Η Πετρώνα είναι ορεινό χωριό
της επαρχίας Βάλτου
του νομού Αιτωλοακαρνανίας
με έκταση 49 τετραγωνικά χιλιόμετρα
Βρίσκεται στο βόρειο ανατολικό άκρο της επαρχίας σε υψόμετρο 500 περίπου μέτρων και συνορεύει ανατολικά με την πρώην κοινότητα της Αλευράδας. Βόρεια συνορεύει με την πρώην κοινότητα Χαλκιοπούλων, νότια τα όριά της φθάνουν μέχρι την πρώην κοινότητα Αμοργιανών και δυτικά ορίζεται από τον ποταμό Ίναχο και τη γέφυρα της Βέργας. Κόμβος μεταξύ Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας πριν την τεχνητή λίμνη Κρεμαστών βρίσκεται ανάμεσα στους ποταμούς Αχελώο και Ίναχο, περιβάλλεται από την οροσειρά της Κανάλας και την οροσειρά της Πεντάλφας.
Πρωτοεμφανίζεται το 1836 επί βασιλείας Όθωνα με την ονομασία Μπονίκεβος ή Μπουνίκεβο ή Μπουνίτζοβον, ως συνοικισμός του Δήμου Φυτείας και το 1840 υπάγεται στο Δήμο Ιδομένης Βάλτου. Το 1928 μετονομάζεται σε Πετρώνα και το 1929 προσαρτάται ως οικισμός στην κοινότητα Αλευράδας από την οποία αποσπάται οριστικά το 1933 και αναγνωρίζεται ως αυτόνομη κοινότητα. Το χωριό, το αποτελούσαν τέσσερις συνοικισμοί, οι οποίοι ήταν: ο συνοικισμός Υπαπαντής, της Κατσιάδας, των Βαρκών και της Βέργας με το ανακαινισμένο (2007) πέτρινο μονότοξο γεφύρι της Βέργας.
Συνδέεται οδικά τόσο με το Αγρίνιο όσο και την Αμφιλοχία. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με τους οικισμούς Κατσιάδες, Βαρκό Κυπριό, Ρίγανη, Υπαπαντή αποτελούν την Τοπική Κοινότητα Πετρώνας που υπάγεται στη Δημοτική Ενότητα Ινάχου του Δήμου Αμφιλοχίας και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ως κοινότητα έχει πληθυσμό 152 κατοίκους, ενώ ως οικισμός 71. Με βάση την απογραφή 2001 ο πληθυσμός του δημοτικού διαμερίσματος ήταν 232 κάτοικοι και του οικισμού 126. Ο πληθυσμός της κοινότητας το 1928 ανέρχονταν στους 400, το 1940 στους 442, το 1951 στους 452, το 1961 στους 588, το 1971 στους 541, το 1981 στους 270 και το 1991 σε 172 κατοίκους.
Από την Πετρώνα κατάγονταν αρκετές οικογένειες αγωνιστών πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας, όπως ο Κωνσταντίνος Γεωργούσης, μέλος της Φιλικής εταιρείας, οι οπλαρχηγοί Αποστόλης, Γιώργης και Κώστας Γεωργούσης καθώς και οι κλέφτες Νικόλαος Μπαλάφας και Δημήτριος Αλεξάκης. Κατά τη διάρκεια της εθνικής αντίστασης εναντίον των Γερμανοιταλών, την περίοδο 1941 έως το 1944 συμμετείχε ενεργά ο οπλαρχηγός του Ε.Δ.Ε.Σ. Αθανάσιος Μπρέσιακας
Το πέτρινο μονότοξο γεφύρι της Βέργας
Η μονότοξη πετρόκτιστη γέφυρα της Βέργας στον Ίναχο ποταμό, βρίσκεται στον Ορεινό Βάλτο, Δήμου Αμφιλοχίας. Πιο πάνω 200 μέτρα από την συμβολή του Βουλτσορέματος που έρχεται από την Πετρώνα (πρώην Μπονίκεβος μέχρι το 1928) και του Ινάχου ποταμού που έρχεται από το Πατιόπουλο. Ο Ίναχος, γνωστός ως «Μπζιάκος» μέχρι πριν 50-60 χρόνια, ξεκινάει από τα βόρεια σύνορα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας με τον Νομό Άρτας.
Συντεταγμένες: N 38° 55΄33,9΄΄ E 021° 21΄26,4΄΄
Υψόμετρο: 500
Μορφή: Μονότοξο
Άνοιγμα Τόξου: 18,00 μ.
Ύψος Τόξου: 9,00 μ.
Μήκος Καταστρώματος: 36 μ.
Πλάτος Καταστρώματος: 2,40 μ.
Κατάσταση: Πολύ καλή
Μέχρι το 1970 ο ποταμός έρεε επί 45 χιλιόμετρα και μετέφερε τα νερά που συγκέντρωνε από μία έκταση περίπου 600 χιλιάδων στρεμμάτων ημιορεινού εδάφους στον Αχελώο κοντά στο Μαλατέϊκο. Μετά την κατασκευή του φράγματος Καστρακίου, ο Ίναχος χύνει τα νερά του στην τεχνική λίμνη που σχηματίστηκε, ανάμεσα στα χωριά Ποδογορά και Αμοργιανοί.
«Για την ακριβή χρονιά που κτίστηκε η γέφυρα της Βέργας δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία», αναφέρει το blog για τη Γέφυρα Βέργας. «Δυο αιώνες πιο μετά έχομε γραπτές αποδείξεις ότι η γέφυρα προϋπήρχε και ήταν γνωστή με το όνομά της. Τα υπόλοιπα που γνωρίζομε προέρχονται από τις διηγήσεις των προγόνων μας που έζησαν στην Βέργα. Παρακάτω θα γίνει ανάλυση/καταγραφή τους. Πρώτα τα γραφτά κείμενα που αρχίζουν μετά το 1800 μ.Χ. Το πρώτο είναι από συμβόλαιο/παραχωρητήριο για κτήματα στην περιοχή. Είναι γραμμένο στα Τουρκικά και έχει ημερομηνία: Οθωμανικό έτος 1220, (Σύμφωνα με το Τούρκικο-Ισλαμικό σύστημα το έτος 1220 αντιστοιχεί στο 1805 μ.Χ. με το Ευρωπαϊκό-σύγχρονο σύστημα χρονολόγησης)».
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες της γέφυρας στον σύνδεσμο που ακολουθεί Γεφύρι Της Βέργας
«Την περιοχή από την Βέργα και κάτω μέχρι τον Αχελώο την νέμονταν πέντε Τούρκοι στρατιωτικοί. (Σπαχήδες). Στο παραχωρητήριο εμφανίζεται η Γέφυρα Βέργας σαν το βόρειο σύνορο του κτήματος «Μαρανέλι-Κουτσοχέρι». Το συμβόλαιο αυτό βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά, όταν με Βασιλικό διάταγμα του Όθωνα 25 Σεπτεμβρίου (7 Οκτωβρίου) 1833 τα μοναστηριακά κτήματα πέρασαν στο Ελληνικό Κράτος. Συγκεκριμένα μέχρι την απελευθέρωση της χώρας το 1829 το τιμάριο «Μαρανέλι-Κουτσοχέρι» της Μονής της Παναγίας Βαρετάδας το διακατείχαν οι πέντε Τούρκοι Σπαχήδες στους οποίους είχε παραχωρηθεί η περιοχή αυτή σαν αντάλλαγμα για τις στρατιωτικές τους υπηρεσίες προς τον Σουλτάνο. Οι Σπαχήδες ανάθεσαν την εκμετάλλευση/καλλιέργεια σε ντόπιους. Έβαλαν υπεύθυνο του τιμαρίου τους κάποιον Λινό. Εκείνος εξαφανίστηκε. Το κτήμα παραμελήθηκε και δεν είχε έσοδα. Τότε αυτοί το παραχώρησαν στον Καραγιάννη από την Κεχρινιά για να το αναζωογονήσει και συνέταξαν για αυτόν τον λόγο το ταπί/παραχωρητήριο. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας την πλήρη ιδιοκτησία την είχε το Μοναστήρι της Παναγίας. Με την διάλυση των Μοναστηριών το 1834 τα «βακούφικα» κτήματα περιήλθαν στο Κράτος και τα δημοπράτησε. Άλλα τα έδωσε σαν αποζημίωση στους παλιούς αγωνιστές του 1821, κάποια στις χήρες τους και στα ορφανά και άπορα παιδιά των υπέρ πατρίδας πεσόντων. Για να κατοχυρωθούν τα σύνορα του Τιμαρίου Μαρανέλι έγινε την 28η Μαΐου 1838 από τον διερμηνέα Λ. Αργυρόπουλο μετάφραση από το Τούρκικο ντοκουμέντο του 1805. (Δείτε περισσότερα: Οι γραπτές αποδείξεις της ύπαρξής της γέφυρας Βέργας αρχίζουν από το 1805 μ.Χ)
Πηγές: ellinika-xwria.blogspot.com/ |petrinagefiria.com | gefyravergas.gr | el.wikipedia.org
