.
Γιώργος Ζαμπέτας
Ο μελωδός του Αιγάλεω city
Ήταν πάντα ο ίδιος· αυτός και η αλήθεια του,
χωρίς «φιγούρες» και ψεύτικες ευγένειες
είτε μιλούσε με τη Μελίνα και τον Χατζιδάκι, είτε με τον γείτονα του
Ο Γιώργος Ζαμπέτας ήταν ένας αυθεντικός λαϊκός δημιουργός και άνθρωπος,
που ό,τι έκανε το έκανε για τη δική του χαρά και αγαλλίαση
Με νησιώτικη καταγωγή –από την Κύθνο– γεννήθηκε στο Μεταξουργείο. Και εδώ προκύπτει το πρώτο αξιοσημείωτο. Ο πατέρας του, ήταν ο Μιχάλης Ζαμπέτας, κουρέας και μητέρα του η Μαρίκα Μωραΐτη, ανιψιά γνωστού βαρύτονου της εποχής. Από τα μικρά του, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη μουσική, αφού παράλληλα με την απασχόλησή του στο κουρείο του πατέρα του ως βοηθός, «σκάρωνε» κρυφά στο μπουζούκι τις πρώτες του μελωδίες. Οτιδήποτε στη φύση παρήγαγε ήχο, συνάρπαζε τον νεαρό Γιώργο Ζαμπέτα και τον βοηθούσε στις συνθέσεις του, σύμφωνα με όσα ο ίδιος αναφέρει στην αυτοβιογραφία του. Μάλιστα το 1932, σε ηλικία μόλις 7 ετών, κερδίζει το πρώτο του βραβείο ως μαθητής της Α’ δημοτικού παίζοντας το πρώτο του τραγούδι σε έναν σχολικό διαγωνισμό.
Και μπορεί τα χρόνια να ήταν δύσκολα και φτωχά, αλλά όταν έχεις μέσα σου, το κέφι και τη δημιουργία, όλα τα άλλα μένουν ως ντεκόρ. Και μπαίνοντας στην εφηβεία –μέσα στην κατοχή– τα ενδιαφέροντα διευρύνονται. Έτσι εκτός από τη μουσική, μπαίνουν στη ζωή του και τα κορίτσια. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη μπάντα που έφτιαξε με φίλους του, μέσα στον πόλεμο, είχε σαν απώτερο σκοπό, να κάνει καντάδες στα κορίτσια. Στη ζωή του, μπαίνει και η Ευρυδίκη μια γυναίκα μεγαλύτερη του, κατά 8 χρόνια.
Την περίοδο που ο Γιώργος Ζαμπέτας υπηρετεί τη θητεία του στην αεροπορία, γνωρίζει την Αργυρώ ή Ρούλα όπως ήταν το χαϊδευτικό της. Η Αργυρώ ήταν φίλη με τις αδερφές του Ζαμπέτα, καθώς μένανε στην ίδια γειτονιά. Ο Ζαμπέτας φλέρταρε την μικρή Αργυρώ έντονα, αλλά υπήρχαν δυο προβλήματα: πρώτον, η μητέρα της δεν ήθελε η κόρη της να έχει επαφές με ανθρώπους της νύχτας και δεύτερον, η Αργυρώ ήταν μόλις 15 χρονών. Ένα βράδυ που εκείνη και ο Ζαμπέτας είχαν πάει σε ένα κουτούκι, συνέβη το μοιραίο. Μόλις το έμαθε η μητέρα, άστραψε και βρόντηξε. Και κατήγγειλε τον Ζαμπέτα, που πέρασε Αεροδικείο και «έφαγε» 4 μήνες πειθαρχικό. Φυσικά η συνέχεια υπήρξε η αναμενόμενη: Το ζευγάρι παντρεύτηκε και έμειναν μαζί ως το τέλος. Μάλιστα εκείνος δεν είχε πρόβλημα να λέει ότι κουμάντο στα οικονομικά, έκανε η Ρούλα. Αυτό ήταν εκείνο που τους έσωσε, όπως έλεγε, «γιατί εγώ ήμουν κάπως large στο θέμα χρημάτων».
Μάιος 1960. Η Ελλάδα εκπροσωπείται στο Φεστιβάλ με το Ποτέ την Κυριακή κι ο Σπύρος Μερκούρης σκέφτεται το προφανές: Πώς είναι δυνατόν μια ταινία που «μυρίζει» Ελλάδα να μην έχει ένα ανάλογο γλέντι. Τελευταία στιγμή –αυτό και αν είναι ελληνικό φαινόμενο– διοργανώνεται ελληνικό γλέντι με αρχηγό τον κορυφαίο.
«Της πουτάνας έγινε», έγραψε στην αυτοβιογραφία του. «Δεν ματαλέγεται αυτό το γλέντι! Μ’ έχει πιάσει το πατριωτικό μου κάργα και λέω τώρα μπαγάσηδες θα σας πάρουμε τους κοντυλοφόρους κι αύριο θα γίνει της τρελής! Σ’ αυτά τα γαλλικά τα μαγαζιά, κοινώς να πούμε τις σάλες, το γλέντι δεν κρατάει παραπάνω από τις εντεκάμισι, δώδεκα, βία δωδεκάμισι πρέπει να ‘χουνε σφουγγαρίσει κιόλας. Στη δεξίωση τη δικιά μας είχε πάει ώρα εφτάμισι το πρωί, είχε βγει ο ήλιος και δεν είχε φύγει ούτε ένας. Και να ληφθεί υπόψη ότι από τις δωδεκάμισι έπαιζα μόνος μου, τελείως μόνος. Εν τέλει, να μην τα πολυλογώ, παίξε τραγούδα, παίξε τραγούδα, ο Τζούλι από κάτω, η Μελίνα γονατιστή, ο αδελφός της ο Σπύρος, βέβαια ο Πίπης… ο Μανώλης (σ.σ. Χατζιδάκις) είχε παρκάρει σε μία καρέκλα και σπαστά και πού έπινε κι ένα χάπι. Όπου να πούμε, κατά τις 7:30 η ώρα το πρωί απόκανα δεν μπορούσα, δεν άντεξα. Λέω, παιδιά τελειώσαμε!».
Έχουν περάσει τόσα χρόνια από τότε και όσοι σχετίζονται με το Φεστιβάλ, αυτό το γλέντι το έχουν σημείο αναφοράς.
Υπάρχουν δυο πτυχές του Γιώργου Ζαμπέτα. Από τη μία η τέχνη ενός σπουδαίου λαϊκού συνθέτη και σολίστα, που έγραψε μεγάλα τραγούδια και καθιέρωσε μεγάλους ερμηνευτές, όπως ο Δημήτρης Μητροπάνος –που τον θεωρούσε δεύτερο πατέρα του– η Βίκυ Μοσχολιού αλλά και η άτυχη Μανταλένα κι από την άλλη ο «έξω καρδιά» άνθρωπος που πέρασε από 100 περίπου ταινίες γράφοντας μουσική και τραγούδια όπως τα: «Σταλιά σταλιά κι αχόρταγα», το «Ήρθα κι απόψε στα σκαλοπάτια σου» αλλά και τον «Πενηνάρη», το «Αποσπάσματα από έρωτες», με την περίφημη ατάκα «και η βρόχα έπεφτε στρέιτ θρου» ή τον «Αράπη», ένα τραγούδι που εάν είχε κυκλοφορήσει σήμερα θα είχε εξαφανιστεί από προσώπου γης, λόγω political correctness.
«Τότε ήταν που γνωριστήκαμε με το Μητροπάνο… Κι ήταν φοιτητής, κι ήρθε σε μένα και τον έβαλα να δουλέψει, και πάτησα πόδι στο μαγαζί να τον πληρώνουνε, γιατί ο μαγαζάτορας δεν τον ήθελε… Τότε δίνω και στο βλάχο, το Μητροπάνο, κάτι τραγούδια… Και να ‘σου ανεβαίνει κι αυτός. Είπε το πρώτο του τραγούδι, μα τι τραγούδι… Τη “Θεσσαλονίκη”. Μπαμ ο Δημητράκης, απάνω ο Δημητράκης».
«Ο Ζαμπέτας ως συνθέτης χωράει μέσα στην πρώτη δεκάδα των μεγάλων μορφών του ρεμπέτικου και λαϊκού μας τραγουδιού. Ως μπουζουκτσής ήταν ο καλύτερος, από την άποψη του προσωπικού ήχου, αλλά σαν σόουμαν ήταν μοναδικός. Ένας καλλιτέχνης που εάν είχε γεννηθεί στην Αμερική θα πρωταγωνιστούσε, πιθανότατα, στην παγκόσμια σκηνή!», είχε δηλώσει ο Λευτέρης Παπαδόπουλος για τον συνθέτη.
«Αν έπαιρνε βαθμό 9 ως συνθέτης και 10 ως οργανοπαίκτης, έπαιρνε σίγουρα 20 (με άριστα το 10) ως σόουμαν», συμπλήρωσε ο Παπαδόπουλος. «Αυτές οι ιστορίες που έλεγε από το πάλκο, συνοδεία μπουζουκιού, για τη “βρόχα” που έπιπτε -ιστορίες που διαρκούσαν μισή ώρα- ήταν καταπληκτικές! Και δεν κούραζαν ποτέ το κοινό. Αντίθετα, το διασκέδαζαν αφάνταστα. Όπως το διασκέδαζαν αφάνταστα και και τα τραγούδια του, που είχαν γραφτεί ειδικά για τα σόου όπως ήταν «Ο μαθητής» και «Ο αράπης». Όταν άρχιζε ο Ζαμπέτας τη «βρόχα», όλη η αίθουσα του κέντρου κρεμόταν από τα χείλη του. Αυτός έπαιζε, ψιλοτραγουδούσε, μιλούσε, κάπνιζε, αλλά και “έκοβε κίνηση”. Και, κάθε τόσο έμπαζε στην ιστορία του και κάποιον από τους νεοεισερχόμενους στο μαγαζί, για να τον φέρει κοντά του, να του ανάψει το κέφι, να τον κάνει να ενσωματωθεί αμέσως στο πρόγραμμα. Ποιος του είχε διδάξει αυτά τα κόλπα; Κανείς! Αυτός ο λαϊκός άνθρωπος, ο αγράμματος γιος του κουρέα, είχε ένα ένστικτο που ποτέ δεν λάθευε. Και ήξερε, κάθε στιγμή, πώς πρέπει να συμπεριφερθεί πάνω στη σκηνή, για να μη γίνει κουραστικός να κρατήσει τις ισορροπίες που χρειάζονταν και να βοηθήσει ακόμη και τα γκαρσόνια, με τις λουλουδούδες στη δουλειά τους… ».
«Ο Ζαμπέτας είναι ένα θέμα που δεν κλείνεται σε λέξεις», κατά τον Άκη Πάνου. «Την ώρα που μπαίνω, εδώ και τόσα χρόνια, μέσα στο αεροπλάνο κι ακούω τη μουσική από το “Δεν έχει δρόμο να διαβώ” ξεχνάω και τους στίχους του τραγουδιού και τον ερμηνευτή. Σημείωση ότι εγώ πιστεύω στο στίχο, είμαι στιχοπλόκος και τη μουσική τη θεωρώ σάλτσα. Ο Γιώργος ήταν μουσικός, κι από αυτή την άποψη είμαστε αντίθετοι. Η μουσική όμως του Ζαμπέτα δεν χρειάζεται τον στίχο. Εκεί είναι που με αναιρεί ο Ζαμπέτας. Μου λέει: “Κοίτα μάγκα, μπορεί να είμαστε φιλαράκια, αλλά εκεί που εσύ μου λες πως πρώτα είναι ο στίχος, εγώ σου δείχνω πως πρώτα είναι η μουσική”».
Δεκαετία του ’80 αρχίζει η παρακμή του είδους αυτού, με τον Γιώργο Ζαμπέτα να αντιμετωπίζει προβλήματα στις συνεργασίες του αφού η εποχή δεν αναγνωρίζει πια τις αξίες του παρελθόντος. Δυστυχώς, ο ίδιος δεν βρίσκεται μόνο στη δύση της καριέρας, αλλά και της ζωής του, Πολλοί μιλάνε για πλήθος τραγουδιών που βρίσκονται στα συρτάρια του και οι εταιρείες δεν ενδιαφέρονται καν να τα ακούσουν. Λίγο μετά το θάνατό του κυκλοφορεί μια σειρά τραγουδιών, νέων!!! Ο θάνατος πουλάει… Στις αρχές του 1992, μπήκε στο νοσοκομείο με τη διάγνωση του καρκίνου στα οστά σε προχωρημένη κατάσταση. Άφησε την τελευταία του πνοή από καρκίνο, στο Νοσοκομείο «Σωτηρία», στις 10 Μαρτίου του 1992. Ήταν 67 ετών.
Ένα μοναδικό αφιέρωμα στον Γιώργο Ζαμπέτα, το οποίο περιλαμβάνει και την τελευταία τηλεοπτική συνέντευξη του μεγάλου δημιουργού. Η παραγωγή του αφιερώματος ξεκίνησε το 1992 αλλά δεν ολοκληρώθηκε με βάση τον σχεδιασμό της, λόγω του θανάτου του. Η προβολή της έγινε πέντε ημέρες μετά, στις 15 Μαρτίου 1992, από το κανάλι της ΕΤ-2, έχοντας συμπεριλάβει και πλάνα από την κηδεία του με την παρουσία πλήθος κόσμου, αλλά και σύντομες δηλώσεις από σημαντικά πρόσωπα του ελληνικού τραγουδιού όπως η Βίκυ Μοσχολιού, ο Σταμάτης Κραουνάκης και Γιώργος Μαργαρίτης τα οποία αποχαιρέτησαν μαζί με τους απλούς πολίτες τον μεγάλο λαϊκό μουσικό.
Στο αφιέρωμα ο Γ. Ζαμπέτας μιλάει για τη ζωή του, τους σημαντικούς σταθμούς της καλλιτεχνικής του πορείας, την συνεργασία του με τους σημαντικότερους ερμηνευτές του λαϊκού τραγουδιού και για τη μεγάλη του αγάπη, το μπουζούκι. Θυμάται τις σημαντικές αυτές στιγμές της πορείας του και περιγράφει με απολαυστικό τρόπο και χιούμορ τις συνεργασίες, τις γνωριμίες και τα διάφορα περιστατικά.
Σκηνοθεσία: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΛΟΥΔΗΣ
Σενάριο: ΑΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 15 Μαρτίου 1992
Παρεμβάλλονται πλάνα δραματοποιημένης αναπαράστασης στιγμών από τη ζωή του μουσικού. Σημαντικοί στιχουργοί, μουσικοί και μελετητές του λαϊκού τραγουδιού όπως οι Λευτέρης Παπαδόπουλος, Μίμης Πλέσσας, Χρήστος Νικολόπουλος, Γιώργος Μητσάκης και Παναγιώτης Κουνάδης μιλούν για τη σημασία του μουσικού έργου του Ζαμπέτα, το ταλέντο, τον χαρακτήρα του και την προσφορά του στην ελληνική μουσική. Επίσης, τραγουδιστές του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού όπως οι, Βίκυ Μοσχολιού, Δημήτρης Μητροπάνος, Τόλης Βοσκόπουλος, Πίτσα Παπαδοπούλου, Γλυκερία, Σταμάτης Κόκοτας, Παναγιώτης Τζανέτης, Χριστίνα Μαραγκόζη, Ηλίας Μακρής, Κώστας Σμοκοβίτης, Τάκης Λιβανός, Χρήστος Ζαβάκος και η «Αθηναϊκή κομπανία» ερμηνεύουν αγαπημένα τραγούδια του Ζαμπέτα: «Τα χίλια περιστέρια», «Τα δάκρυά μου», «Άκου τ’ αηδόνια», «Τι σου ‘κανα και μ εγκατέλειψες», «Σήκω χόρεψε συρτάκι», «Δεν έχει δρόμο να διαβώ», «Τα ξημερώματα», «Τα δειλινά» «Πάει πάει», «Πάρε το δρόμο τον παλιό», «Χωρισμός», «Τι να φταίει», «Ποιος είναι αυτός», «Πλημμέλημα», «Θεσσαλονίκη», «Ξενύχτης», «Αγωνία», «Σταλιά σταλιά κι αχόρταγα», «Μάτια μου μεγάλα», «Δειλινά», «Αλήτης», «Που ‘σαι Θανάση», «Που πας χωρίς αγάπη», «Τα σκαλοπάτια σου», «Ρωμιός αγάπησε Ρωμιά», «Θα τραγουδήσω για σένα», «Έχασες το τρένο», «Νομίζω», «Το γράμμα και η φωτογραφία», «Καράβι», «Αφήνω γεια».
———————————————————————————————————————————————-
Πηγές κειμένου: Γιώργος Ζαμπέτας… Και η βροχή έπεφτε στρέιτ θρου. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/agenda-parallaxi/mousiki/giorgos-zampetas-kai-i-vrochi-epefte-streit-throy, https://parallaximag.gr/agenda-parallaxi/mousiki/giorgos-zampetas-kai-i-vrochi-epefte-streit-throy | Ο φοιτητής Δημήτρης Μητροπάνος: Τον άφησε ο Μίκης, τον περιμάζεψε ο Ζαμπέτας, https://www.fosonline.gr/stiles/tragoydia/article/160420/o-foititis-dimitris-mitropanos-ton-afise-o-mikis-ton-perimazepse-o-zampetas | Ο πολυτάλαντος Γιώργος Ζαμπέτας, https://www.kathimerini.gr/culture/music/932771/o-polytalantos-giorgos-zampetas/
——–————————————————
Επιμέλεια Λ.Τ.
