Ο Ρότζερ Φέντερερ και Ραφαέλ Ναδάλ
τόλμησαν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
χωρίς να ανταποκριθούν
στο ανδρικό στερεότυπο του «μάτσο»
- του Marcelo Trivelli
Πριν από μερικές ημέρες, κατά τον αποχαιρετιστήριο αγώνα του Ρότζερ Φέντερερ, μετά από ένα διπλό με τον φίλο και συναγωνιστή του Ραφαέλ Ναδάλ, απαθανατίστηκαν σε μια φωτογραφία, viral πλέον στα κοινωνικά δίκτυα, στην οποία εμφανίζονται και οι δύο να κλαίνε εμφανώς συγκινημένοι και ο Φέντερερ να κρατάει το χέρι του Ναδάλ εκφράζοντας τη φιλία, τη συντροφικότητα και την ενσυναίσθησή τους.
Ο Ρότζερ Φέντερερ εγκατέλειψε το επαγγελματικό τένις μετά από μια επιτυχημένη καριέρα. Ήταν Ν. 1 στην παγκόσμια κατάταξη για 310 εβδομάδες, ολοκλήρωσε τη χρονιά σε αυτή τη θέση πέντε φορές, θριάμβευσε σε 103 τουρνουά ΑΤΡ και 20 Grand Slam. Εκτός από την επίδειξη της σωματικής τους δύναμης στις ηλικίες που βρίσκονται, οι Φέντερερ, Ναδάλ μπόρεσαν να δείξουν τα συναισθήματά τους δημοσίως και να αποτελέσουν έτσι παράδειγμα μιας νέας αρρενωπότητας.
Μια τέτοια δημόσια χειρονομία, με την οποία εξωτερικεύεται ένα ειλικρινές συναίσθημα χαράς, εγγύτητας και το τέλος ενός σταδίου, θα ήταν αδιανόητη πριν από λίγα χρόνια. Και οι δύο παγκόσμιας κλάσης τενίστες τόλμησαν φυσικά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους χωρίς να ανταποκριθούν στο ανδρικό στερεότυπο του “μάτσο” που προέρχεται από την ηγεμονική πατριαρχική κουλτούρα.
Είναι ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε αν η ίδια φωτογραφία με γυναίκες πρωταγωνίστριες, για παράδειγμα τη Στέφι Γκραφ και τη Σερένα Γουίλιαμς, θα είχε τον ίδιο αντίκτυπο. Σίγουρα δεν θα είχε γίνει viral στον βαθμό που έγινε η φωτογραφία που σχολιάζω. Στην πατριαρχική μας κουλτούρα, οι γυναίκες συνδέονται με την ευαισθησία και το συναίσθημα, έχουν την άδεια να εκφράζονται, ενώ αντίθετα “οι άντρες δεν κλαίνε” και ως εκ τούτου μια επίδειξη στοργής και αγάπης μεταξύ δύο αντρών μπορεί να οδηγήσει στην αμφισβήτηση του “ανδρισμού” ή της ετεροφυλοφιλίας τους.
Αυτή η φωτογραφία που δείχνει την ευαισθησία και των δύο αξίζει περισσότερο από χίλιες λέξεις ή ομιλίες σχετικά με τις νέες αρρενωπότητες. Μια ισχυρή εικόνα που τα κοινωνικά δίκτυα έχουν εξυμνήσει επειδή έσπασε τα στερεότυπα του “τοξικού ανδρισμού”.
Ο ανδρισμός είναι μια πολιτισμική κατασκευή. Όπως γίνεται αντιληπτό σήμερα, πρόκειται για ένα σύνολο χαρακτηριστικών, αξιών, συμπεριφορών, τα οποία είναι κατασκευασμένα για να υπηρετούν τις κοινωνικές εντολές που τους έχουν ανατεθεί: τροφοδοσία στην οικογένεια, πατρότητα, ετεροφυλοφιλία, ορθολογισμός, ιπποτισμός και ανάληψη κινδύνου – και κυρίως η χρήση σωματικής βίας ως μέθοδος κυριαρχίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με τις μελέτες που διεξήγαγε το χιλιανό Ινστιτούτο Fundación Semilla στο σχολικό περιβάλλον, το 93% των σεξουαλικών επιθέσεων στην ηλικιακή ομάδα 14-17 ετών στρέφονται κατά των γυναικών, η αναλογία των δραστών είναι 168 άνδρες προς 10 γυναίκες και μια γυναίκα έχει τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να δεχτεί σεξουαλική βία στα σχολεία από ό,τι ένας άνδρας.
Στο Fundación Semilla αναδεικνύουμε αυτή την εικόνα, η οποία έχει απαράμιλλη αξία, ως παράδειγμα για τα εργαστήρια κοινωνικο-συναισθηματικής αγωγής και ειδικότερα όταν ασχολούμαστε με τα χαρακτηριστικά των νέων ανδρισμών. Στο Ινστιτούτο εργαζόμαστε για να ανοίξουμε χώρους για την κατανόηση και την προβολή της έμφυλης βίας, ιδίως στο σχολικό πλαίσιο. Η υπέρβαση των έμφυλων στερεοτύπων είναι ένα μεγάλο βήμα προς την ενίσχυση της σχολικής συνύπαρξης εντός των σχολείων, δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος των προβλημάτων αυτής έχει την αφετηρία του στα στερεότυπα και τις διακρίσεις που συνδέονται με τις κοινωνικές προσδοκίες με βάση τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το φύλο.
