.
Ιστορικό Αρχείο Λέανδρου
– του Σπύρου Γερολυμάτου (Λέανδρου) –
Η δράση των ΟΚΝιτών
ήταν τελείως ανεξάρτητη απ’ τα άλλα αντιστασιακά κέντρα της πόλης
και μόνο προς το τέλος του 1942 πραγματοποιήθηκε η επαφή με τις εστίες αυτές
Η ΟΚΝΕ Αγρινίου
Οι νεολαίοι της Ο.Κ.Ν.Ε Αγρινίου, θ’ αγωνιστούν στην πρώτη γραμμή
και θα αναλάβουν τις πιο παράτολμες αποστολές
Χρειάστηκε να περάσουν σαράντα χρόνια για να μπορέσει να αποκατασταθεί η ιστορική μνήμη του έθνους και η ομοψυχία του με την επίσημη αναγνώριση από την πολιτεία όλων των αντιστασιακών οργανώσεων με την καθοδήγηση των οποίων ο Λαός μας διεξήγαγε στα φοβερά εκείνα χρόνια τον τιτάνιο και ανεπανάληπτο αγώνα για ζωή, λευτεριά και εθνική ανεξαρτησία ενάντια στις σκοτεινές δυνάμεις του άξονα που επιδίωκαν να γυρίσουν τον τροχό της ιστορίας αιώνες πίσω, σε ένα καινούργιο σκοτεινό Μεσαίωνα.
Ήταν ένα χρέος που εμποδίστηκε να πραγματοποιηθεί από κάποιες άλλες σκοτεινές δυνάμεις, που είναι σ’ όλους μας γνωστές για πολλούς και ποικίλους λόγους και οι οποίες με μια σατανικά πραγματικά μεθοδολογία όλα ετούτα τα μεταπελευθερωτικά χρόνια, μέσα από ένα όργιο τρομοκρατίας ψευτιάς, λασπολογίας και διαστρέβλωσης προσπάθησαν να συκοφαντήσουν στην ψυχή του λαού, ό,τι ο ίδιος σε μια από τις φωτεινότερες και γενναιότερες εθνικές του εξάρσεις είχε πραγματοποιήσει.
Πολλά γράφτηκαν και θα γραφούν πάνω στο θέμα αυτό, το μοναδικό σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο, της άρνησης δηλαδή και του ξεθεμελιωμού στην κυριολεξία μιας από τις λαμπρότατες σελίδες της χιλιόχρονης ιστορίας του Λαού μας. Σήμερα, κι από δω και πέρα, δίνεται η ευκαιρία με την αναγνώριση της καθολικής κατά του φασισμού εθνικής αντίστασης στη διάρκεια του 1940 – 1944 να ερευνηθεί στις σωστές του βάσεις και να καταγραφεί στις σωστές του διαστάσεις το Λαϊκό μεγαλούργημα αυτής της περιόδου που θα σταθεί χρήσιμο για την εξαγωγή συμπερασμάτων και προβληματισμών για τις επόμενες γενιές. Εμείς θα ασχοληθούμε με τη δράση της νεολαίας στο μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα, όσο μας επιτρέπουν οι λιγοστές -γι’ αυτήν τη σοβαρή και υπεύθυνη δουλειά- δυνάμεις μας.
Από την πρώτη λοιπόν μέρα της υποδούλωσης της πατρίδας στις σιδερόφραχτες στρατιές του φασισμού τα νιάτα της Ελλάδας με καμιά δεν μπόρεσαν να συμβιβαστούν στη νέα αυτή πραγματικότητα. Με χλευασμό και ειρωνεία έβλεπαν στους δρόμους τα τμήματα του εχθρού πολύ δε περισσότερο τους κοκορόφτερους του Μουσολίνι, τους οποίους είχαν δει περιδεείς και τρισάλθιους να οδηγούνται στα στρατόπεδα αιχμάλωτοι απ’ τ’ αδέρφια και τους πατεράδες τους νικητές στην τιτανομαχία των αλβανικών βουνών λίγους μήνες πριν.
Αυτά τα παιδιά που είχε οργανώσει η φασιστική Μεταξική Δικτατορία αναγκαστικά στην Ε.Ο.Ν. κόβοντας κάθε δεσμό με την παραπάνω οργάνωση έβαλαν αυθόρμητα καινούργιους στόχους μπροστά της και τόσους οραματισμούς. Απ’ αυτή την αυθόρμητη παρόρμηση ξεπήδησαν οι πρώτοι νεολαίοι Γλέζος και Σάντας, που κατέβασαν το μισερό σύμβολο του χιτλερισμού από το βράχο της Ακρόπολης. Ήταν το πρώτο ράπισμα στη Νέα Τάξη των πραγμάτων του Χίτλερ σε πανευρωπαϊκή κλίμακα και δίκαια θεωρήθηκαν οι δύο αυτοί νεολαίοι οι πρώτοι παρτιζάνοι της Ευρώπης.
Η Ο.Κ.Ν.Ε Αγρινίου
Η Ο.Κ.Ν.Ε, η νεολαία του Κ.Κ.Ε, που αριθμούσε λίγους μεν αλλά θαρραλέους αντιφασίστες νεολαίους αγωνιστές ανασκουμπώθηκε. Με χίλιους δύο τρόπους και εκδηλώσεις διαδήλωσε από την πρώτη στιγμή την απόφασή της να αγωνιστεί κατά των καταχτητών της πατρίδας και δεν άργησαν να φανούν τα πρώτα, έστω δειλά σκιρτήματα, αυτής της απόφασης.
Σ’ όλη τη μετέπειτα περίοδο ως την ίδρυση της Ε.Π.Ο.Ν οι νεολαίοι της Ο.Κ.Ν.Ε Αγρινίου, καμιά σαρανταριά τον αριθμό, θ’ αγωνιστούν στην πρώτη γραμμή του απελευθερωτικού αγώνα και θα αναλάβουν τις πιο παράτολμες αποστολές. Αξίζει νομίζω να αναφερθούν ορισμένες τέτοιες ενέργειες που δικαιώνουν αυτή την άποψη, χωρίς βέβαια να υποτιμηθεί ο πρωτοπόρος κι αποφασιστικός λόγος που έπαιξαν κι άλλες αντιστασιακές εστίες στην πόλη και την περιοχή την ίδια αυτή περίοδο. Εκείνο μόνο που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι το ιστορικό γεγονός πως η δράση των ΟΚΝιτών ήταν τελείως ανεξάρτητη απ’ τα άλλα αντιστασιακά κέντρα της πόλης και μόνο προς το τέλος του 1942 πραγματοποιήθηκε η επαφή με τις εστίες αυτές, όταν πια το αντιστασιακό κίνημα άρχισε να έχει μαζικό χαρακτήρα με την ίδρυση της ΕΑΜικής οργάνωσης και στο Αγρίνιο.
Το στεφάνωμα των μνημείων
Στην περιφέρειά μας, σύμφωνα με όσα στοιχεία μπόρεσαν να διασωθούν, σαν πρώτο αντιστασιακό σκίρτημα κατά του φασισμού έρχεται το στεφάνωμα του ανδριάντα των πεσόντων μπροστά στο σπίτι του Κατσιμπίνη, στην οδό Παπαστράτου, και της προτομής του Κουμπούρα κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό, την παραμονή της 28ης Οχτώβρη 1941.
Το τολμηρό αυτό εγχείρημα το πραγματοποίησε ένας Γραμματέας του πυρήνα της Ο.Κ.Ν.Ε με δύο συμμαθητές φίλους του. Η στέψη είχε την έννοια της απότισης ελάχιστου φόρου τιμής στους νεκρούς της Αλβανίας. Για την ιστορία, νομίζω πως θα πρέπει να αναφερθεί το όνομα του ενός από τους δύο συμμαθητές του ΟΚΝίτη, που ήταν ο Νίκος Καραπαπάς, ο ωραίος εκείνος νεολαίος, που το 1944, φοιτητής του Πολυτεχνείου, δολοφονήθηκε στην Αθήνα απ’ τους μπουραντάδες συνεργάτες των Γερμανών, στέλεχος τότε της Ε.Π.Ο.Ν.
Την ίδια μέρα της 28ης Οχτώβρη 1941, νεολαίοι ΟΚΝίτες της Αθήνας πραγματοποίησαν στο πεδίο του Άρεως στέψη των ανδριάντων των ηρώων του 1821 με την ίδια έννοια: εκδήλωση φόρου τιμής στους νεκρούς της Αλβανίας. Οι δύο αυτές σε πανελλαδική κλίμακα πατριωτικές ενέργειες των Αγρινιωτών και Αθηναίων νεολαίων ήταν ο πρώτος γιορτασμός της επετείου του αλβανικού έπους που πραγματοποιήθηκε κάτω απ’ το ανελέητο κυνηγητό των ιταλικών περιπόλων.
Η κλοπή της γραφομηχανής
Ακολούθησαν κι άλλες παρόμοιες ενέργειες, που παρόλο το μικρό φαινομενικά της ρόλο υπογράμμιζαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την απόφαση της Νέας Γενιάς για αγώνα ζωής ή θανάτου. Γρήγορα η απόφαση αυτή θα ενσωματωθεί στην παλλαϊκή ταυτόσημη απόφαση για αγώνα μέχρι την τελική συντριβή του φασισμού.
Οι ΟΚΝίτες της πλατείας Χατζοπούλου και συγκεκριμένα ο Πάνος Χατζόπουλος με το Θωμά Μποκόρο μπαίνουν μια νύχτα στα γραφεία της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών, που ήταν στην κεντρική πλατεία δίπλα από το καφενείο των αδελφών Ματραλή και αρπάζουν μια γραφομηχανή. Ύστερα από λίγες μέρες κυκλοφορεί στο Αγρίνιο σε μικρό βέβαια αριθμό η πρώτη νεολαιίστικη προκήρυξη που καλούσε τους νέους και το λαό σε αγώνα κατά των καταχτητών. Ήταν αρχές του 1942.
Λίγο μετά εξοικονομείται ένα ραδιόφωνο κι ένας παμπάλαιος πολύγραφος και ρίχνονται κάτω από τις πόρτες των σπιτιών και των μαγαζιών τα πρώτα δελτία ειδήσεων.
Το σταμπάρισμα
Παραμονή 25 Μαρτίου 1942. Οι Ιταλοί μειώνουν την κυκλοφορία κατά μία ώρα και λήγει στις 9:00 το βράδυ. Οι ΟΚΝίτες Αγρινίου εξορμώντας κατά συνεργεία απ’ το σπίτι του Πάνου Χατζόπουλου γιομίζουν τα ντουβάρια της πόλης με συνθήματα όπως «Ζήτω η 25 Μαρτίου», «Ζήτω το ΕΑΜ», «Φωτά και τσεκούρι στους προσκυνημένους», «Θάνατος στους καταχτητές» κ.λπ.
Το σταμπάρισμα γίνεται κάτω απ’ τη μύτη των ιταλικών πυκνών περιπόλων και παρά τις αυστηρές διαταγές των καταχτητών για απαγόρεψη κάθε εκδήλωση για την εθνική επέτειο της ελληνικής παλιγγενεσίας. Στους κεντρικούς δρόμους και τις πλατείες το σταμπάρισμα των συνθημάτων πραγματοποιήθηκε ανάμεσα στον κόσμο που κυκλοφορούσε πυκνός εκείνη την ώρα ιδιαίτερα στην οδό Παπαστράτου, που ήταν κατακλυσμένη από τους κατοίκους του προσφυγικού συνοικισμού που γύριζαν από την πόλη στα σπίτια τους. Και το εκπληκτικό, πως κανένας από τις εκατοντάδες ή χιλιάδες που είδαν το σταμπάρισμα δεν μίλησε να πληροφορήσει τους Ιταλούς, ούτε το βράδυ εκείνο, ούτε την άλλη μέρα που οι Ιταλοί σκυλιασμένοι έψαχναν να βρουν την άκρη σκάβοντας με λοστούς και γκασμάδες τα σταμπαρισμένα τμήματα των τοίχων.
Αυτό ήταν το πρώτο σταμπάρισμα και η πρώτη αντιστασιακή μαζική ενέργεια στην πόλη. Και ο κόσμος μάθαινε πως κάποια οργανωμένη δύναμη αντίστασης ξεδιπλωνόταν στον αγώνα για τη λευτεριά.
Την ίδια μέρα στις 25 Μάρτη εκατοντάδες Αγρινιώτες ξεκινάνε από την πλατεία Μπέλλου προς την οδό Παπαστράτου για στέψη του μνημείου στου Κατσιμπίνη. Πρώτοι και καλύτεροι οι νεολαίοι της ΟΚΝΕ και της νεοϊδρυθείσης τότε οργάνωσης της νεολαίας του ΕΑΜ. Ψυχή της πορείας η τοπική οργάνωση του ΕΑΜ.
Οι Ιταλοί με διαταγές -είπαμε και πιο πάνω- έχουν απαγορέψει κάθε εκδήλωση κι έχουν κυκλώσει τη διαδήλωση έτοιμοι να χτυπήσουν. Όσο εκείνη προχωράει τόσο και νέος κόσμος μπαίνει στην πορεία της. Φτάνει στο ηρώο. Γίνεται η στέψη και η σχετική ομιλία και με τον εθνικό ύμνο ολοκληρώνεται η εκδήλωση. Ο εχθρός καταχτητής δεν τολμά να χτυπήσει και ο κόσμος διαλύεται ήσυχα.
Διαβάστε περισσότερα στο link που ακολουθεί:
Φωτογραφία: Το σπίτι στο οποίο ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ. Bρίσκεται στους Αμπελόκηπους, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
