...
Ο γέγονε… Γέγονε
| Γεγονότα
1821 – Ο πλοίαρχος Νικόλαος Παπαδόπουλος Σκλάβος από την Κεφαλλονιά περισυλλέγει στη θαλάσσια περιοχή της Κωνσταντινούπολης το σώμα του οικουμενικού πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, που απαγχονίστηκε με διαταγή του Σουλτάνου στις 10 Απριλίου 1821, ως αντίποινα για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων.
Στο «Ιστορία Γρηγορίου Ε’ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως πρωταθλητού της Ελληνικής Επαναστάσεως, υπό Γ. Γ. Παπαδοπούλου καθηγητού, Εν Αθήναις 1866, σ.σ. 546-547» υπάρχει ένα σχέδιο αναφοράς του Νικόλαου Σκλάβου προς την Βουλή των Ελλήνων με την οποία ζήτησε οικονομική στήριξη για την οικογένειά του, προβάλλοντας τον αγώνα του να μεταφέρει με πολύ κίνδυνο το νεκρό του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ στην Οδησσό. Την αναφορά συνέταξε ο Κωνσταντίνος Οικονόμου εξ Οικονόμων και δεν είναι σίγουρο αν ο Νικόλαος Σκλάβος την είχε στείλει στη τότε Βουλή των Ελλήνων κι αν από το Σώμα των Βουλευτών υπήρξε κάποια απάντηση. Είχε προηγηθεί η συνοπτική παρόμοια επιστολή του Νικόλαου Σκλάβου προς τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, αλλά λόγω της δολοφονίας του, πιθανόν δεν έτυχε της εκπλήρωσης και γι’ αυτόν το λόγο ο Σκλάβος φαίνεται να ετοίμασε εκ νέου, την παρακάτω αναφορά σε πιστή μετάφραση από το πρωτότυπο:
«Το πρώτο και πιο ιερό θύμα του μεγάλου Αγώνα της Ελλάδας υπήρξε ο αοίδιμος Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος, ο οποίος καταδικάστηκε σε ατιμωτικό θάνατο. Το μαρτυρικό του σώμα ρίχτηκε στα βάθη της θάλασσας, σαν να ήθελαν μαζί του να ταφεί και κάθε ελπίδα της Ελλάδας, η οποία μέσω αυτού εξευτελίστηκε ενώπιον όλων των εθνών της γης.
»Όμως οι βουλές του Θεού διαφέρουν από τις ανθρώπινες. Μέσα σε εκείνη την ταραχή και αναστάτωση της Κωνσταντινούπολης, όπου το δρεπάνι του θανάτου κυκλοφορούσε παντού, μόνο ένα πλοίο ορθόδοξου Έλληνα βρισκόταν στο λιμάνι της Πόλης, ανάμεσα σε τόσα άλλα ξένα. Ήταν το πλοίο του υπογεγραμμένου. Και ήταν προς αυτό ακριβώς το πλοίο που τα κύματα οδήγησαν ξαφνικά το ενταφιασμένο, αλλά ακόμη “ζωντανό” –μέσα στο μαρτύριό του– σώμα του Πατριάρχη. Μόλις τον είδα και τον αναγνώρισα, έτρεξα αμέσως, ριψοκινδυνεύοντας και το πλοίο και τη ζωή μου. Άρπαξα με ευλάβεια το ιερό αυτό σώμα και το φύλαξα στο πλοίο μου. Μαζί μου πήρα και 80 Έλληνες αδελφούς που κινδύνευαν, και ξεκίνησα για την Οδησσό. Τριάντα πέντε μέρες πάλευα με αντίθετους ανέμους στο πέλαγος, και την τριακοστή έκτη ημέρα έφτασα στην Οδησσό. Εκεί παρέδωσα τον ιερό νεκρό του Πατριάρχη, εκεί όπου, με θεία πρόνοια, είχε προοριστεί να στηθεί το πανσεβάσμιο μνημείο του — ως στήλη δόξας του μελλοντικού θριάμβου της Ελλάδας, μεγάλη και φωτεινή για όλη την οικουμένη. Στο ίδιο λιμάνι αποβίβασα σώους και τους ομογενείς αδελφούς που κινδύνευαν να γίνουν θύματα του διωγμού, χωρίς να λάβω από κανέναν το παραμικρό αντάλλαγμα — ούτε ναύλο, ούτε τροφή. Η φιλάνθρωπη Ρωσική κυβέρνηση τους περιέθαλψε, όπως και άλλους πολλούς, και τίμησε τους δικούς μου αγώνες. Όμως τώρα το γήρας, μαζί με τη φτώχεια, με καταδυναστεύουν.
»Κύριοι Βουλευτές του θεοστήρικτου ελληνικού κράτους! Ογδοντάχρονος γέροντας στέκομαι ενώπιόν σας με την παρούσα αναφορά, εγώ, ο ταπεινός Νικόλαος Σκλάβος, τον οποίο ευδόκησε ο Κύριος να χρησιμοποιήσει ως υπηρέτη εκείνου του αγίου θελήματος, με το οποίο στεφανώθηκε από την αρχή ο ένδοξος αγώνας της ελεύθερης Ελλάδας.
»Τα συνημμένα μαρτυρικά έγγραφα της Ρωσικής κυβέρνησης βεβαιώνουν την αλήθεια των λόγων μου. Παρακαλώ, επιτρέψτε την δημόσια ανάγνωσή τους και, εάν με αναγνωρίσετε ως κάποιον που συνέβαλε προς δόξαν του Ελληνικού Έθνους, ψηφίστε, σας ικετεύω, για την ανακούφιση του πολυπαθούς γέροντα και της οικογένειάς του, ό,τι σας υπαγορεύσει η ευσεβής σας καρδιά, που αγαπά την πατρίδα και τον συνάνθρωπο.»
1895 – Εκλογές διεξάγονται στην Ελλάδα, ο εκσυγχρονιστής Χαρίλαος Τρικούπης ηττάται κατά κράτος (δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής) και αποχωρεί από την πολιτική, ενώ νικητής αναδεικνύεται ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης.
Στις εκλογές της 16ης Απριλίου 1895 το κόμμα του Τρικούπη παθαίνει πανωλεθρία και ο ίδιος αποτυγχάνει να εκλεγεί βουλευτής Μεσολογγίου. Χάνει την έδρα για τέσσερις ψήφους από τον άσημο Γουλιμή. Αποχωρεί από την πολιτική γεμάτος πίκρα, με την κλασσική φράση «Ανθ’ ημών Γουλιμής… Καληνύχτα σας!». Στη συνέχεια αναχωρεί για ένα ταξίδι στην Ευρώπη, αλλά η απουσία του από τα πολιτικά πράγματα καθίσταται εμφανής. Οι πολιτικοί του φίλοι τον εκθέτουν υποψήφιο για την αναπληρωματική εκλογή της επαρχίας Βάλτου (επαρχία και σήμερα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας), χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει.
Εκλέγεται σχεδόν παμψηφεί στις 17 Μαρτίου 1896, αλλά πέντε μέρες αργότερα η Αθήνα μαθαίνει εμβρόντητη ότι ασθενεί βαρέως στις Κάννες.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης άφησε την τελευταία του πνοή στο γαλλικό θέρετρο στις 30 Μαρτίου 1896, την ώρα που η ελληνική πρωτεύουσα φιλοξενούσε τους Α’ Ολυμπιακούς Αγώνες. Η σορός του έφτασε στον Πειραιά στις 9 Απριλίου και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής. Ετάφη χωρίς επισημότητες, όπως το είχε ζητήσει, στον οικογενειακό τάφο των Τρικούπηδων στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
1896 – Ανακαλύπεται στους Δελφούς το περίφημο άγαλμα του Ηνιόχου.Κατά το μεγάλο σεισμό του 373 π.Χ., η σφοδρή πτώση βράχων και χωμάτων στην πλατεία του ναού προκάλεσε την καταστροφή του αρχαϊκού ναού και καταπλάκωσε τα έργα τέχνης που υπήρχαν εκεί, ανάμεσά τους και το άγαλμα του Ηνίοχου.
Κρυμμένο και προφυλαγμένο κάτω από τα χώματα που το σκέπαζαν για αιώνες, κατόρθωσε να διαφύγει τη σύληση από τις κατά καιρούς επιδρομές ή τη συστηματική αφαίρεση γλυπτών από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες ή τον αφανισμό που υπήρξε η κοινή μοίρα όλων σχεδόν των χάλκινων έργων του ιερού κατά τα μεταγενέστερα χρόνια. Η γαλλική ανασκαφή των Δελφών, το 1896 τον έφερε ξανά στο φως, σχεδόν ανέπαφο, με την πράσινη πατίνα που τον προστάτευσε από τη διάβρωση.
Η ανακάλυψή του, όπως είναι λογικό, συνοδεύτηκε από μεγάλο ενθουσιασμό, καθώς ήταν τότε το μοναδικό χάλκινο άγαλμα της κλασικής εποχής σε μεγάλο μέγεθος.
Μαζί με τα χάλκινα τμήματα του αναθήματος βρέθηκε και τμήμα του λίθινου βάθρου του, στο οποίο σώζεται ένα δίστιχο απόσπασμα της έμμετρης αφιερωματικής επιγραφής του.
Ως προς τον καλλιτέχνη του έργου και τη σχολή στην οποία ανήκει, υπάρχει μεγάλη διχογνωμία ανάμεσα στους ερευνητές. Πιθανότατα είναι έργο του Πυθαγόρα του Σάμιου, μεγάλου χαλκοπλάστη, εξόριστου στα χρόνια των Δεινομενιδών στο Ρήγιο της Καλαβρίας. Σύμφωνα με τις πηγές, οι μορφές του Πυθαγόρα χαρακτηρίζονται από ρυθμό, συμμετρία και ιδιαίτερη μέριμνα στην απόδοση λεπτομερειών. Έχουν διατυπωθεί όμως και απόψεις υπέρ του Κριτία ή του Κάλαμη.
Αναντίρρητα, ο Ηνίοχος αποτελεί ένα από τα μεγάλα έργα του αυστηρού ρυθμού, του καλλιτεχνικού ρεύματος που μεσολάβησε μεταξύ των αρχαϊκών και των κλασικών χρόνων (480 – 460 π. Χ.). Έχοντας αποβάλει την επιτηδευμένη χάρη και διακοσμητική διάθεση των έργων της υστεροαρχαϊκής εποχής, όντας λιτό και αυστηρό, δεν αποδίδει το εξωτερικό σχήμα, αλλά κυρίως εκφράζει με αξιοθαύμαστο τρόπο το εσωτερικό ήθος του αθλητή.
Γεννήσεις
1888 – Μιχάλης Δώριζας (Κωνσταντινούπολη, 16 Απριλίου 1888 – 21 Οκτωβρίου 1957, Πενσιλβάνια) ήταν Έλληνας Ολυμπιονίκης και καθηγητής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια.
Ο Μιχάλης Δώριζας γεννήθηκε στις 16 Απριλίου του 1888 στην Κωνσταντινούπολη, με οικογενειακή καταγωγή από τα Δωριζάτα της Κεφαλλονιάς. Φοίτησε στη Ροβέρτειο Σχολή της γενέτειράς του. Απεβίωσε στις 21 Οκτωβρίου 1957 στην Πενσιλβάνια των ΗΠΑ.
Ξεκίνησε την αθλητική του σταδιοδρμία από τον αθλητικό σύλλογο Άρης Μεγάλου Ρεύματος της Κωνσταντινούπολης και τη συνέχισε στον Εθνικό ΓΣ της Αθήνας. Το 1902 αγωνίστηκε για πρώτη φορά με τα χρώματα του Άρη. Κατέκτησε την α’ θέση σε σφαιροβολία (με βολή στα 11,26 μ.) και δισκοβολία (34,32), ενώ τη β’ στο άλμα επί κοντώ (2,80). Ταυτόχρονα κατείχε όλα τα ρεκόρ της Ροβερτείου Σχολής στις ρίψεις. Από το 1906 όταν και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, εντάχθηκε στον Εθνικό ΓΣ, ως αθλητής του οποίου κατέκτησε πλήθος πανελλήνιων νικών και ολυμπιακών διακρίσεων.
Στη συνέχεια μετανάστευσε στις ΗΠΑ και διέπρεψε στο χώρο της εκπαίδευσης. Έπειτα τις σπουδές του, αναγορεύτηκε καθηγητής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. Το ίδιο διάστημα παντρεύτηκε την οδοντίατρο Κατίνα Μιχαλοπούλου. Για γεωγραφικές μελέτες και εκπαιδευτικούς σκοπούς, έκανε δύο φορές το γύρο του κόσμου, επισκεπτόμενος μεταξύ άλλων χωρών και την Ελλάδα όπου παρέμεινε για μικρό διάστημα.
1889 – Τσάρλι Τσάπλιν (αγγλικά: Charles Spencer “Charlie” Chaplin, 16 Απριλίου 1889 − 25 Δεκεμβρίου 1977), γνωστός στην Ελλάδα και με το προσωνύμιο «Σαρλό», ήταν Άγγλος ηθοποιός, σκηνοθέτης και συνθέτης, του οποίου η φήμη ανήλθε κατά τη διάρκεια της εποχής του βουβού κινηματογράφου. Μεγαλούργησε στις πρώτες δεκαετίες του Χόλυγουντ. Είναι χρονικά η πρώτη παγκόσμια αναγνωρίσιμη φιγούρα της κινηματογραφικής τέχνης, κυρίως μέσω του χαρακτήρα «Σαρλό» που ενσάρκωνε στις πρώτες ταινίες του.
Από το 1912 ώς το 1918 αξιοποίησε το ταλέντο του σε πολλές μικρές κωμωδίες του βωβού κινηματογράφου, δημιουργώντας τον τύπο του Σαρλό. Ο ίδιος όχι μόνο πρωταγωνιστούσε, αλλά ήταν επίσης ο σεναριογράφος, σκηνοθέτης και συνθέτης της μουσικής των ταινιών του. Η παγκόσμια καταξίωση ήρθε μέσα από τις μεγάλου μήκους ταινίες του, όπως οι Μοντέρνοι καιροί, Ο μεγάλος δικτάτωρ, Τα φώτα της πόλης, Ο κύριος Βερντού και άλλες, που τον κατέταξαν ανάμεσα στους σημαντικότερους δημιουργούς της έβδομης τέχνης.
Το 1952, στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου και της Μαύρης Λίστας, έπεσε σε δυσμένεια λόγω των αριστερών πολιτικών φρονημάτων του. Ενώ ταξίδευε προς το Λονδίνο, έμαθε την απόφαση του αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης να πάρει τη βίζα του και επομένως το δικαίωμα επιστροφής. Μετά από αυτό το γεγονός παρέμεινε οριστικά στην Ευρώπη, και πιο συγκεκριμένα στο Βεβέ της Ελβετίας, όπου πέθανε στις 25 Δεκεμβρίου 1977. Στο διάστημα αυτό ταξίδεψε στην Αμερική μόνο μια φορά, το 1972, προκειμένου να παραλάβει το ειδικό Τιμητικό Όσκαρ για τη συνεισφορά του στην έβδομη τέχνη, κερδίζοντας το μεγαλύτερο σε διάρκεια χειροκρότημα της ιστορίας των βραβείων.
Το 1995 σε μία παγκόσμια μελέτη σε κριτικούς κινηματογράφου, ο Τσάπλιν ψηφίστηκε ως ο καλύτερος ηθοποιός στην ιστορία του κινηματογράφου. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον έχει κατατάξει δέκατο στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.
1940 – Φώτης Καφάτος (16 Απριλίου 1940 – 18 Νοεμβρίου 2017) ήταν Έλληνας βιολόγος. Από το 2005 μέχρι το 2010, ήταν ο πρώτος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας και στη συνέχεια επίτιμος πρόεδρός του και μέλος του επιστημονικού του συμβουλίου. Διετέλεσε καθηγητής στο Ιμπίριαλ Κόλετζ και στο Χάρβαρντ, καθώς και στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Κρήτης. Έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την ελονοσία.
Γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης τις 16 Απριλίου 1940. Ο πατέρας του Κώστας, από το Μοναστηράκι Ρεθύμνου, ήταν γεωπόνος. Είχε δύο αδελφούς, τον Μηνά, ο οποίος είναι αστροφυσικός και τον Αντώνη, που ζει στην Αθήνα. Φοίτησε στο Λύκειο «Κοραής». Σπούδασε ζωολογία στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ το 1961 και βιολογία στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ το 1962. Έλαβε το διδακτορικό του στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στη βιολογία το 1965. Ήταν βοηθός καθηγητής στο Χάρβαρντ από το 1965 μέχρι το 1969, όταν και ανακηρύχθηκε καθηγητής στο ίδιο πανεπιστήμιο, θέση που διατήρησε μέχρι το 1994.
Το 1972 μέχρι το 1982 ήταν καθηγητής βιολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 1982 καθηγητής βιολογίας στο πανεπιστήμιο Κρήτης. Το 1982 ίδρυσε το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας, του οποίου ήταν πρόεδρος μέχρι το 1993, στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης. Την περίοδο 1993-2005 ήταν γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας. Από το 2005 μέχρι τον θάνατό του ήταν καθηγητής ανοσογενομικής στο Ιμπίριαλ Κόλετζ του Λονδίνου.
Ήταν μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1982, μέλος της Academia Europaea το 1991. Είχε εκλεγεί ξένο μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών το 2002 και της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου το 2003. Το 2007 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών. Ήταν ιδρυτικό μέλος και πρώτος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ). Διατέλεσε πρόεδρος μέχρι το 2010 και έπειτα επίτιμος πρόεδρος του ΕΣΕ. Πέθανε το πρωινό της 18 Νοεμβρίου 2017, στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Θάνατοι
1828 – Φρανθίσκο Χοσέ ντε Γκόγια Υ Λουθιέντες (30 Μαρτίου 1746 – 16 Απριλίου 1828) ήταν Ισπανός ζωγράφος και χαράκτης, ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα, και θεωρείται πρόδρομος της σύγχρονης τέχνης.
Ξεκίνησε με ταπισερί (υφαντά) σχέδια για τη βασιλική οικογένεια. Το 1786 έγινε επίσημος ζωγράφος του βασιλιά Καρόλου Γ΄ και αργότερα του Καρόλου Δ’ και ζωγράφισε πολλά πορτρέτα της αριστοκρατίας και της βασιλείας με κομψότητα αλλά και υπαινικτική ψυχολογική διάσταση. Το 1793 προσβλήθηκε από ασθένεια που τον άφησε σχεδόν ολοκληρωτικά κουφό. Αυτή η εμπειρία σηματοδότησε βαθιά αλλαγή στο έργο του, το οποίο έγινε πιο σκοτεινό και εσωτερικό.
Κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων και της Ισπανικής Επανάστασης, ζωγράφισε το διάσημο: “Η 3η Μαΐου 1808” – μια συγκλονιστική απεικόνιση της εκτέλεσης Ισπανών πατριωτών από τα γαλλικά στρατεύματα. Δημιούργησε επίσης σειρές χαρακτικών όπως: “Τα Καπρίτσια” (Los Caprichos): σάτιρα της κοινωνίας και της δεισιδαιμονίας. “Οι Δεινοί του Πολέμου” (Los Desastres de la Guerra): συγκλονιστικά έργα για τις φρικαλεότητες του πολέμου. Στο τέλος της ζωής του, απομονωμένος και βαθιά απογοητευμένος από την πολιτική και κοινωνική κατάσταση, ζωγράφισε κατευθείαν στους τοίχους του σπιτιού του (Casa del Sordo) τις λεγόμενες “Μαύρες Ζωγραφιές” – έργα γεμάτα απόγνωση, φρίκη και φιλοσοφικό βάθοςόπως το έργο “Ο Σατουρνός καταβροχθίζει τον γιο του”.
Πέθανε στις 16 Απριλίου 1828 στο Μπορντώ της Γαλλίας.
1996 – Σταύρος Νιάρχος. Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν γιος του Σπύρου Νιάρχου, εμπόρου λαδιών, και της Ευγενίας Κουμάνταρου, κόρης του αλευροβιομήχανου Σταύρου Κουμάνταρου και μέλους της ομώνυμης οικογένειας.
Ο Σταύρος Νιάρχος υπήρξε μία από τις κορυφαίες μορφές της παγκόσμιας ναυτιλίας και ένας από τους ισχυρότερους Έλληνες επιχειρηματίες του 20ού αιώνα. Γεννημένος το 1909 στην Αθήνα, με καταγωγή από τη Λακωνία, σπούδασε νομικά, όμως πολύ νωρίς στράφηκε στο διεθνές εμπόριο και, τελικά, στη ναυτιλία.
Η μεγάλη του άνοδος ξεκινά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν επενδύει σε δεξαμενόπλοια, προβλέποντας την εκρηκτική άνοδο της παγκόσμιας ζήτησης για πετρέλαιο. Μέσα σε λίγα χρόνια, καταφέρνει να δημιουργήσει έναν από τους μεγαλύτερους ιδιωτικούς στόλους στον κόσμο. Η αντιπαλότητά του με τον Αριστοτέλη Ωνάση έγινε θρύλος, με τα διεθνή μέσα να παρακολουθούν τις κινήσεις και των δύο με αμείωτο ενδιαφέρον.
Πέρα από τη ναυτιλία, ο Νιάρχος ασχολήθηκε με την τέχνη, τον ιππόδρομο και τη συλλογή σπάνιων έργων. Η προσωπική του ζωή —με γάμους σε δυναστικές οικογένειες της ναυτιλίας, όπως οι Λιβανού και οι Ωνάση— υπήρξε εξίσου πολυσυζητημένη.
Το 1996, μετά τον θάνατό του στη Ζυρίχη, ιδρύεται το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο έκτοτε έχει χρηματοδοτήσει χιλιάδες προγράμματα σε Ελλάδα και εξωτερικό. Εμβληματικότερο όλων: το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ένα αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό ορόσημο στην Καλλιθέα. Ο Σταύρος Νιάρχος έζησε και έδρασε σε διεθνές επίπεδο, αλλά άφησε πίσω του μια βαθιά ελληνική παρακαταθήκη — μια ιστορία δύναμης, οράματος και προσφοράς.
2008 – Έντουαρντ Λόρεντζ (Edward Lorenz) ήταν αμερικανός μετεωρολόγος, που ανέπτυξε τη «θεωρία του χάους» και εισήγαγε τον όρο «το σύνδρομο της πεταλούδας». Οι ανακαλύψεις του άνοιξαν το δρόμο σ’ ένα νέο πεδίο έρευνας με μεγάλο αντίκτυπο, όχι μόνο στα Μαθηματικά, αλλά και στη Βιολογία, στη Φυσική, ακόμη και στις Κοινωνικές Επιστήμες.
Γεννήθηκε στις 23 Μαΐου 1917 στο Γουέστ Χάρτφορντ του Κονέκτικατ. Σπούδασε μαθηματικά στο κολέγιο Ντάρμουθ του Νιου Χαμσάιρ και στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε ως μετεωρολόγος στο Στρατό και μετά την αφυπηρέτησή του αποφάσισε να σπουδάσει Μετεωρολογία στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ). «Ως παιδί πάντα με ενδιέφερε να κάνω πράγματα με τους αριθμούς και με ενθουσίαζαν οι αλλαγές του καιρού», έγραψε στην αυτοβιογραφία του.
Τη δεκαετία του ’60, ως καθηγητής στο ΜΙΤ, μέσα από μετεωρολογικά μοντέλα που ανέπτυξε, ο Έντουαρντ Λόρεντζ υποστήριξε την άποψη ότι τα μικρά γεγονότα και οι αλλαγές σ’ ένα σύστημα όπως η ατμόσφαιρα, μπορούν να οδηγήσουν σε τεράστιες αλλαγές. Τεκμηρίωσε την άποψή του αυτή το 1972 στην περίφημη μελέτη του «Προβλεψιμότητα: Μπορεί η κίνηση των φτερών μιας πεταλούδας στη Βραζιλία, να προκαλέσει τυφώνα στο Τέξας;».
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο Έντουαρντ Λόρεντς έβαλε το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του Καρτεσιανού σύμπαντος και άνοιξε το δρόμο σ’ αυτό που ορισμένοι αποκαλούν τρίτη επιστημονική επανάσταση στον 20ό αιώνα, μετά τις θεωρίες της σχετικότητας και της κβαντοφυσικής, καθώς απέδειξε ότι συγκεκριμένα ντετερμινιστικά συστήματα έχουν προβλέψιμα όρια. Το 1991 τιμήθηκε με το βραβείο Κιότο «για την καθοριστική επίδρασή του σ’ ένα ευρύ πεδίο της βασικής επιστήμης, που επέφερε τις πιο δραματικές αλλαγές στην άποψη της ανθρωπότητας για τη φύση από την εποχή του Νεύτωνα».
