Αγρινιώτικο καλαντάρι Ιουλίου
21 Ιουλίου 1943
Τελευταία ημέρα της Μάχης του Μακρυνόρους
Τελευταία ημέρα της Μάχης του Μακρυνόρους. «Καθ’ όλην την ημέραν αυτήν (21 Ιουλίου) ο αγών συνεχίζεται έντονος. Η οδός είναι αδιάβατος από συντρίμματα των εχθρικών οχημάτων. Η φάλαγξ είναι αδύνατον και εξ αυτού του λόγου να κινηθή. Αλλ’ ούτε αποπειράται. Μόνον το εχθρικόν πεζικόν διενεργεί απεγνωσμένας αντεπιθέσεις, αλλά το ηθικόν των εχθρικών αυτών μαζών έχει εξουθενωθή.
Οι αντάρτες εξ άλλου μεθυσμένοι από τας λαμπράς επιτυχίας των όχι μόνον αποκρούουν τας εκατέρωθεν επιθέσεις αλλά τας εσπερινάς ώρας της ημέρας αυτής ενώ οι Γερμανοί έχουν καθηλωθή προ των ύπερθεν της καταστραφείσης γεφύρας Αννίνου υψωμάτων εκτοπίζουν τους Ιταλούς και από τας νέας σειράς προ της εισόδου της στενωπού των οχημάτων, τα οποία λεηλατούν και καταστρέφουν.
Την νύκτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου συμφώνως προς την διαταγήν μου αρχίζει βραδέως και αθορύβως η σύμπτυξις των ανταρτικών τμημάτων προς τα υψώματα Λιαποχωρίου – Αγίας Τριάδος. Εκείθεν την πρωΐαν της 22ας Ιουλίου παρακολουθούμεν γελώντες την νέαν εις το κενόν επίθεσιν των Ιταλικών και Γερμανικών δυνάμεων.
Η εχθρική Διοίκησις αγνοούσα την αποχώρησιν των ανταρτικών ομάδων είχεν αρχίσει από των πρώτων πρωϊνών ωρών βάλλουσα καταιγιστικώς κατά των εγκαταλειφθέντων από της νυκτός υψωμάτων του Μακρυνόρους και προωθούσα εν αναπτύξει τας δυνάμεις της προς επίθεσιν. Αδυνατούσα προφανώς και αυτή να πιστεύση εις μιαν τόσον βασικήν και απρόοπτον αλλαγήν της μέχρι τούδε κακής τύχης, μόλις περί την μεσημβρίαν αρχίζει να κινή τας δυνάμεις της επί της οδού της αγούσης προς Άρταν, διαπιστώσασα ότι αυτή αφέθη επί τέλους ελευθέρα.
Αφού δι’ όλης της ημέρας προέβη εις εκκαθάρισιν και επισκευήν της οδού την νύκταν της 23ης Ιουλίου η Ιταλική Μεραρχία επέτυχε επαφήν με τας εν Αννίνου γερμανικάς δυνάμεις και έφθασε συντετριμμένη εις Άρταν. Εκεί αι Ιταλικαί και Γερμανικαί αύται δυνάμεις παρέμειναν ανασυγκροτούμεναι μέχρι της 6ης Αυγούστου οπότε επροχώρησαν προς Ιωάννινα και Αλβανίαν. Η ανάγκη άλλωστε να φθάσουν εις Ιταλίαν εγκαίρως είχεν ήδη παρέλθει. Αι επιχειρήσεις εν Σικελία, διά τας οποίας είχον κληθή να μετάσχουν έληξαν αισίως διά τους Συμμάχους.» (Στυλιανός Χούτας “Εκθεση δράσης EOEA-ΕΔΕΣ Βάλτου, ΣΤΥΛ. ΧΟΥΤΑΣ/23 Αυγ 1956”)
Φωτογραφία μαρκίζα: Το μνημείο της μάχης του Μακρυνόρους
Έρευνα – Κείμενα: Λ. Τηλιγάδας
