Τα συστήματα υδροκίνησης προβιομηχανικής τεχνολογίας
( νερόμυλοι, νεροτριβές, μαντάνια, νεροπρίονα και άλλα )
συγκαταλέγονται στα βασικά στοιχεία
της αγροτικής κληρονομιάς στην περιοχή του Δήμου Θέρμου.
Δεκάδες τέτοιου είδους εγκαταστάσεις λειτουργούσαν παλαιότερα τόσο στο παραλίμνιο και στο ημιορεινό τμήμα της εν λόγω περιοχής, τροφοδοτούμενες από τα νερά χειμάρρων που καταλήγουν είτε στη λίμνη Τριχωνίδα είτε στον ποταμό Εύηνο, όσο και στο κατ’ εξοχήν ορεινό τμήμα της, στις κοιλάδες του Ευήνου και των παραποτάμων του, Γιδομανδρίτη και Φιδάκια, τροφοδοτούμενες είτε από τα εν λόγω ποτάμια είτε από παραρέματά τους, ενώ κάποιες από αυτές τροφοδοτούνταν από πηγές με πλουσιοπάροχα νερά.
Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα γι’ αυτή την τελευταία περίπτωση είναι οι νερόμυλοι του Θέρμου, της Αγίας Σοφίας, της Μυρτιάς και του Κεφαλόβρυσου Ανάληψης, οι οποίοι τροφοδοτούνταν – και όσοι απ’ αυτούς λειτουργούν ακόμη τροφοδοτούνται και σήμερα με τον ίδιο τρόπο – από το νερό των εν λόγω πηγών (Θέρμου, Αγίας Σοφίας, Μυρτιάς και Κεφαλόβρυσου Ανάληψης).
Οι περισσότερες από αυτές τις εγκαταστάσεις έχουν εγκαταλειφθεί, όπως ήταν αναμενόμενο, και άλλες είναι ερειπωμένες, ενώ κάποιες έχουν συντηρηθεί από τον Δήμο Θέρμου μέσω αντίστοιχων χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Ελάχιστοι μόνο νερόμυλοι βρίσκονται και σήμερα σε λειτουργία στην περιοχή του Δήμου Θέρμου, όπως και οι νεροτριβές που λειτουργούν σε συνάφεια με τους λειτουργούντες νερόμυλους.
Σε μια προσπάθεια ομαδοποίησης των νερόμυλων του Δήμου Θέρμου, αυτοί καταγράφονται στη συνέχεια κατά επιμέρους περιοχές, ως νερόμυλοι του Θέρμου, της Μυρτιάς, της Αγίας Σοφίας, του Κεφαλόβρυσου Ανάληψης, του παρευηνίου, του παραπόταμου Φιδάκια και του Γιδομανδρίτη.
