Στις 24 Φεβρουαρίου του 1822,
κυκλοφόρησε στο Βραχώρι
η χειρόγραφη εφημερίδα «Αχελώος»
- του Λ. Τηλιγάδα
Η εφημερίδα συντασσόταν εξ ολοκλήρου από το Λουριώτη. Αυτός συγκέντρωνε και ταξινομούσε τα έγγραφα και ο ίδιος έγραφε το πρωτότυπο φύλλο της εφημερίδας, από το οποίο αντιγράφονταν τα υπόλοιπα αντίτυπά της.
Στην κορυφή η εφημερίδα έχει τυπωμένη τη σφραγίδα της Γερουσίας, η οποία αποτελούνταν από δύο κύκλους. Στον πρώτο κύκλο αποτυπωνόταν η κεφαλαιογράμματη αναγραφή: «+ ΓΕΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ Χ. ΕΛΛΑΔΟΣ. 1821» και στο δεύτερο ομόκεντρο κύκλο ένα δάφνινο στεφάνι, που είχε στο κέντρο του τον Αχελώο με μορφή επιτιθέμενου ταύρου, παράσταση που ήταν παρμένη από την αρχαιότητα. Ακολουθούσε ο τίτλος μικρογράμματος, «Ο Αχελώος» και από κάτω: «Εφημερίς Πολιτική της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος», υπογραμμισμένο. Στις δύο επόμενες σειρές ακολουθούσε γνωστοποίηση και σύσταση μαζί υπογραμμένη απ’ τον αρχιγραμματέα: «Εις όλα τα εις την εφημερίδα ταύτην εμπεριεχόμενα δημόσια ψηφίσματα αντιγεγραμμένα όντα εκ των πρωτοτύπων του αρχιγραμματέως της επικρατείας, χρεωστάται παρά πάντων η προσήκουσα υποταγή».
Η προμετωπίδα τελείωνε με τον τόπο και τη χρονολογία: «Εν Βραχωρίω τη 24 Φεβρουαρίου 1822»
«Πέραν του διασωθέντος μοναδικού φύλλου της χειρογράφου εφημερίδος “Ο Αχελώος”, τίποτε άλλο το ουσιαστικόν περί αυτού γνωρίζομεν. Άγνωστον και το εάν εξηκολούθησε και επί πόσον τυχόν χρόνον διήρκεσεν η έκδοσίς του. Η έρευνα δεν ηδυνήθη να αποκαλύψη μέχρι σήμερον άλλο φύλλον τούτου», αναφέρει ο Λάμπρου στον Νέο Ελληνογνώμονα.
Η χειρόγραφη αυτή εφημερίδα αποτελεί μια σημαντική ιστορική πηγή, αφού περιέχει τα πρώτα θεσπίσματα της πολιτειακής, διοικητικής και στρατιωτικής οργάνωσης της δυτικής Ελλάδας, που περιελάμβανε όλη την εξεγερμένη περιοχή από τις ακτές του Ιουνίου μέχρι την επαρχία των Σαλώνων.
Επειδή θεωρούμε ότι αυτά τα χειρόγραφα δημοσιεύματα που έχουν διασωθεί παρέχουν εξαιρετικές πληροφορίες για τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης στην περιοχή μας, αποφασίσαμε τη δημοσίευσή τους περιγράφοντας το πολιτικό-στρατιωτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν. Πηγή άντλησης αυτών των κειμένων είναι ο «Νέος Ελληνομνήμων», ένα περιοδικό που ιδρύθηκε από τον πανεπιστημιακό και μετέπειτα πρωθυπουργό (27/9/1916 έως 21/4/1917), Σπυρίδωνα Λάμπρου, ο οποίος ήταν ο εκδότης και ο κυριότερος συντάκτης του περιοδικού. Υπό τη διεύθυνσή του εκδόθηκαν από το 1904 μέχρι το 1917 δεκατρείς τόμοι και το πρώτο τεύχος του 14ου. Η εμπλοκή του Λάμπρου στην πολιτική και η καταδίκη του σε εξορία από την κυβέρνηση των Φιλελευθέρων, οδήγησε στην προσωρινή αναστολή της εκδόσεως του περιοδικού.
Αμέσως μετά την προμετωπίδα της εφημερίδας του «Αχελώου», ακoλουθούσαν τα παρακάτω κείμενα (Διατηρείται η ορθογραφία του προτοτύπου εκτός του πολυτονικού):
Θέσπισμα Νο 1
«Εν Μεσολογγίω τη 18 Νοεμβρίου 1821. | Πρώτη συνέλευσις της Γερουσίας. Αναλόγως με τας πράξεις της συνόδου της Δυτικής Ελλάδος, τελειοποιηθήσας εις ταύτην την πόλιν κατά την εννάτην του τρέχοντος μηνός ο εκλαμπρότατος πρίγγιψ Α. Μαυροκορδάτος οι κύριοι «Πάνος Γαλάνης, Γεωργάκις Μαυρομμάτης, Αναγνώστης Καραγιάννης, Αντώνιος Αναστασίου, Χριστάκις Στάικος Αναγνώστης Μακρυσεγγούνας, Ιωάννης Τρικούπης και Μήτζος (Μήτσος) Φραγκούλης ονομασθέντες μέλη της Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδος δια του τετάρτου θεσπίσματος των αυτών πράξεων· απόντος μόνο του κυρ Κωνσταντίνου Λογοθέτου, ανάγκη κατεπειγούσης, συνηλθόσαν σήμερον δια να καθιδρύσουν την Γερουσίαν και να εκτελέσουν την πρώτην αυτών συνέλευσιν.
Αφ΄ ου ομογνώμος εφανέρωσαν ότι η Γερουσία εσυστήθη και εμβήκεν εις την ενέργειαν των χρεών τα οποία τη ενεπιστεύθησαν παρά των ειρημένων πράξεων της συνόδου, εξέδοκε το ακόλουθον θέσπισμα: η Γερουσία της Δυτικής Ελλάδος συστηθείσα δια του τετάρτου θεσπίσματος των πρακτικών της συνελεύσεως τελειωποιηθέντων εν Μεσολογγίω και την 9 Σεπτεμβρίου 1821. Θεωρούσα το δεύτερον τρίτον και έβδομον άρθρον του ειρημένου θεσπίσματος των πράξεων της συνόδου ψηφίζει τα ακόλουθα:
- αον. Ο εκλαμπρότατος Πρίγκηψ Αλεξ. Μαυροκορδάτος, Μέλος της Γερουσίας με ομοφωνίαν των ψήφων, ονομάσθη Πρόεδρος της Γερουσίας.
- βον. Ο κύριος Νικόλαος Λουριώτης, με ομοφωνίαν των ψήφων ονομάσθη Αρχιγραμματεύς της Δυτικής Ελλάδος.
- γον. Το παρόν θέσπισμα θέλει κοινοποιηθεί, τυπωθή και βληθεί εις τας πράξεις της Γε-ρουσίας.
Εδώθη εκ του Παλατίου τη 18 Νοεμβρίου 1821, εις Μεσολόγγιον.
Α. Μαυροκορδάτος, Πρόεδρος, Πάνος Γαλάνης, Γιωργάκις Μαυρομάτης, Αναγνώστης Καραγιάνης, Αντώνιος Αναστασίου, Χριστάκις Στάϊκος, Αναγνώστης Μακρυσεγγούνας, Ιωάννης Τρικούπης, Μήτζος Φραγγούλης.
Ο Αρχιγραμματεύς της επικράτειας
Ν. Λουριώτης.
Θέσπισμα Νο 2
Διοίκησις προσωρινή | Η Γερουσία της Δυτικής Ελλάδος | Επί την αναφοράν του Γραμματέως Μινίστρου της επικρατείας. Θεωρήσασα τα πρακτικά της συνελεύσεως του Μεσολογγίου τα τελειωθέντα τη 9 Νοεμβρίου 1821. Ομογνώμος ψηφίζει:
- αον. Όλαι αι πράξεις της Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδος θέλουν φέρει δια τίτλον το, Διοίκησις, προσωρινή.
- βον. Ο αρχιγραμματεύς της επι-κρατείας επιφορτίζεται την εκτέλεσιν του παρόντος θεσπίσματος.
- γον. Το παρόν θέσπισμα θέλει κοινοποιηθεί, τυπωθή και βληθεί εις τας πράξεις της Γερουσίας.
Εκ του Παλατίου τη 18 Νοεμβρίου 1821, εις Μεσολόγγιον.
ακολουθούν αι υπογραφαί
Θέσπισμα Νο 3
Διοίκησις προσωρινή | Η Γερουσία της Δυτικής Ελλάδος συστηθείσα δια του τετάρτου θεσπίσματος των πρακτικών της συνόδου τελειοποιηθέντων εν Μεσολογγίω κατά την 9ην του Νοεμβρίου 1821, Θεωρήσασα το τέταρτον άρθρον του τελευταίου θεσπίσματος των πρακτικών της Συνόδου· ψηφίζει
- αον. Τα πρακτικά της συνόδου της Δυτικής Ελλάδος της συνελθούσης εν Μεσολογγίω θέλουν κοινοποιηθεί και εκτανθεί εις όλας τας κοινότητας, εις τα οποίας ανήκουσι».
- βον. Ο αρχιγραμματεύς της Δυτικής Ελλάδος είναι επί τούτω επιφορτισμένος να τα κοινοποιήση δια του τόπου και να τα διαμοιράση.
- γον. Το παρόν θέσπισμα θέλει κοινοποιη-θεί, τυπωθή και βληθεί εις τας πράξεις της Γερουσίας.
Εκ του Παλατίου τη 18 Νοεμβρίου 1821, εις Μεσολόγγιον.
ακολουθούν αι υπογραφαί
Θέσπισμα Νο 4
Διοίκησις προσωρινή | Η Γερουσία της Δυτικής Ελλάδος συστηθείσα δια του τετάρτου θεσπίσματος των πρακτικών της συνόδου τελειοποιηθέντων εν Μεσολογγίω κατά την 9ην του Νοεμβρίου 1821, παρατηρούσα ότι η θέσις της πόλεως Βραχωρίου συμφέρει μάλλον προς ώραν ως αρμοδιοτέρα δια την κυβέρνησιν των διοικητών υποθέσεων, ώστε να εκτανθώσι προς όλα τα ανήκοντα μέρη της Δυτικής Ελλάδος και να κυβερνηθώσι τα του πολέμου χρεώδη· ψηφίζει τα ακόλουθα·
- αον. Η κατοικία της Γερουσίας εδιωρίσθη προς ώραν εις Βραχώρι μέχρι δευτέρας σκέψεως.
- βον. Το παρόν θέσπισμα θέλει κοινοποιηθεί, τυπωθή και βληθεί εις τας πράξεις της Γερουσία.
Εκ του Παλατίου τη 18 Νοεμβρίου 1821, εις Μεσολόγγιον.
Θέσπισμα Νο 5
Η Γερουσία της Δυτικής Ελλάδος συστηθείσα δια του τετάρτου θε-σπίσματος των πρακτικών της συνόδου τελειοποιηθέντων εν Μεσολογγίω κατά την 9ην του Νοεμβρίου 1821. Θεωρούσα ότι η κατεπείγουσα ανάγκη των Πολεμικών και διοικητικών σχεδίων επροσκάλεσεν τον εκλαμπρότατον πρίγκηπα Αλέξανδρον Μαυροκορδάτον πρόεδρον της αυτής Γερουσίας εις Πελοπόννησον, κατά το παρά της Συνελεύσεως της Δυτικής Χ. Ελλάδος της ενταύθα συγκροτηθείσης εκδοθέν έγγραφον των 15του τρέχοντος δια να παρευρεθή μετά των λοιπών απεσταλμένων ως Μέλος παριστάνον την Δυτικήν Ελλάδα εις την Γενικήν του Έθνους συνέλευσιν την προβληθείσαν εν Άργει
Θεωρούσα ότι δια την Ίδιαν ανάγκην του Πολέμου, τα μέλη της Γερουσίας, υποχρεούνται να παρευρεθούν κατά το παρόν όπου η παρουσία των είναι αναγκαία
Θεωρούσα ότι δια την βίαν αυτήν δεν είναι δυνατόν να γίνη τακτικώς η εκλογή του αντιπροέδρου ώστε να αναπληροί τα του Προέδρου χρέη εν τη απουσία του.
Θεωρούσα το επιτροπικόν του εκλαμπρότατου Προέδρου της αυτής ημέρας παρρησιαστηκόν προς ταύτην την Γερουσίαν δια του οποίου η Εκλαμπρότης του εσύστησεν επίτροπον του τον κύριον Γεώργιον Πραΐ-δην να υπογραφή αντί της εκλαμπρότητός του ομογνωμόνος θεσπίζει:
- αον. Ο κύριος Γεώργιος Πραΐδης[1] ως επίτροπος του εκλαμπροτά-του Πρίγκηπος Προέδρου, είναι δεκτός εις το σώμα της Γερουσίας και θέλει παρευρίσκεται εις όλας τας συνελεύσεις.
- βον. Ο αυτός κύριος Γεώργιος Πραΐδης θέλει εκπληροί τα χρέη του εκλαμπρότατου Προέδρου και υπογραφεί όλας τας πράξεις της Γερουσίας μέχρι της επιστροφής της Εκλαμπρότητός του ή Νέας επί τούτω διαταγής αυτής
- γον. Θέλει φερθεί και η Ευγένεια του μετά των λοιπών Γερουσιαστών εις την εν Βραχωρίω θεσπισθείσαν προσωρινήν κατοικίαν της Γερουσίας.
- δον. Ο αρχιγραμματεύς της επικράτειας μένει επιφορτωμένος να ειδοποιήση την Ευγενείαν του δια όσον αποβλέπει το παρόν θέσπισμα.
- εον. Το παρόν θέσπισμα θέλει κοινοποιηθεί, τυπωθή και βληθεί εις τας πράξεις της Γερουσίας.
Εκ του Παλατίου εν Μεσολογγίω τη 19 Νοεμβρίου 1821.
Αυτά είναι τα πέντε (5) θεσπίσματα της Γερουσίας που δημοσιεύτηκαν στο μοναδικό όργανο κοινοποίησης των αποφάσεων της που έχει διασωθεί.
Φωτογραφία: Λογότυπο της χειρόγραφης εφημερίδας «Αχελώος»
Διαβάστε περισσότερα στην ενότητα Μαρτυρίες
με click πάνω στην κάρτα που ακολουθεί
ή στο Posted in Μαρτυρίες
