Νάρκισσος, Μανιχαίος, Καϊάφας – και Καβάφης

• του Παντελή Μπουκάλα

Μέχρις ενός ορίου, που το θέτει η στοιχειώδης αυτογνωσία και η αίσθηση του χιούμορ, είναι λογικό να οργανώνεται ο προεκλογικός κομματικός λόγος με βάση τις άγραφες, πάντως σαφέστατες πρακτικές εντολές που κληροδότησαν στην πολιτευόμενη ανθρωπότητα τρεις μορφές του παρελθόντος. Της αρχαιοελληνικής μυθολογίας η μία: ο Νάρκισσος, σύμβολο της αυτοκαταστροφικά απύθμενης εγωλατρίας. Ο ορίζοντάς της είναι στενός όσο μια μικρή πηγή που κατοπτρίζει την αυτοσαγηνευόμενη εξαίσια μορφή σου ή ένας καθρέφτης που σου επιστρέφει το ψεύδος σου πολλαπλασιασμένο.

Οι άλλες δύο μορφές είναι της Iστορίας. Πρώτος ο Ιρανός Μάνης ή Μανιχαίος, ιδρυτής της συγκρητιστικής θρησκείας του μανιχαϊσμού, τον 3ο αιώνα μ.Χ. Χονδρικά, ο μανιχαϊσμός πρέσβευε την αιώνια σύγκρουση του Πατέρα του Φωτός με τον Αρχοντα του Σκότους. Μια ορολογία που επαναλαμβάνεται στις κομματικές αντιπαραθέσεις σχεδόν απαράλλαχτη από γενιά σε γενιά, και από τη μια απογοήτευση στη μάλλον αναπόφευκτη επόμενη. Αν οι νέοι δικαιούνται να ελπίζουν (όσο μπορούν να ελπίζουν τα Ελληνόπουλα, που αθροίζουν πτυχία για να ξεγελούν την ανεργία τους ή την ενασχόλησή τους σε κακοπληρωμένες δουλειές, άσχετες με τις σπουδές τους), οι μεγαλύτεροι είναι υποχρεωμένοι να μελαγχολούν όσο η μνήμη τους πάει αναπόταμα στον χρόνο συλλέγοντας διαψεύσεις· τους κρίκους μιας αλυσίδας-βρόχου.

Τέλος, ο Εβραίος αρχιερέας Καϊάφας, γνωστός μας από τα Ευαγγέλια, όπου εκτίθεται σαν θεατρίνος της οχλοκοπικής υποκρισίας, όταν λ.χ. σχίζει τα ιμάτιά του, ωρυόμενος ότι ο Ιησούς εβλασφήμησε. Αυτό το δακρύβρεχτο σόου το μιμούνται αρκετά συχνά οι πολιτικοί μας, ιδίως όσοι γεννήθηκαν με τη βεβαιότητα πως η πατρίδα είναι κτήμα τους εσαεί, κληρονομικώ δικαίω. Στον προεκλογικό εξώστη τους, που ενίοτε τον ζουν σαν μεσσιανικό άμβωνα –ιδίως αν οι κόλακές τους τούς δοξολογούν σαν Πατέρες του Φωτός και Μωυσήδες–, αναθεματίζουν τον βλάσφημο, αντεθνικό και ανθέλληνα αντίπαλό τους, έναν υπόδουλο στον Άρχοντα του Σκότους. Και στην κορύφωση της ιερής οργής τους, σχίζουν τα ιμάτια της υποκρισίας τους – για να φανεί από κάτω δεύτερη στολή φαρισαϊσμού. Ευτυχώς πάντως για την γκαρνταρόμπα τους, αυτό το μελοδραματάκι μένει στο επίπεδο της πλασματικής ρητορικής έξαψης.

Η αλήθεια να λέγεται. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταφέρει ένας μνηστήρας της λαϊκής ψήφου να μη σαγηνευτεί από κανέναν της τριάδας που απεικονίστηκε πριν. Να μη διολισθήσει στην πίστη ότι τυγχάνει Παράκλητος, ένας Εκλεκτός της Ιστορίας. Να μην προβάλλει τον εαυτό του σαν Πατέρα του Φωτός, κατηγορώντας τους αντιπάλους του σαν υπηρέτες του Άρχοντα του Σκότους. Και να μη δίνει το ένα ρεσιτάλ φαρισαϊσμού μετά το άλλο. Χρειάζεται εξαιρετική ψυχοπνευματική ωριμότητα, καλή αίσθηση του χιούμορ και αυτοσαρκαστική προθυμία για να μην καταλήξει στην αυτογελοιογράφηση ο μεσσιανικός ψηφοθηρευτικός λόγος. Δυστυχώς, η προεκλογική μας αγορά δεν διαθέτει αξιοσημείωτες δόσεις αυτοσαρκασμού. Αντίθετα, μας βομβαρδίζει με μελόδραμα, σοβαροφάνεια και μπόλικες «μοναδικότητες». Αν ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών είναι η μοναξιά, απόρροια και του πολυκατοικίδιου βίου μας, εκεί έξω, στην προεκλογική αγορά, κυκλοφορούν πολλές μοναδικότητες. Ισάριθμες των ανταγωνιζόμενων κομμάτων.

Και μια βιαστική αποδελτίωση προσφέρει άφθονο υλικό. Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, που σε μια ολιγόλεπτη κρίση αυτογνωσίας διαβεβαίωσε ότι «το μόνο λάθος του ήταν το ότι δεν τόλμησε αρκετά», διαφημίζει στην ψηφαγορά ποικίλες μοναδικότητες: «Υπάρχει μόνο μία ουσιαστική πρόταση διακυβέρνησης, αυτή της Ν.Δ.». «Σταθερότητα και προοπτική μόνο με ισχυρή κυβέρνηση της Ν.Δ.». «Επενδυτική βαθμίδα μόνο με τη Ν.Δ.». «Μόνο με τη Ν.Δ. η χώρα δεν θα ξαναγίνει ξέφραγο αμπέλι» (εδώ υπονοείται ο φράχτης του Εβρου, μη τραμπικής εμπνεύσεως· απόδειξη το ότι ο πρωθυπουργός «δεν έχει πυκνά ξανθά μαλλιά», όπως είπε ο ίδιος στην Bild, προφανώς σε κρίση χιούμορ, λόγω της οποίας είδε πυκνόμαλλη την τραμπική κεφαλή).

Τη μοναδικότητα του κόμματός του προβάλλει φυσικά και ο κ. Αλέξης Τσίπρας: «Μόνο η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ δίνει στις 22 του Μάη προοδευτική κυβέρνηση χωρίς περιπέτειες». «Η πολιτική αλλαγή θα έρθει μόνο αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρώτο κόμμα στις εκλογές». «Μόνο η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ εξασφαλίζει πολιτική αλλαγή και προοδευτική διακυβέρνηση». Μια συμμαχική κυβέρνηση προϋποθέτει βεβαίως την ύπαρξη συμμάχων αλλά και ενός κάποιου προγράμματος στο οποίο να συγκλίνουν – πράγματα άφαντα μέχρι στιγμής. Είναι μέρες πάντως που φαίνεται ευκολότερο να προσελκύσει ο κ. Τσίπρας, με τη μαξιμαλιστική επαγγελία του, κάποιους αμφιταλαντευόμενους πολίτες παρά να πείσει τα στελέχη της παράταξής του, ακόμα και υποψήφιους βουλευτές της, ότι η γραμμή είναι μία και την ορίζει αυτός. Ας πούμε για το σκάνδαλο με το ονοματεπώνυμο Αλέξης Γεωργούλης. Ή για την «κυβέρνηση ηττημένων». Ή για το μεταναστευτικό.

Στο ΚΚΕ, πρόβλημα χαοτικής πολυφωνίας δεν υπάρχει. Ενα είναι το κόμμα και μία η γραμμή, αμετάβλητη από κάλπη σε κάλπη. Τις άχρονες διαβεβαιώσεις του κ. Δημήτρη Κουτσούμπα τις έχουμε ακούσει και από την κ. Αλέκα Παπαρήγα και από τον Χαρίλαο Φλωράκη: «Μόνο το ΚΚΕ είναι εγγύηση για την υπεράσπιση του λαού μέσα και έξω από τη Βουλή». «Μόνο η ενίσχυση του ΚΚΕ θα προσφέρει ανάσα στον λαό και θα ανοίξει δρόμο για το αύριο». «Ψήφος στο ΚΚΕ, η μόνη πραγματικά αντισυστημική επιλογή».

Για τον κ. Νίκο Ανδρουλάκη, «το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ είναι η μόνη λύση», καθώς και «η μόνη πραγματική Αριστερά στην Ελλάδα». Για τον κ. Κυριάκο Βελόπουλο, που διάβασε σε άγραφη επιστολή του Ιησού ότι κάποτε θα κυβερνήσει μόνος του, «μόνο η Ελληνική Λύση μπορεί να σπάσει το απόστημα των ανθελληνικών κυβερνήσεων». Τέλος, για τον κ. Γιάνη Βαρουφάκη, «μόνο το ΜέΡΑ25 θα φέρει την πραγματική ρήξη με την ολιγαρχία».

«Πολλοί βεβαίως θα μιλήσουνε πολλά», προειδοποιούσε το 1900 ο Κ. Π. Καβάφης, με το «ατελές» ή «κρυμμένο» ποίημα: «Όταν ο φύλαξ είδε το φως», των Ατρειδών ο φύλαξ. Κι εμείς; «Ημείς ν’ ακούμε. Ομως δεν θα μας γελά/ το Απαραίτητος, το Μόνος, το Μεγάλος./ Και απαραίτητος, και μόνος, και μεγάλος/ αμέσως πάντα βρίσκεται κανένας άλλος».

Πηγή