FIFA και Κατάρ:
Το Παγκόσμιο Κύπελλο της ντροπής
«Το παιχνίδι έχει μετατραπεί σε θέαμα με λίγους πρωταγωνιστές και πολλούς θεατές,
ποδόσφαιρο για θέαμα, και το θέαμα έχει γίνει μια από τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις στον κόσμο,
η οποία δεν οργανώνεται για να παίξει αλλά για να εμποδίσει τη διεξαγωγή του παιχνιδιού». (Εδουάρδο Γκαλεάνο)
- του Silvio Schachter*
Παρά τη συστηματική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την έλλειψη ποδοσφαιρικής παράδοσης, την πολύ μικρή έκτασή του και τις εξαντλητικές θερμοκρασίες που ανάγκασαν τη διοργάνωση σε μια πρωτοφανή μεταφορά κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο, πώς έγινε να επιλεγεί το Κατάρ για να φιλοξενήσει το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο στη Μέση Ανατολή; Ένα πλέγμα εμπορικών δοσοληψιών και διαφθοράς, αντάξιο μιας μη μυθοπλαστικής ιστορίας, το κατέστησε εφικτό.
Το μικρό εμιράτο και η FIFA,
εταίροι και κάτι περισσότερο
Το Κατάρ καλύπτει έκταση 11.571 km² και έχει 2,5 εκατομμύρια κατοίκους, αλλά μόνο το 10% θεωρούνται καταριανοί πολίτες. Το μικρό εμιράτο κυβερνάται από μια κληρονομική απόλυτη μοναρχία, τη δυναστεία Αλ Θάνι. Τα κύρια πρόσωπά της είναι ο εμίρης Χαμάντ Μπεν Χαλίφα Αλ Θάνι και ο γιος του και διάδοχος του θρόνου Ταμίμ Μπεν Χαμάντ Αλ Θάνι.
Διαθέτει ένα Νομοθετικό Συμβούλιο 45 μελών εκ των οποίων 15 διορίζονται απευθείας από τον εμίρη και τα υπόλοιπα εκλέγονται από τους Δήμους, η συγκρότηση του οποίου αναβλήθηκε αρκετές φορές μέχρι που έγινε τελικά το 2021, παραμονές του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου. Όπως αναμενόταν, δεν εξελέγη καμία γυναίκα.
Διαθέτει ελάχιστες ένοπλες δυνάμεις, καθώς ο ρόλος αυτός έχει ανατεθεί στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο με αντάλλαγμα μια στρατιωτική βάση, η οποία παραμένει από τον πόλεμο του Κόλπου.
Παρ’ όλους τους εναντίον του παράγοντες, την Πέμπτη 2 Δεκεμβρίου 2010, στη Ζυρίχη, ο πρόεδρος της FIFA Ζόσεφ Σεπ Μπλάτερ ανακοίνωσε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στην Εκτελεστική Επιτροπή της FIFA: το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022 θα το φιλοξενήσει το Κατάρ. Η τελική απόφαση πάρθηκε στην τέταρτη ψηφοφορία με 22 ψήφους υπέρ του Κατάρ έναντι 14 υπέρ της αμερικανικής υποψηφιότητας.
Το πρώτο πράγμα που δημιούργησε υποψίες για την επιλογή του Κατάρ ως διοργανώτριας χώρας ήταν το κλίμα. Όλες οι υποψήφιες χώρες (Αυστραλία, Νότια Κορέα, Ηνωμένες Πολιτείες και Ιαπωνία) ήταν συμβατές με την ιστορική διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο που είναι καλοκαίρι στον παγκόσμιο Βορρά. Όλες εκτός από το Κατάρ. Αυτό το απλό γεγονός θα έπρεπε να είχε αποκλείσει την υποψηφιότητά του αλλά αυτό δεν συνέβη. Η FIFA προτίμησε να αλλάξει το ημερολόγιο όλων των εθνικών και περιφερειακών διοργανώσεων για να χωρέσει το τουρνουά στο τέλος του έτους, καθώς κατά τη θερινή περίοδο οι θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Σύντομα, άρχισαν να συγκεντρώνονται μαρτυρίες και αποδείξεις που έκαναν φανερό ότι η ψηφοφορία υπέρ του Κατάρ αμαυρώθηκε από κατάφωρες πράξεις διαφθοράς. Οι έρευνες του ευρωπαϊκού Τύπου αποκάλυψαν ότι ο πρόεδρος της ομοσπονδίας του Κατάρ και επίσης επικεφαλής της Ασιατικής Ποδοσφαιρικής Συνομοσπονδίας, ο εκατομμυριούχος Μοχάμεντ μπιν Χαμμάν, κατέβαλε έως και 3,6 εκατομμύρια σε μέλη της FIFA για να εξασφαλίσει την ψήφο υπέρ του Κατάρ.
Το 2016, η βρετανική εφημερίδα The Sunday Times δημοσίευσε νέες πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες το Κατάρ κατέβαλε στη FIFA 880 εκατομμύρια δολάρια ως αντάλλαγμα για την ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου, με δύο διαφορετικά κονδύλια. Το πρώτο καταβλήθηκε το 2010: 400 εκατομμύρια δολάρια, με απόλυτη μυστικότητα, 21 ημέρες πριν από την ψηφοφορία. Η προσφορά ήταν από το Al Jazeera για τα τηλεοπτικά δικαιώματα των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 2018 και του 2022, με έξτρα μπόνους 88 εκατομμυρίων δολαρίων σε περίπτωση επιλογής του Κατάρ ως διοργανώτριας χώρας.
Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι εννέα ημέρες πριν από την ψηφοφορία, συναντήθηκαν ο Γάλλος Μισέλ Πλατινί, τότε πρόεδρος της UEFA, ο πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, ο Σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, εμίρης του Κατάρ, ο Σεΐχης Χαμάντ Μπεν Τζασέμ τότε πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών του εμιράτου και ο Σεμπαστιάν Μπαζέν, ως εκπρόσωπος του fund Colony Capital, ιδιοκτήτης της Παρί Σεν Ζερμέν (PSG). Σε αυτή τη συνάντηση αντάλλαξαν μεταξύ τους μερικές «διευκολύνσεις»: ο σεΐχης θα αγόραζε την Παρί Σεν Ζερμέν για να τη σώσει από τη χρεοκοπία και θα βοηθούσε να βυθιστεί το Canal Plus France, το οποίο ήταν πολύ επικριτικό απέναντι στον Σαρκοζί, με αντάλλαγμα την ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ. Το 2018, για να προωθήσει το βιβλίο του Η αλήθεια μου, ο Ζόσεφ Σεπ Μπλάτερ είχε ήδη δηλώσει: «Το Κατάρ κέρδισε μετά την πολιτική παρέμβαση του πρώην Γάλλου προέδρου Σαρκοζί μαζί με τον Πλατινί».
Τον Ιούνιο του 2011, η Qatar Sports Investments έγινε ο ιδιοκτήτης της Παρί Σεν Ζερμέν και ο πρόεδρός της, ο καταριανός επιχειρηματίας Νάσερ Αλ Κελαϊφί, είναι πρόεδρος της Παρί Σεν Ζερμέν από τη χρονιά εκείνη, γεγονός που του επέτρεψε επίσης να κατέχει μια σημαντική θέση στην UEFA.
Η αγγλική εφημερίδα Sunday Times δημοσίευσε έρευνα που βασίστηκε σε ηλεκτρονικά μηνύματα και τραπεζικές αποδείξεις, η οποία αποδεικνύει ότι η επιτροπή του Κατάρ που ήταν υπεύθυνη για την υποβολή της υποψηφιότητας της χώρας για τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022, είχε καταβάλει 7 εκατομμύρια δολάρια σε μέλη της εκτελεστικής επιτροπής και προέδρους ομοσπονδιών. Ένα σκάνδαλο στο οποίο εμπλέκονταν επίσης δύο από τις φίρμες του παγκόσμιου ποδοσφαίρου: ο Γερμανός Φραντς Μπεκενμπάουερ και ο Γάλλος Μισέλ Πλατινί.
Οι ΗΠΑ άνοιξαν μια υπόθεση μεγατόνων, γνωστή ως FIFA–Gate, με επικεφαλής τη Γενική Εισαγγελέα Λορέτα Λιντς, η οποία, εκτός από την υπόθεση του Κατάρ, διερευνούσε παρατυπίες πολλών εκατομμυρίων δολαρίων στα τηλεοπτικά συμβόλαια για τα Παγκόσμια Κύπελλα (2018 και 2022) και τα Κύπελλα Αμερικής.
Παρά τις δωροδοκίες, το γεγονός ότι η έρευνα οδήγησε στην πτώση και τη φυλάκιση υπευθύνων, τις καταγγελίες για αποδεδειγμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το τουρνουά διεξάγεται όπου και όπως έχει προγραμματιστεί.
Οι εργασίες δεν σταμάτησαν ποτέ και οι διοργανωτές δεν δίστασαν να επενδύσουν τους απαραίτητους πόρους για να το πραγματοποιήσουν. Συμπεριλαμβανομένων των 8 γηπέδων, 2 ανακαινισμένων και 6 νέων, τα οποία θα διαλυθούν στο τέλος του Παγκοσμίου Κυπέλλου, των ξενοδοχείων, των αυτοκινητοδρόμων, των έργων στο αεροδρόμιο και άλλων εγκαταστάσεων, όλα σε ακτίνα 65 χιλιομέτρων, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου στο Κατάρ στοίχισε περισσότερα από 140 δισεκατομμύρια δολάρια. Θεωρείται το πιο ακριβό στην ιστορία.
Πού βασίστηκε αυτή η απόφαση; Στη δύναμη του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των επιχειρήσεών του ανά τον κόσμο. Τα αποθέματα πετρελαίου του Κατάρ ανέρχονται σε 25 δισεκατομμύρια βαρέλια, γεγονός που θα του επέτρεπε να παράγει για τουλάχιστον 40 χρόνια. Επιπλέον, η χώρα διαθέτει περίπου το 14% των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου.
Το Ταμείο της βασιλικής οικογένειας υπό την επωνυμία The Qatar Investment Authority ιδρύθηκε το 2005 για να αυξήσει τα έσοδα από τους φυσικούς πόρους της χώρας. Το Ταμείο αυτό συμμετέχει σε μια ομάδα επενδυτών που αγόρασε μερίδιο 61% στο βρετανικό δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου National Grid και συνεργάστηκε με τον όμιλο πρώτων υλών Glencore για να αγοράσει μερίδιο 19,5% στον ρωσικό κολοσσό Rosneft. Κατέχει επίσης μερίδιο 4,6% στη Royal Dutch Shell. Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος επενδυτής στη Volkswagen μετά την οικογένεια Porsche και το γερμανικό κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας. Το Ταμείο έχει μερίδιο 13% στην Tiffany Co. Κατέχει επίσης 9% της Glencore και 21% της Siemens. Το Κατάρ ανταμείφθηκε με μερίδιο 6% στην Barclays μετά τη διάσωσή της κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Κατέχει το 8% της Credit Suisse.
Αυτός ο ιστός που είναι συνυφασμένος με την παγκόσμια οικονομία, εξασφάλισε στο Κατάρ τη βάση για να παρέμβει στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο μαζί με τους γείτονές του στον Περσικό Κόλπο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Εκτός από την Παρί Σεν Ζερμέν, τον σύλλογο με την πιο αξιοζήλευτη και ακριβότερη επιθετική τριάδα στο ποδόσφαιρο, τους Νεϊμάρ, Εμπαπέ και Μέσι, οι Καταριανοί είναι ιδιοκτήτες της Μάλαγα, πρόεδρος της οποίας είναι ο σεΐχης Νάσερ Αλ Θάνι, ο οποίος είναι μέλος της βασιλικής οικογένειας της χώρας του. Ο αγγλικός σύλλογος Newcastle United Football Club ανήκει σε έναν όμιλο ουαχαμπιτών, ο Μοχάμεντ μπιν Σάλμαν μπιν Αμπντουλαζίζ, ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, είναι ο πρόεδρός του. Ο Άραβας σεΐχης Σέιχ Μανσούρ με περιουσία που εκτιμάται στα 20 δισεκατομμύρια, μέλος της οικογένειας που κυβερνά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είναι, μαζί με τον Καλντούν Αλ Μουμπάρακ, ιδιοκτήτης του City Football Group, ενός αθλητικού ομίλου που έχει στην ιδιοκτησία του τη Μάντσεστερ Σίτι, τη Μελβούρνη Σίτι και τη Νέα Υόρκη Σίτι.
Έτσι, τα ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα σε χώρες όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, μεταξύ άλλων, έχουν μετατραπεί σε κυνηγότοπους για δισεκατομμυριούχους επιχειρηματίες, ολιγάρχες, πολιτικούς και μέλη βασιλικών οίκων. Τα χρήματα που κυκλοφορούν γύρω από αυτά τα σημαίνοντα πορτοφόλια με τις ισχυρές επιρροές, τους επιτρέπουν να εξαγοράζουν τη σιωπή των λεγόμενων δημοκρατικών κυβερνήσεων, μπροστά στα εγκλήματα και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται στις χώρες αυτές όπου ισχύει απόλυτη ατιμωρησία.
Η επιχειρηματική προέλαση των μοναρχιών του Κόλπου στον αθλητισμό και ιδιαίτερα στο ποδόσφαιρο είναι νέα, αλλά ακολουθεί την ιστορία άλλων εταιρειών. Η Γιουβέντους του Τορίνου ανήκει στον όμιλο Ανιέλι, ιδιοκτήτη της Fiat και της Ferrari μεταξύ άλλων, η Μίλαν είναι μέρος του αστερισμού πολλαπλών εταιρειών του ομίλου Μπερλουσκόνι, η Philips κατέχει τον ολλανδικό αθλητικό σύλλογο Philips Sport Vereniging (PSV), η Μπάγερ Λεβερκούζεν ανήκει στην Bayer και η Toyota είναι ιδιοκτήτρια του συλλόγου της Ναγκόγια. Η επιχειρηματική λειτουργία διαμορφώνεται με βάση το σύστημα της ιδιωτικής ιδιοκτησίας αθλητικών ομάδων στα μεγάλα πρωταθλήματα των ΗΠΑ.
Τεχνολογία του 21ου αιώνα,
σκλαβοπάζαρο και καταπίεση των φύλων
Το Κατάρ εκμεταλλεύτηκε τους μετανάστες εργάτες και εργάτριες που εισήχθησαν από τη Νότια Ασία και την Αφρική για να καταστεί δυνατό το Παγκόσμιο Κύπελλο. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει το υψηλότερο ποσοστό μεταναστών στον κόσμο: το 85% του πληθυσμού του είναι μετανάστες και το 94% του εργατικού δυναμικού του προέρχεται από το εξωτερικό. Χωρίς αυτούς τους εργαζόμενους το Παγκόσμιο Κύπελλο δεν θα ήταν δυνατόν να διεξαχθεί, ωστόσο, υπόκεινται σε κάθε είδους κακοποίηση και βία που νομιμοποιείται εδώ και δεκαετίες από το σύστημα σύγχρονης δουλείας, γνωστό ως Kafala.
Σύμφωνα με αυτό, ιδιώτες και ιδιωτικές εταιρείες αναλαμβάνουν το ρόλο των «κηδεμόνων» και το μοναρχικό κράτος αναθέτει σε αυτούς την εποπτεία και την ευθύνη για τους αλλοδαπούς εργαζόμενους. Χωρίς την άδεια των «κηδεμόνων», ο εργαζόμενος δεν μπορεί ούτε να αλλάξει θέση εργασίας, ούτε να παραιτηθεί από την εργασία του, ούτε να επιστρέψει στη χώρα του. Παρ’όλο που πρόσφατα, ενόψει του Παγκοσμίου Κυπέλλου, η Kafala καταργήθηκε νομικά, οι μαρτυρίες επιβεβαιώνουν ότι στην πράξη οι κανόνες της εξακολουθούν να ισχύουν. Επιπλέον, το δικαίωμα των μεταναστών εργαζομένων να συμμετέχουν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις εξακολουθεί να μην αναγνωρίζεται.
Εταιρείες, ιδιώτες και το Κράτος εκμεταλλεύονται την ανάγκη εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων να ξεφύγουν από τη φτώχεια και την πείνα σε χώρες όπως το Νεπάλ, το Μπαγκλαντές, η Σρι Λάνκα, η Ινδία, η Κένυα και οι Φιλιππίνες, οι οποίοι πρέπει να πληρώνουν προμήθειες σε εργολάβους για να βρουν δουλειά. Εργάζονται σχεδόν 20 ώρες επί επτά ημέρες την εβδομάδα και με 50 βαθμούς Κελσίου και αναγκάζονται να ζουν στοιβαγμένοι σε υπερπλήρεις καταυλισμούς, συχνά χωρίς τρεχούμενο νερό ή αποχετευτικά συστήματα. Σύμφωνα με καταγγελίες διαφόρων διεθνών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, 6.500 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους στα εργοτάξια του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Όπως αποκαλύπτουν αυτές οι αναφορές, η εργασία σε εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με τη σωματική προσπάθεια οδηγεί σε καρδιακές προσβολές. Η κυβέρνηση αρνείται να δώσει πληροφορίες για τα αίτια αυτών των θανάτων. Η αλλαγή του χρόνου διεξαγωγής σχεδιάστηκε για να προστατεύσει τους πρωταγωνιστές του Παγκοσμίου Κυπέλλου αλλά για εκείνους που έκαναν πραγματικότητα τα απαιτούμενα έργα δεν υπήρξε καμία πρόνοια. Οι οικογένειες των θυμάτων δεν υφίστανται μόνο τον οδυνηρό συναισθηματικό αντίκτυπο από την απώλεια του δικού τους ανθρώπου αλλά και την απώλεια του βασικού τροφοδότη της οικογένειας. Η έλλειψη οικονομικής αποζημίωσης τους αφήνει σε ακόμη μεγαλύτερη φτώχεια.
Στο βίντεο, η έρευνα του δημοσιογράφου Benjamin Best για το γερμανικό WDR, ανάμεσα στα άλλα και με μαρτυρίες εργαζόμενων στα έργα του Μουντιάλ στο Κατάρ
Οι οικιακές βοηθοί, οι οποίες υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τις 170.000, είναι ακόμη πιο αόρατες από τους εργάτες των εργοταξίων – πίσω από την ιδιωτικότητα των σπιτιών όπου βρίσκονται κλεισμένες, υφίστανται κακομεταχείρηση, συστηματική κακοποίηση και βιασμούς. Υποφέρουν διπλά, ως εργαζόμενες και ως γυναίκες.
Η Διεθνής Αμνηστία ανέδειξε το 2020 σε μια αποκαλυπτική έκθεση ότι: «Από τις 105 γυναίκες που ερωτήθηκαν, οι μισές από αυτές εργάζονταν πάνω από 18 ώρες την ημέρα και οι περισσότερες χωρίς ούτε ένα ρεπό ενώ στις 87 είχαν κατασχεθεί τα διαβατήρια από τους εργοδότες τους».
Το σλόγκαν του Κατάρ 2022 είναι: Expect Amazing (Περιμένετε το απίστευτο), ωστόσο, το απίστευτο είναι πώς η FIFA έχει κλείσει τα μάτια απέναντι σε όλη αυτή την εικόνα και πώς, μαζί με τον εταίρο της, τη μοναρχία του φυσικού αερίου, κλείνουν τα αυτιά τους στα αιτήματα για αποζημίωση των μεταναστών εργαζομένων.
Η πατριαρχία, η «μάτσο» κουλτούρα και η ομοφοβία κυριαρχούν σε ένα καταπιεστικό σύστημα ανισότητας των φύλων που βρίσκεται σε ανάπτυξη στο Κατάρ. Το πρώτο άρθρο του Συντάγματος ορίζει ότι η Σαρία (Ισλαμικό Θρησκευτικό Δίκαιο) αποτελεί την πρωταρχική πηγή της νομοθεσίας του και διέπει τις οικογενειακές σχέσεις. Το ίδιο άρθρο δίνει εντολή στα δικαστήρια να εφαρμόζουν το Νόμο της Σαρία στην περίπτωση της Zina, όπως ορίζονται σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο οι παράνομες σεξουαλικές σχέσεις (εξωσυζυγικές). Παρ΄όλο που γίνεται λόγος για ετεροφυλόφιλους δεσμούς, εξ ορισμού τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα θα βρίσκονται πάντα σε παράνομο πλαίσιο.
Μέχρι πρόσφατα η ομοφυλοφιλία τιμωρούνταν με θάνατο. Ο Νάσερ Αλ Κατέρ, εκτελεστικός διευθυντής της οργανωτικής επιτροπής του Μουντιάλ, απάντησε στις αρχές Δεκεμβρίου 2021 στο ερώτημα αν θα επιτραπεί η ελεύθερη έκφραση της ομοφυλοφιλίας κατά τη διάρκεια του τουρνουά: «η κουλτούρα της χώρας πρέπει να γίνεται σεβαστή και να μην ξεπερνιέται ένα όριο, αυτό της δημόσιας επίδειξης στοργής». Στις 28 Ιουνίου 2022, Παγκόσμια Ημέρα Υπερηφάνειας ΛΟΑΤΚΙ, και με αφορμή το ενδεχόμενο κάποιας διαμαρτυρίας, σε νέα δήλωσή του ανέφερε: «η επίδειξη της σημαίας ΛΟΑΤΚΙ+ στο Παγκόσμιο Κύπελλο τιμωρείται με φυλάκιση 7 έως 11 ετών».
Αν και το Κατάρ έχει μια πιο ευέλικτη πραγματικότητα σε θέματα φύλου από τους φονταμενταλιστές γείτονές του στον Κόλπο, το ισχύον σύστημα ανδρικής κηδεμονίας που εφαρμόζεται, εισάγει διακρίσεις και στερεί από τις γυναίκες το δικαίωμα να λαμβάνουν βασικές αποφάσεις για τη ζωή τους, όπως σημειώνει η Human Rights Watch στην έκθεσή της «Everything I Have to Do is Tied to a Man»: Women and Qatar‘s Male Guardianship Rules, («Όλα όσα πρέπει να κάνω είναι συνδεδεμένα με έναν άνδρα»: Οι γυναίκες και οι κανόνες της ανδρικής κηδεμονίας στο Κατάρ) το οποίο εξετάζει τους επίσημους κανόνες και τις πρακτικές της ανδρικής κηδεμονίας. Οι γυναίκες στο Κατάρ πρέπει να λάβουν άδεια από τους άνδρες κηδεμόνες τους για να παντρευτούν, να σπουδάσουν στο εξωτερικό με κρατικές υποτροφίες, να έχουν πρόσβαση σε πολλές κρατικές θέσεις εργασίας, να ταξιδέψουν στο εξωτερικό μέχρι μια ορισμένη ηλικία και να λάβουν ορισμένες μορφές αναπαραγωγικής υγειονομικής φροντίδας. Αυτό το σύστημα διακρίσεων στερεί επίσης από τις γυναίκες τη δυνατότητα να είναι οι κύριοι κηδεμόνες των παιδιών τους, ακόμη και αν είναι διαζευγμένες και έχουν τη νόμιμη επιμέλεια.
Δημοσιογραφία και sportwashing
Όπως συμβαίνει κάθε τέσσερα χρόνια τις παραμονές του Παγκοσμίου Κυπέλλου, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τροφοδοτούν το πάθος για το ποδόσφαιρο με ατελείωτες εκπομπές. Ώρες και ώρες μεταδόσεων με ασήμαντες λεπτομέρειες, παράλογη πολεμική, επιφανειακές αναλύσεις σε μια εξαντλητική επανάληψη, ένα σύνολο από κοινοτοπίες που γεμίζουν τα προγράμματα των τηλεόρασεων, των ραδιοφώνων και τις σελίδες των εφημερίδων για να προωθήσουν το γεγονός με το μεγαλύτερο κοινό στον κόσμο. Οι βασικοί παίκτες πρωταγωνιστές είναι με τη σειρά τους το προϊόν που πουλάει προϊόντα. Οι θεατές αποτελούν επίσης ουσιαστικό μέρος των αθλητικών εκδηλώσεων όπως έδειξε και η πανδημία – τίποτα δεν είναι τόσο άδειο όσο ένα γήπεδο ποδοσφαίρου χωρίς οπαδούς και θεατές. Πληρώνουν για να προσφέρουν τη συμβολή τους στην όλη επιχείρηση.
Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις των χωρών με ποδοσφαιρική παράδοση και νικηφόρες προσδοκίες ανεβαίνουν στο άρμα. Η Αργεντινή δεν αποτελεί εξαίρεση. Στο ευρύ μενού των νομισμάτων, εμφανίστηκε τώρα το δολάριο Κατάρ, ο πρόεδρος της Aerolineas Argentinas ανακοίνωσε ότι ένα αεροπλάνο της εταιρείας που ταξιδεύει με τουρίστες στο Κατάρ θα φέρει την εικόνα των ποδοσφαιριστών ζωγραφισμένη στην άτρακτό του. Ως πρωτοσέλιδο δημοσιεύτηκε ότι ο υπουργός Εμπορίου δέχτηκε τους ανήσυχους ιδιοκτήτες περιπτέρων επειδή η εταιρεία που κατασκευάζει τις φιγούρες του Παγκόσμιου Κυπέλλου δεν εγγυάται την επάρκεια προϊόντων μπροστά στην ασυνήθιστη ζήτηση [φακελλάκια με φωτογραφίες των παικτών του Παγκοσμίου Κυπέλλου που συνήθως αγοράζονται μέχρι να συμπληρωθεί η συλλογή].
Η δημοσιογραφία, ιδίως αυτή των μεγάλων δικτύων ενημέρωσης, ESPN, FOX, TNT που έχουν τα κύρια δικαιώματα μετάδοσης, συμβάλλει σε αυτό που είναι γνωστό ως sportwashing ή αθλητικό ξέπλυμα, δηλαδή, μια κοινή πρακτική που χρησιμοποιεί τον αθλητισμό ως μηχανισμό αντικατάστασης μιας συγκεκριμένης εικόνας ενός καθεστώτος και μιας χώρας όπου συμβαίνουν εγκλήματα και συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσα από την εμφάνιση ειδήσεων με αφορμή τη χορηγία ομάδων ή τη διοργάνωση αθλητικών εκδηλώσεων, προκειμένου να αλλάξει η δημόσια αντίληψη για μια χώρα.
Έτσι, τα μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο διεξάγουν μια διαφημιστική εκστρατεία για να ξεπλύνουν το πρόσωπο του Κατάρ. Παρουσιάζουν γυναίκες που μιλούν στις ειδήσεις ή ακόμα και σε τηλεοπτικές συζητήσεις, προσπαθώντας να αμβλύνουν τις διακρίσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και την έλλειψη ελευθερίας που βιώνουν οι γυναίκες. Υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια, κανένα από τα άτομα που μιλούν δεν είναι από το Κατάρ, όλες οι φωνές είναι ξένες.
Σχεδόν κανένα μεγάλο μέσο ενημέρωσης δεν έχει παρουσιάσει τις διαμαρτυρίες κατά της διεξαγωγής του Παγκοσμίου Κυπέλλου σε μια χώρα που παραβιάζει συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Νορβηγία, η Γερμανία και η Αυστραλία είναι μερικές από τις ομάδες που, μπαίνοντας στο γήπεδο, κράτησαν συνθήματα υπέρ των μεταναστών εργαζομένων. Οι Ολλανδοί παίκτες πόζαραν με μπλουζάκια που έγραφαν: «Ανθρώπινα δικαιώματα, εντός και εκτός γηπέδου», το σύνθημα που διαδόθηκε από την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Νορβηγίας για το Μουντιλα του Κατάρ. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση που έκανε η Public First για την πρωτοβουλία More in Common, το 62% των Βρετανών πιστεύει ότι η αντιμετώπιση του κινήματος ΛΟΑΤΚΙ+ στο Κατάρ με ποινές φυλάκισης έως και έντεκα ετών, θα έπρεπε να είναι αρκετή για να απαγορευτεί η διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου στη χώρα αυτή. Αποτελούν μέρος των πολλών αντιθέσεων στη διοργάνωση που έχουν εκφράσει φεμινιστικές και ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις, εργατικά κινήματα και συλλογικότητες όλα αυτά τα χρόνια ενώ παράλληλα αποκαλύπτουν τη δυσοίωνη σιωπή άλλων ομάδων και παικτών που αποφεύγουν να πάρουν θέση για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022.
Για δεκαετίες η ύπαρξη του Απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική οδήγησε στον αποκλεισμό της από όλες τις αθλητικές ενώσεις του κόσμου. Δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει ότι κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να συμβεί τώρα.
Σαν μια αθλητική εκδοχή της ταινίας The Truman Show, όπου τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται αλλά όλοι το αποδέχονται σαν να είναι αληθινό, επαναλαμβάνονται βίντεο που δείχνουν την αστραφτερή εικόνα της Ντόχα ως μια τέλεια πόλη με λαμπερά γήπεδα και ξενοδοχεία. Τίποτα δεν λέγεται για το ότι, οι λαμπεροί ουρανοξύστες της Μέσης Ανατολής και τα εξελιγμένα γήπεδα, χτίστηκαν με τον ιδρώτα και το αίμα εργαζόμενων-σκλάβων από την Ασία και την Αφρική.
FIFA, μπίζνες και διαφθορά:
Όταν το σημαντικό δεν είναι ο συναγωνισμός
«Καθώς ο αθλητισμός έχει γίνει βιομηχανία, έχει εξορίσει την ομορφιά που προέρχεται από τη χαρά του να παίζεις για το παιχνίδι.Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο καταδικάζει ό,τι δεν είναι χρήσιμο και δεν είναι χρήσιμο ό,τι δεν είναι κερδοφόρο».
Εδουάρδο Γκαλεάνο
Η FIFA, η οποία αριθμεί ως μέλη 211 ομοσπονδίες, έχει περισσότερα μέλη από τα Ηνωμένα Έθνη (193), τον Ερυθρό Σταυρό (164) ή την UNESCO (150). Στις 31 Μαρτίου, ανέφεραν ότι η FIFA κατέγραψε έσοδα ύψους 6,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την περίοδο 2019-2022. Ως εκ τούτου, εκτιμούν ότι θα ξεπεράσει τα 7 δισεκατομμύρια πριν από το τέλος αυτής της χρονιάς με τη διεξαγωγή του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Επιπλέον, τα περιουσιακά στοιχεία της FIFA αυξήθηκαν κατά 21% το 2021, φθάνοντας τα 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Για τα τηλεοπτικά δικαιώματα του Κατάρ 2022 έχει εξασφαλίσει 2,64 δισεκατομμύρια δολάρια, οι χορηγίες θα αποφέρουν 1,353 δισεκατομμύρια δολάρια, τα εισιτήρια και η φιλοξενία 500 εκατομμύρια δολάρια ενώ τα δικαιώματα αδειών χρήσης θα αποφέρουν 140 εκατομμύρια δολάρια.
Η FIFA, επιπλέον, πρόσθεσε ως χορηγό για αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο τη Hisense, τον κινέζικο κρατικό κολοσσό ηλεκτρονικών ειδών, την Mengniu Dairy, μια άλλη κινέζικη εταιρεία παραγωγής και διανομής γαλακτοκομικών προϊόντων και παγωτών, την Crypto.com, τη μεγαλύτερη εφαρμογή ανταλλαγής κρυπτονομισμάτων, την Byju’s, την ινδική εταιρεία ηλεκτρονικής εκπαίδευσης, την Vivo, την McDonald’s και την Budweiser, που προστίθενται στους ιστορικούς εταίρους Qatar Airways, Visa, Adidas, Coca-Cola, Wanda και Hyundai. Είναι οι μόνες εμπορικές οντότητες που επιτρέπεται να διεκδικούν για τις ίδιες άμεση σύνδεση με τη FIFA και να χρησιμοποιούν το εμπορικό σήμα του Παγκοσμίου Κυπέλλου στα προϊόντα τους για προωθητικές ενέργειες, διαφήμιση και μάρκετινγκ.
Με όλα αυτά τα χρήματα και τα συμφέροντα που διακυβεύονται, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί η υπόθεση του Κατάρ δεν είναι η μόνη υπόθεση διαφθοράς που ταρακουνάει τη FIFA. Πότε έγινε η αλλαγή που έφερε το ποδόσφαιρο σε αυτή την κατάσταση; Ουσιαστικά ήταν το 1974, όταν ο Βραζιλιάνος Ζοάο Χαβελάνζε έφτασε στη σύνοδο κορυφής της FIFA ανακοινώνοντας: «Ήρθα για να πουλήσω ένα προϊόν που ονομάζεται ποδόσφαιρο». Όταν ανέλαβε πρόεδρος, το 1974, στο Παγκόσμιο Κύπελλο συμμετείχαν 16 ομάδες, αριθμός που αυξανόταν σταδιακά μέχρι που διπλασιάστηκε για το Μουντιάλ του Κατάρ και θα φτάσει τις 48 ομάδες το 2026, στο Παγκόσμιο Κύπελλο με τριπλή έδρα τον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό. Ο Βραζιλιάνος επικεφαλής έφτασε την κατάλληλη στιγμή, όταν ο αθλητισμός, και ειδικότερα το ποδόσφαιρο, είχε αποκτήσει μέσω της δορυφορικής τεχνολογίας παρουσία σε κάθε γωνιά του πλανήτη, διευρύνοντας έτσι την αγορά των καταναλωτών για τις μεγάλες εταιρείες σε αδιανόητα επίπεδα.
Το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο που διοργάνωσε η FIFA με πρόεδρο τον Χαβελάνζε ήταν στην Αργεντινή το 1978. Η ιδέα ήταν να καθαριστεί η εικόνα της βίαιης δικτατορίας. Σε εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο τέθηκε σε εφαρμογή το πρώτο μεγάλο αθλητικό ξέπλυμα του ποδοσφαίρου – στους Ολυμπιακούς Αγώνες θυμόμαστε την ίδια επιχείρηση [ξεπλύματος] για τους αγώνες του 1936, τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Χίτλερ. «Η Αργεντινή είναι τώρα πιο ικανή από ποτέ για να φιλοξενήσει το τουρνουά» ήταν τα λόγια που είπε ο Χαβελάνζε, για να υποστηρίξει τη διοργάνωση που προσπάθησε να καλύψει με τη μπάλα τα εγκλήματα της δικτατορίας του Χόρχε Βιντέλα και που προκάλεσε ευρεία αποδοκιμασία στο εξωτερικό. Δυστυχώς, πλήθος κόσμου πανηγύρισε τον τίτλο στο γήπεδο της Ρίβερ, κοντά στην ESMA (1), με τους δικτάτορες Βιντέλα, Μασέρα και Αγκόστι να βρίσκονται σε πρώτο πλάνο. Ο Χαβελάνζε εκτός από τους Αργεντινούς, τους Χιλιανούς και τους Βραζιλιάνους δικτάτορες, απέκτησε επίσης πολύ καλές σχέσεις με όλους τους δικτάτορες του κόσμου και πολλούς Αφρικανούς και Ασιάτες ηγέτες απολυταρχικών καθεστώτων.
Το 1994 ο Ζοάο Χαβελάνζε μίλησε στη Νέα Υόρκη ενώπιον επιφανών επιχειρηματιών και σχολίασε με ευφορία: «Μπορώ να επιβεβαιώσω ότι ο οικονομικός κύκλος εργασιών του ποδοσφαίρου στον κόσμο φτάνει ετησίως το ποσό των 225 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το ποσό αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο από τον φετινό κύκλο εργασιών της General Motors ύψους 136 δισεκατομμυρίων δολαρίων». Μια εταιρεία που βρισκόταν στην κορυφή του καταλόγου των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιρειών. Ο Χαβελάνζε ήταν ο επικεφαλής της FIFA που δημιούργησε στενές σχέσεις με εταιρείες όπως η Coca Cola, η VISA και η ADIDAS, καθιστώντας τες εταίρους και από αυτή τη συμμαχία πολλαπλασίασαν τις πωλήσεις τους κατά δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Χαβελάνζε και το εγκληματικό του σύστημα έδωσαν στη FIFA τη δύναμη που έχει σήμερα και όπως τόνισε ο Ντιέγκο Μαραντόνα: «Όπου πήγαινε ο Χαβελάνζε, δεν μιλούσαν για ποδόσφαιρο, μιλούσαν για επιχειρήσεις, δωροδοκίες και παράνομες πληρωμές για να πετύχουν τους στόχους τους». «Η FIFA είναι η πιο διεφθαρμένη και αξιοθρήνητη οργάνωση στη γη», δήλωσε ο Γκάρι Λίνεκερ, πρώην παίκτης της Αγγλίας τη δεκαετία του 1980 και σκόρερ του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Μεξικού.
Η FIFA, που δεν είναι τυχαίο ότι εδρεύει στη Ζυρίχη, εκμεταλλεύτηκε τους πολύ γενναιόδωρους και διακριτικούς όρους με τους οποίους η Ελβετία αντιμετωπίζει εκείνους που πρέπει να κρύψουν την προέλευση των χρημάτων τους.
Ένα παράδειγμα των παράνομων δραστηριοτήτων της είναι η εταιρεία International Sports and Leisure (ISL), η οποία δημιουργήθηκε από τον Χόρστ Ντάσλερ, γιο του Άντι Ντάσλερ, ιδρυτή της Adidas, για το μάρκετινγκ αθλητικών εκδηλώσεων που σχετίζονται με το ποδόσφαιρο και επικεντρώθηκε κυρίως στη Λατινική Αμερική. Οι έρευνες σχετικά με τις ενέργειες της εταιρείας, διαπίστωσαν ότι η ILS αποτέλεσε τη βάση για να λαμβάνουν δωροδοκίες και μίζες από εταιρείες μάρκετινγκ δεκάδες αξιωματούχοι της FIFA, με αντάλλαγμα την απόκτηση των λεγόμενων «δικαιωμάτων μάρκετινγκ για εκδηλώσεις που διοργανώνονται από το διοικητικό όργανο του ποδοσφαίρου».
Τον Δεκέμβριο του 2015, ο πρόεδρος της FIFA, ο Ελβετός Ζόσεφ Σεπ Μπλάτερ, παραπέμφθηκε σε δίκη για την υπόθεση FIFA–Gate μαζί με άλλα 42 άτομα, μεταξύ των οποίων ηγετικά στελέχη και επιχειρηματίες, πέντε εκ των οποίων ήταν υπήκοοι Αργεντινής. Αντικαταστάθηκε στο τιμόνι της FIFA από τον Ιταλοελβετό Τζιάνι Ινφαντίνο, ο οποίος υποσχέθηκε να βάλει τέλος στη διαφθορά αλλά όχι στις εμπορικές δοσοληψίες και είναι αυτός που επικροτεί όλα όσα συμβαίνουν στο Κατάρ.
Το ποδόσφαιρο στην ήπειρό μας [Αμερική] αποτελεί σημαντικό μέρος αυτού του μαφιόζικου δικτύου. Ο πρώην πρόεδρος της Νοτιοαμερικανικής Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (Conmebol) κατά την περίοδο 2013-2014, ο Ουρουγουανός Εουχένιο Φιγκερέδο, λάμβανε δωροδοκίες ύψους έως και 90.000 δολαρίων το μήνα. Ο Φιγκερέδο παραδέχτηκε ότι «έπαιρνε σημαντικά χρηματικά ποσά για να διατηρήσει το status quo» στο εσωτερικό του υπό την προεδρία του θεσμικού οργάνου. Ο Φιγκερέδο εκδόθηκε από την ελβετική δικαιοσύνη στην Ουρουγουάη, όπου φυλακίστηκε για απάτη και ξέπλυμα χρήματος. Οι έρευνες στην Conmebol έδειξαν την εμπλοκή των Αργεντινών Χοσέ Λουίς Μέισζνερ και Εδουάρδο Ντελούκα, πρώην γενικών γραμματέων της Conmebol, σε μια σειρά δωροδοκιών που σχετίζονταν με την παραχώρηση τηλεοπτικών δικαιωμάτων και δικαιωμάτων μάρκετινγκ για τουρνουά της Conmebol και της Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία Βόρειας, Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής (Concacaf), κατά τις περιόδους μεταξύ 2004 και 2012, 2012 και 2015 και 2010 και 2015 αντίστοιχα. Αυτός που κατάφερε να αποφύγει όλες τις έρευνες επί των διαδοχικών κυβερνήσεων της Αργεντινής ήταν ο Χούλιο Ουμπέρτο Γκροντόνα. Στις 6 Απριλίου 1979, σχεδόν ένα χρόνο μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο που διεξήχθη στη χώρα κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, διορίστηκε πρόεδρος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Αργεντινής (AFA), με τη σημαντική στήριξη του αντιναυάρχου Κάρλος Λακόστε ο οποίος ήταν άνθρωπος του Μασέρα και ξάδελφος του Βιντέλα που ήλεγχε και την τελευταία πτυχή του Παγκοσμίου Κυπέλλου 78. Ο Γκροντόνα έμεινε στη θέση του προέδρου της AFA για 35 χρόνια (1979-2014), τη μεγαλύτερη θητεία στο τιμόνι του ποδοσφαιρικού οργανισμού της Αργεντινής. Επιπλέον, ήταν Α’ Αντιπρόεδρος της FIFA από τις 30 Απριλίου 1988, έχοντας την προεδρία της Οικονομικής Επιτροπής και του Συμβουλίου Μάρκετινγκ και Τηλεόρασης της FIFA. Παρά τις αναρίθμητες αποδείξεις για την εμπλοκή του σε παράνομες πράξεις, υπό την προστασία των διαδοχικών κυβερνήσεων, κατάφερε να αποφύγει τη φυλακή και παρέμεινε στην θέση του μέχρι τον θάνατό του το 2014.
Μεταξύ εκείνων που δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από τη δικαιοσύνη, ξεχωρίζει η περίπτωση του Αλεχάντρο Μπουρζάκο, πρώην διευθύνοντος συμβούλου της Torneos (2), ο οποίος είναι αδελφός του Εουγένιο Μπουρζάκο που διετέλεσε υπουργός Ασφαλείας επί κυβέρνησης Μάκρι από το 2015-2019 [επίσης μεταξύ 2009 και 2011 ήταν επικεφαλής της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Μπουένος Άιρες]. Ο Μάκρι, ο οποίος χρησιμοποίησε τη θητεία του ως πρόεδρος της Μπόκα Τζούνιορς για να μπει στην πολιτική που τον οδήγησε στην προεδρία της χώρας, συναντήθηκε πρόσφατα στην Παταγονία με τον Αλ Ρουμαγιάν, τον Σαουδάραβα πρόεδρο της Νιούκαστλ, με τον οποίο έπαιξε γκολφ στο ράντσο του Άγγλου φίλου του, του διώκτη του λαού των Μαπούτσε, Τζο Λιούις. Σίγουρα θα συζήτησαν, μεταξύ άλλων, πώς να διαχειριστούν τα κεφάλαια του Ιδρύματος FIFA, εκτελεστικός πρόεδρος του οποίου διορίστηκε [το 2020] ο πρώην πρόεδρος της Αργεντινής οποίος, επίσης, εμπλέκεται στα Panama Papers.
