...
Νικολέτα Γερολιμίνη
| Η Αξιολόγηση στην Εκπαίδευση |
Ένα Κρυφό Παιχνίδι Δύναμης και Ανισοτήτων
| Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η εκπαιδευτική πολιτική έχει εισέλθει σε μια περίοδο έντονης συζήτησης, επικεντρωμένη στη «βελτίωση των εκπαιδευτικών και σχολικών μονάδων». Όροι όπως «αναβάθμιση», «ενδυνάμωση» και «αυτονομία» έχουν γίνει μέρος της καθημερινής μας γλώσσας, με την κυβέρνηση να προβάλλει την αξιολόγηση ως «μαγική λύση» για τα διαχρονικά προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Πρόσφατα, κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στο Υπουργείο Παιδείας (25 Απριλίου 2025), ο κ. Μητσοτάκης επανάφερε το ζήτημα λέγοντας: «Αν κάποιος αρνείται επί της αρχής να αξιολογηθεί, δεν πρέπει να έχει θέση στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης». Η δήλωση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας της κυβέρνησης να προωθήσει την αξιολόγηση ως εργαλείο βελτίωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Ωστόσο, αναρωτιέται κανείς: Τι πραγματικά κρύβεται πίσω από αυτήν την αξιολόγηση; Γιατί οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους; Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στην πραγματικότητα που βιώνουμε στα σχολεία μας. Χιλιάδες σχολεία, που χτίστηκαν από τη δεκαετία του ’60 μέχρι το ’85, παραμένουν επικίνδυνα και εγκαταλειμμένα, καθώς οι κυβερνήσεις τα θεωρούν «κόστος» και δεν προχωρούν σε προσεισμικούς ελέγχους. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την έλλειψη χρηματοδότησης, με τα λειτουργικά έξοδα των σχολείων να έχουν μειωθεί κατά 30% από το 2009 έως το 2023.
Φέτος, η σχολική χρονιά ξεκίνησε με χιλιάδες συμβασιούχους εκπαιδευτικούς να περιφέρονται, ενώ οι συγχωνεύσεις σχολείων και τμημάτων έχουν δημιουργήσει συνθήκες που δυσχεραίνουν την εκπαιδευτική διαδικασία, με τους μαθητές να φθάνουν μέχρι και τους 30 ανά τάξη. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια εποχή που η υποχρηματοδότηση είναι ο κανόνας, και οι εκπαιδευτικοί καλούνται να επιβιώσουν υπό συνθήκες πίεσης.
Η αξιολόγηση, λοιπόν, δεν αποσκοπεί στη λύση των προβλημάτων, αλλά στην προσαρμογή των σχολείων σε ένα νέο μοντέλο που υποβαθμίζει τη μόρφωση και επιβαρύνει οικονομικά τους γονείς. Τα σχολεία θα αξιολογούνται με βάση στόχους που τίθενται στην αρχή της χρονιάς, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απαξιωτικές κατηγοριοποιήσεις των μαθητών.
Η έννοια της «αυτονομίας» των σχολικών μονάδων συνεπάγεται ότι το κράτος αποποιείται την ευθύνη χρηματοδότησής τους, με τους διευθυντές να μετατρέπονται σε «μάνατζερ», αναζητώντας διαχειριστικές λύσεις. Οι εκπαιδευτικοί κρίνονται για τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και την «επιστημονική τους ανάπτυξη», χωρίς να παρέχεται οργανωμένη επιμόρφωση από το κράτος.
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων, και οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται υπό πίεση, καθώς η ατομική τους αξιολόγηση επηρεάζει την εικόνα του σχολείου στο σύνολό του. Εάν οι μαθητές δεν αποδώσουν, η ευθύνη θα βαρύνει τους εκπαιδευτικούς, ανεξαρτήτως των συνθηκών που επικρατούν.
Η αξιολόγηση δεν αναγνωρίζει τους μαθητές ως ξεχωριστές προσωπικότητες, αλλά προωθεί την κατηγοριοποίηση και την υποβάθμιση της εκπαίδευσης. Πώς μπορεί να επιτευχθεί μια ομαλή εκπαιδευτική διαδικασία όταν εκπαιδευτικοί και διευθυντές υπόκεινται σε πιέσεις για να «πιάσουν τους στόχους»;
Αυτή η «αξιολόγηση» σημαίνει κατηγοριοποίηση των σχολείων, υποβάθμιση της εκπαίδευσης και διεύρυνση των ανισοτήτων. Οι εκπαιδευτικοί που αντιδρούν στην αξιολόγηση διεκδικούν ένα σχολείο που θα καλύπτει τις ανάγκες όλων των μαθητών, με σύγχρονες υποδομές και επαρκή χρηματοδότηση. Δεν φοβούνται την αξιολόγηση, αλλά την κατεύθυνση που αυτή παίρνει, στοχεύοντας στην αποδόμηση του δημόσιου σχολείου και στην αύξηση των ευθυνών που μεταφέρονται στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς.
Η εμπειρία από χώρες που έχουν εφαρμόσει παρόμοια μέτρα δείχνει ότι οι ταξικοί φραγμοί και οι ανισότητες επιμένουν. Η αξιολόγηση δεν είναι λύση, αλλά εργαλείο που στοχεύει στον περιορισμό των ευθυνών του κράτους και στην εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης. Η απαίτηση είναι σαφής: ένα σχολείο που θα αγκαλιάζει όλα τα παιδιά, προσφέροντάς τους ίσες ευκαιρίες και δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αναπτυχθούν ως προσωπικότητες.
