Αγρίνιο, 41 χρόνια πριν. Οκτώβριος 1980:
Όταν η ΠΑΜΚ Αγρινίου κατήγγειλε τον Αν. Παπανδρέου
Η απελευθέρωση του Πάνου Ράπτη οδήγησε στην κράτηση του Δημοσθένη Γιάγκα
- γράφει ο Νίκος Ιωάννου
Με ρώτησε φίλος, αν θυμάμαι εκείνο το γεγονός… και άρχισα να θυμάμαι…
Ήταν μάλλον 19 Οκτωβρίου 1980 όταν ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γεώργιος Ράλλης ανακοίνωνε την επανένταξη της χώρας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Από όσο μπορώ να θυμηθώ, το ίδιο βράδυ με ενημέρωσαν πως θα γίνει μια συνάντηση στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, για να δούμε πώς θα αντιδράσουμε. Με κάλεσαν παρότι τα είχα «σπάσει» με το κόμμα. Δεν θυμάμαι καλά τα πρόσωπα εκείνης της συνάντησης. Ίσως ήταν ο Γιάννης Σιακαβέλας, ο Δήμος Γιάγκας, ο Πάνος Ράπτης, ο Γιαννάκης Τηλιγάδας, ο Νίδας Κόκιος, ο Μπάμπης Σερπάνος, πιθανότατα ένας από τους αδελφούς Μασχαλίδη (ο Παύλος ή ο Νίκος), ο Κώστας Μπούρος, ο Χριστόφορος Σοφρωνίου, ο Γιάννης Πολύζος. Ίσως όμως οι τρεις τέσσερις τελευταίοι να ήταν μόνο στην απόφαση και προετοιμασία, γιατί δεν επρόκειτο και για καμιά ιδιαιτέρου κινδύνου πράξη και ίσως ήμασταν μόνο πιτσιρικάδες σε εκείνο το act gkrafiti της εποχής:
Αποφασίσαμε να βγούμε για να γράψουμε συνθήματα. Προμηθευτήκαμε τα απαραίτητα και εξορμήσαμε. Μετά από κάποια ώρα δραστηριότητας και εφόσον πλέον μας είχαν πάρει χαμπάρι οι μπάτσοι, μας την έπεσαν μπροστά στο Αρχαιολογικό Μουσείο την ώρα που γράφαμε στους τοίχους: “ΕΞΩ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΤΟ”, “ΟΧΙ ΣΤΟ ΝΑΤΟ” κλπ.
Επικράτησε ένας αναβρασμός και άρχισαν αντεκλήσεις με τους μπάτσους, οι οποίες δεν κράτησαν πάνω από ένα λεπτό μέχρι που κατέληξαν στη σύλληψη ενός από εμάς, του Πάνου Ράπτη. Ο συλληφθείς οδηγήθηκε στο Τμήμα Ασφαλείας Αγρινίου, η οποία τότε στεγαζόταν στο κτήριο της οδού Σουλίου. Οι υπόλοιποι, κατευθυνθήκαμε και εμείς στο Τμήμα υπερασπιζόμενοι το σύντροφό μας. Εκεί λοιπόν ο Δήμος Γιάγκας ανεβαίνει στο Τμήμα και απαιτεί την απελευθέρωση του ανήλικου (ήταν μόλις 15 ετών) Πάνου Ράπτη. Πράγματι η Ασφάλεια Αγρινίου άφησε τον Πάνο Ράπτη, κράτησε όμως τον Δήμο Γιάγκα στη θέση του.
Όσοι βρισκόμασταν συμπαραστεκόμενοι κάτω από το κτήριο της Ασφάλειας μείναμε έκπληκτοι από την εξέλιξη. Κάποιοι από εμάς στο μεταξύ, έτρεξαν και μετέφεραν τα όσα συνέβαιναν σε πολιτικοποιημένους νεολαίους που βρισκόταν εκείνη την ώρα στην πλατεία Φλέμινγκ. Δεν θυμάμαι γιατί βρισκόταν στην πλατεία Φλέμινγκ· ίσως υπήρχε ήδη εκεί η παμπ “ΟΜΙΚΡΟΝ” ίσως όχι ακόμη. Εκεί λοιπόν βρισκόταν και ο αριστερός νέος Χρήστος Στούμπος ο οποίος μαζί με τον Πάνο Μπακή εξέφρασαν την άποψη ότι ήταν ζήτημα πολιτικής αξιοπρέπειας για όλους το γεγονός της σύλληψης του ανήλικου Ράπτη και στη συνέχεια του Γιάγκα, πράγμα που διαδόθηκε αστραπιαία σε όλα τα στέκια της πόλης.
Σε λιγότερο από είκοσι λεπτά συνέρρεαν κάτω από την Ασφάλεια δεκάδες αλληλέγγυοι από όλες τις πολιτικές παρέες και ομάδες του ευρύτερου πολιτικού κινήματος του Αγρινίου. Κάπως έτσι σχηματίστηκε μια διαδήλωση κάτω από το κτήριο της Ασφάλειας και με συνθήματα κατά της αστυνομοκρατίας απαιτούσε την απελευθέρωση του Δήμου Γιάγκα.
Δεν επιτύχαμε την απελευθέρωση του συλληφθέντα διαδηλώνοντας εκείνη την νύχτα και παρότι δικηγόροι και στελέχη του ΠΑΣΟΚ παρενέβησαν. Παρενέβη τελικά ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Σερπάνος την άλλη μέρα και απαίτησε την απελευθέρωση του Δήμου Γιάγκα, μάλιστα, όπως λέγεται, βάζοντας το όπλο του στο τραπέζι του τότε υπουργού δικαιοσύνης Γεωργίου Σταμάτη.
Όσο έμεινε στην Ασφάλεια ο Γιάγκας οι ασφαλίτες προσπάθησαν να τον τρομοκρατήσουν ασκώντας λεκτική και σωματική βία. Θυμάμαι που μας έλεγε, όταν βγήκε, ότι πονούσε σε όλο του το πρόσωπο, γιατί του τραβούσαν τα γένια με όση δύναμη είχαν και του έλεγαν ότι ήταν «πούστης» και ότι έχει γένια για ξεκάρφωμα.
Στις 22 Οκτωβρίου η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη σείονταν από συλλαλητήρια κατά της επανένταξης στο ΝΑΤΟ ενώ στις 30 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου παρέλυε η χώρα από απεργίες κατά της “μονόπλευρης λιτότητας”. Αυτά τα γεγονότα, μαζί με την αιματοβαμμένη πορεία του Πολυτεχνείου στις 16 Νοεμβρίου, συνέθεταν το κλίμα εκείνης της εποχής και σηματοδοτούσαν την καθοδική πορεία της δεξιάς κυβέρνησης και του μεταπολιτευτικού αστυνομικού κράτους.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που συσπειρώθηκε το πολιτικό κίνημα του Αγρινίου. Θυμάμαι πολλές τέτοιες στιγμές όπως η κατάθεση στεφάνου της εθνικής αντίστασης την 28η Οκτωβρίου ή μια μεγάλη και συγκρουσιακή αυθόρμητη διαδήλωση στην πλατεία δημοκρατίας ύστερα από σύλληψη μελών της ΚΝΕ για αφισοκόλληση. Όμως το 1980 ήταν πλέον έντονη στην πόλη μια αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας του κόμματος. Από την κομματική αντιπαράθεση οι νέοι της πόλης περνούσαν πλέον στην ριζική αντιπαράθεση με το καθεστώς αλλά και με το πολιτικό σύστημα γενικότερα.
Η αυθόρμητη διαδήλωση εκείνη τη νύχτα της 19ης Οκτωβρίου έξω από την Ασφάλεια οφείλεται στο ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της νεολαίας του ΠΑΣΟΚ Αγρινίου εκείνη την εποχή δεχόταν επιρροή από την ώσμωση ιδεών του πολιτικού κινήματος της πόλης ενώ η μαθητική του οργάνωση είχε αποσχισθεί από την οργανωτική δομή του.
Ενδεικτικό αυτής της επιρροής ήταν η στάση της ΠΑΜΚ Αγρινίου (μαθητική οργάνωση του ΠΑΣΟΚ), έναν μήνα ακριβώς μετά τη σύλληψη του Γιάγκα και τη διαδήλωση στο Αστυνομικό Τμήμα. Με κεντρική της ανακοίνωση κατήγγειλε την βάρβαρη κατασταλτική επίθεση της κυβέρνησης Ράλλη στην 7η επέτειο του Πολυτεχνείου και τον θάνατο του Κουμή και της Κανελλοπούλου. Η ΠΑΜΚ Αγρινίου υπερασπίστηκε τους αντιστεκόμενους διαδηλωτές και κατήγγειλε τον Ανδρέα Παπανδρέου, πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, επειδή στήριξε την δολοφονική καταστολή τους. Ήμουν συντάκτης εκείνης της ανακοίνωσης ενώ ο αδερφός μου Δημήτρης Ιωάννου συμμετείχε στη διαδήλωση του πολυτεχνείου το 1980 στην Αθήνα και φιγουράριζε το φωτογραφικό του ενσταντανέ από τις συγκρούσεις στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της επόμενης ημέρας.
Με λίγα λόγια η διαδήλωση στο Αστυνομικό Τμήμα Αγρινίου για την απελευθέρωση του Δήμου Γιάγκα δεν ήταν παρά μια αντανάκλαση της ριζοσπαστικής μεταλλαγής του πολιτικού κινήματος του Αγρινίου. Ήδη, μέλη και στελέχη των νεολαιίστικων οργανώσεων της αριστεράς (ΚΝΕ, ΠΜΣΠ, ΕΚΟΝ) είχαν αρχίσει να σχηματίζουν το Αναρχικό Κίνημα του Αγρινίου.
Τον Μάϊο του 1981 (μετά από μαζική αποχώρηση στην πανελλαδική συνδιάσκεψη μαθητικού του ΠΑΣΟΚ) το μεγαλύτερο μέρος των μελών της ΠΑΜΚ Αγρινίου συμμετείχε σε αυτόν τον νέο πολιτικό σχηματισμό. Το πολιτικό κίνημα της πόλης θα άλλαζε για πάντα…
Υ.Γ1: Η ΠΑΜΚ Αγρινίου, το 1980 που είχε αποσχιστεί από το ΠΑΣΟΚ, είχε μεταφέρει τα γραφεία της από την κεντρική πλατεία στην οδό Δ. Σταΐκου, στον ημιόροφο πάνω από το καθαριστήριο του Σταρακά. Το καταστατικό της είχε αλλάξει και οι συνελεύσεις της γινόταν ανοιχτές. Έγγραφα και ντοκουμέντα από εκείνη την εποχή καταστράφηκαν κάποια χρόνια αργότερα μετά από νεροποντή και πλημμύρισμα του υπογείου του σπιτιού μου.
Υ.Γ2: Μερικοί από τους αποχωρήσαντες της ΠΑΜΚ και της Ν.ΠΑΣΟΚ που συμμετείχαν στο σχηματισμό του αναρχικού κινήματος του Αγρινίου, από όσα θυμάμαι ήμασταν: Βασίλης Σκορδόπουλος, Χριστίνα Λαχανά, Βασίλης Χρέλιας, Νίκος Ιωάννου, Δημήτρης Ιωάννου, Αχιλλέας Λαχανάς, Πάνος Μπακής ενώ ο Γιώργος Ανδρεάκης, ο Βασίλης Παπατρέχας και πολλοί άλλοι συμμετείχαν στο αντίστοιχο κίνημα της Αθήνας.
Υ.Γ3: Αξίζει κάποια στιγμή να γίνει μια ιστορική αναφορά στη γέννηση του Αναρχικού Κινήματος του Αγρινίου με πρόσωπα και πράγματα. Από τις σημαντικές φυσιογνωμίες αυτής της περίπτωσης ήταν αρχικώς, ο Χρηστάρας Ιορδανίδης και ο Χρηστάρας Τσίντζας. Όπως βεβαίως αξίζει μια συζήτηση για το πολιτικό κίνημα του Αγρινίου κατά την μεταπολεμική περίοδο αλλά και κατά την μεταπολιτευτική περίοδο έως τις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Το Αγρίνιο έχει αναμφισβήτητα μια σημαντική πολιτική ιστορία με επιρροή στο ευρύτερο πανελλαδικό πολιτικό κίνημα και άξια να καταγραφεί.
Φωτογραφία ανάρτησης: Σύνθημα της νεολαίας ΠΑΣΟΚ του Αγρινίου σε μπαλκόνι της πολυκατοικίας των κομμάτων (όπου και τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ στο Αγρίνιιο, τότε και σήμερα) κατά την συγκέντρωση του Ανδρέα Παπανδρέου στις 27 Μαΐου του 1985.
