτε ένα σεντόνι δεν μας έφερναν να τον σκεπάσουμε και να του δέσουμε τα σαγόνια. Του κρατούσα το χέρι στο φορείο και έμενε ζεστό, μέχρι που μπήκε στο ψυγείο και πέρασε στην αιώνια παγωνιά. Για δεύτερη φορά βασανίστηκε ο Σπύρος Μουστακλής. Αυτή τη φορά νεκρός».
Κατά την κράτησή του, οι βασανιστές του τον υπέβαλαν σε καθημερινό ξυλοδαρμό, ηλεκτροσόκ, εικονικές εκτελέσεις και συνεχείς ψυχολογικές πιέσεις. Χτυπήματα με γκλομπ, κλοτσιές στο κεφάλι και εσκεμμένη σωματική εξάντληση είχαν ως αποτέλεσμα ένα βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο μέσα στα κελιά της ΕΣΑ, που τον άφησε παράλυτο στη δεξιά πλευρά και άφωνο.
Ακόμα και μετά το εγκεφαλικό, η βαναυσότητα των βασανιστών δεν σταμάτησε. Ο Σπύρος Μουστακλής συνέχισε να σέρνεται, να χλευάζεται και να υποφέρει, χωρίς ποτέ να προδώσει τα πιστεύω του ή να καταδώσει συναγωνιστές του. Η φωνή του σώπασε, αλλά το βλέμμα του παρέμεινε ζωντανό, αμετανόητο και ανυπότακτο. Όπως αναφέρεται στη βιογραφία του «Σπύρος Μουστακλής: Ένας Ελεύθερος Πολιορκημένος», γραμμένη από τη σύζυγό του Χριστίνα Δημητρακάκη – Μουστακλή, «ο Σπύρος, αν και δεν μπορούσε να μιλήσει, με το βλέμμα του και μόνο έδειχνε σε όλους ότι δεν μετάνιωσε στιγμή για τον αγώνα του».
Η Σιωπηλή Παρουσία
Η ακινησία του σώματός του και η απώλεια της φωνής δεν στάθηκαν εμπόδιο για να γίνει ο Σπύρος Μουστακλής ένα αιώνιο σύμβολο ελευθερίας και αντίστασης. Μετά την πτώση της Χούντας, το σώμα του, καθηλωμένο σε αναπηρικό αμαξίδιο, έγινε ζωντανή μαρτυρία των εγκλημάτων της δικτατορίας. Μέχρι τον θάνατό του το 1986, παρέμεινε ζωντανό μνημείο της αντίστασης. Ο Σπύρος Μουστακλής δεν χρειάστηκε ποτέ να φωνάξει για να ακουστεί. Με το παράλυτο σώμα του και το σιωπηλό του βλέμμα, έγινε σύμβολο αντίστασης, ηθικού μεγαλείου και αταλάντευτης πίστης στη δημοκρατία. Κάθε του ανάσα ήταν μια άρνηση στον φόβο και στην τυραννία.
Όσοι τον γνώρισαν από κοντά περιγράφουν έναν άνθρωπο που, παρά τα αμέτρητα σωματικά του τραύματα, διατήρησε μέχρι το τέλος το ψυχικό του σθένος. Ο αγώνας του, προσωπικός και συλλογικός, ενέπνευσε γενιές Ελλήνων που βγήκαν από τη μαυρίλα της δικτατορίας αναζητώντας φως και ελευθερία. Ακόμα και μέχρι σήμερα, η μορφή του Μουστακλή δεν ανήκει μόνο στην Ιστορία· ανήκει στην καθημερινή συνείδηση κάθε ελεύθερου ανθρώπου. Είναι η διαρκής υπενθύμιση πως ακόμη και όταν τα σώματα λυγίζουν, οι ψυχές μπορούν να παραμένουν ανίκητες.
Όπως σημείωσε κάποτε ένας συναγωνιστής του: «Ο Μουστακλής δεν μίλησε ξανά με λέξεις. Μίλησε με το κορμί του. Και είπε όσα δεν θα μπορούσαμε να πούμε εμείς με χίλια λόγια».
——–————————————————
Επιμέλεια: Lef.T
