Το Αγρίνιο ενάντια στην προσωποκράτηση

Συλλαλητήριο στο Αγρίνιο ενάντια στην προσωποκράτηση
για χρέη προς το δημόσιο

Το Αγρίνιο ζητάει κυβερνητική βοήθεια

Πεντακόσια εντάλματα σύλληψης
από το δημόσιο ταμία κατά όσων χρωστούν στο δημόσιο

Η είδηση ότι θα εκδοθούν πεντακόσια εντάλματα σύλληψης από το δημόσιο ταμία κατά όσων χρωστούν στο δημόσιο, σε μια εποχή μάλιστα, όπως αναφέρει ο ΣΚΡΙΠ[1], γενικής καταστροφής της σιτοπαραγωγής και των αμπέλων ξεσήκωσε την πόλη, η οποία συγκεντρώθηκε σε πάνδημο συλλαλητήριο στην πλατεία της αγοράς (σημ. Πλατεία Ειρήνης), όπου μίλησε ο γιατρός Θεοφανίδης και αμέσως μετά συντάχθηκε ψήφισμα που υπέγραψαν παραπάνω από χίλιοι φορολογούμενοι και με το οποίο εκλιπαρούσαν στο όνομα της φιλανθρωπίας και του οίκτου να τους δοθεί αναστολή των φόρων μέχρι να μαζευτεί και να πουληθεί ο καπνός, το μοναδικό προϊόν που τους είχε απομείνει.

Επισημαίνονταν ταυτόχρονα ότι το Αγρίνιο για πρώτη φορά από τη σύσταση του Βασιλείου ζητάει κυβερνητική βοήθεια για να μην στερηθούν οι δημότες του την ελευθερία με την προσωποκράτηση.

Με αφορμή την είδηση αυτή να πούμε ότι το ελληνικό κράτος στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα, για να αντιμετωπίσει όπως – όπως τα μεγάλα του οικονομικά προβλήματα εξαπέλυσε, ως συνήθως, έναν αμείλικτο διωγμό, κυρίως κατά των μικρών χρεοφειλετών του Δημοσίου.

Τα κατά τόπους Δημόσια Ταμεία εξέδιδαν εντάλματα σύλληψης και οι αστυνομικοί και οι χωροφύλακες συλλάμβαναν τους οφειλέτες και τους οδηγούσαν σε πολιτικές φυλακές. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα έφθαναν σε σημείο να διαπομπεύουν οφειλέτες του Δημοσίου. Είναι χαρακτηριστική του κλίματος που επικρατούσε μια ανταπόκριση από τον Πύργο, η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ[2] με τίτλο: «Σκάνδαλον εις τον Πύργον. Διαπόμπευσις οφειλετών του Δημοσίου», και την οποία μπορείτε να δείτε στη συνέχεια: «Δύο οφειλέται προς το δημόσιον», αναφέρει το τηλεγράφημα, «οι Στεφανόπουλος και Μοσχονάς, συλληφθέντες σήμερον ωδηγούντο δέσμιοι διά μέσου της αγοράς εις τας φυλακάς, δυνάμει εντάλματος του υποταμίου Λεχαινών. Το πρωτοφανές τούτο γεγονός κατ’ αυτάς τας αγίας ημέρας διήγειρε την αγανάκτησιν της κοινωνίας».

Ο ανταποκριτής της εφημερίδας σε σχόλιο του μάλιστα στο τέλος της είδησης αναφέρει: «Ευλόγως η κοινωνία του Πύργου εξηγέρθη κατά του πρωτακούστου αυτού σκανδάλου της συλλήψεως και διαπομπεύσεως οφειλετών του Δημοσίου κατά τον ανωτέρω τρόπον, καθ’ ας ημέρας όχι μόνον η σύλληψις των χρεοφειλετών του Δημοσίου δεν επιτρέπεται, αλλά και οι διά τοιαύτα χρέη κρατούμενοι αφήνονται ελεύθεροι ένεκα των μεγάλων εορτών. Το Υπουργείον ελπίζομεν ότι θα πράξη αμέσως το επιβαλλόμενον εις την περίπτωσιν καθήκον του».

Με αυτό τον τρόπο μία σειρά μικρών φοροοφειλετών βρέθηκαν να συνωστίζονται για κάμποσα χρόνια στις φυλακές τις χώρας μέσα σε άθλιες συνθήκες όπως μας πληροφορεί το δημοσίευμα του ΣΚΡΠ[3]: «Εις μεγάλην εξέγερσιν διατελούν οι εν ταις φυλακαίς Αβέρωφ διά χρέη κρατούμενοι εξ αφορμής της αυθαιρέτου και αδικαιολογήτου συμπεριφοράς της φρουράς, ήτις παρεμποδίζει τους κρατουμένους να λαμβάνουν τροφάς παρά των οικείων των και να επικοινωνούν μετά των δικηγόρων των προς διευθέτησιν των υποθέσεων, δι’ ας κρατούνται».

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ που ακολουθεί οι χωροφύλακες, όταν συνελάμβαναν οφειλέτες του Δημοσίου, δεν τους οδηγούσαν στις αρμόδιες οικονομικές υπηρεσίες, για να πληρώσουν ή για να ζητήσουν ολιγοήμερη προθεσμία για την καταβολή του οφειλόμενου ποσού, αλλά τους πήγαιναν, πολλές φορές ακόμη και για ασήμαντη οφειλή 15 ή 20 δραχμών, απευθείας στη φυλακή, για να παίρνουν τα αστυνομικά όργανα τα σύλληπτρα. Πολλοί απ’ αυτούς, οι περισσότεροι, παρέμεναν στη φυλακή για δυο – τρεις μέρες, γιατί είχαν την ατυχία να συλληφθούν κατά τη διάρκεια γιορτών, τότε που το Δημόσιο Ταμείο ήταν κλειστό κι έτσι δεν μπορούσαν να πληρώσουν το χρέος τους. Τους απαγορευόταν επίσης η επικοινωνία με συγγενικά τους πρόσωπα ακόμα και κατά τις ώρες του επισκεπτηρίου. Δεν επιτρεπόταν στους αρμόδιους υπάλληλους να μπουν στο σωφρονιστικό κατάστημα τις απογευματινές και βραδινές ώρες και να ρυθμίσουν το ζήτημα της αποφυλάκισης των κρατουμένων, όταν συγγενείς τους κατέβαλλαν το οφειλόμενο ποσόν. Έτσι παρατεινόταν αυθαίρετα για ώρες η φυλάκισή τους. Οι φύλακες δεν επέτρεπαν σε συγγενείς χρεοφειλετών, που συλλαμβάνονταν τις βραδινές ώρες, να μπουν στη φυλακή και να τους δώσουν ρούχα και κλινοσκεπάσματα για να κοιμηθούν.

Στο ίδιος ρεπορτάζ διαβάζουμε: «Μας κατηγγέλθη ότι οφειλέτης τις δι’ ασήμαντον ποσόν, ονόματι Βερροιόπουλος, απολυθείς την 1ην τρέχοντος δυνάμει πιστοποιητικού ακτημοσύνης του Δημάρχου Αθηναίων, συνελήφθη και πάλιν προχθές υπό του κ. Μαρούδα και ωδηγήθη εις τας φυλακάς, όπου κρατείται διά την ιδίαν οφειλήν. Εις μάτην απέβησαν αι διαμαρτυρίαι του επιστάτου της φυλακής, ως μας αφηγήθησαν οι κρατούμενοι, ότι ο συλληφθείς εκ νέου διά την εν λόγω οφειλήν έχει απολυθεί δυνάμει του ανωτέρω εγγράφου. Αλλά συμβαίνει και το εξής. Εις τας φυλακάς ταύτας κρατούνται κατά καιρούς διάφοροι Ιταλοί, Γάλλοι και λοιποί αλλοδαποί. Δι’ αυτούς ζητούνται πιστοποιητικά ακτημοσύνης. Αλλά πόθεν; Από τον Δήμαρχον; Αφού δεν είναι Έλληνες, πώς θα τους εκδώσει τοιούτον πιστοποιητικόν;»

Στις 31 Μαΐου 1911 ο υπουργός των Οικονομικών Λάμπρος Κορομηλάς έφερε για ψήφιση στη Βουλή νομοσχέδιο για τη ρύθμιση χρεών των δήμων και των ιδιωτών προς το Δημόσιο. Μ’ αυτό προβλεπόταν η αποπληρωμή των χρεών με δόσεις και με σχετικές εκπτώσεις. Για την αποσυμφόρηση των φυλακών από το μεγάλο αριθμό κρατούμενων χρεοφειλετών, καθορίστηκε η αποφυλάκιση ορισμένων από αυτούς υπό προϋποθέσεις. Προβλεπόταν ότι οφειλέτες του Δημοσίου που είχαν παραμείνει στις φυλακές για τρεις μήνες αποφυλακίζονταν, εάν το χρέος τους δεν ξεπερνούσε τις 400 δραχμές. Αποφυλακίζονταν επίσης και όσοι χρωστούσαν ως 50 δραχμές και είχαν ήδη εκτίσει ποινή φυλακίσεως ενός μήνα (ΣΚΡΙΠ[4]).

Παρά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που έγιναν στα τέλη Μαΐου 1911 για την αποφυλάκιση μικροοφειλετών του Δημοσίου, αρκετοί ήταν εκείνοι που λόγω αδυναμίας αποπληρωμής των χρεών τους, εξακολουθούσαν να παραμένουν φυλακισμένοι. Αρκετές φορές μάλιστα στον τοπικό τύπο καταγράφηκαν φαινόμενα κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως για παράδειγμα στο φύλλο που ακολουθεί: Σύμφωνα με το ρεπορτάζ το Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 1912 έγινε χοροεσπερίδα στην αίθουσα της «Παλίρροιας» της Χαλκίδας «υπέρ των διά χρέη κρατουμένων», απ’ την οποία εισπράχτηκαν 581 δραχμές, «δι’ ων απεφυλακίσθησαν 6 κρατούμενοι» (ΣΚΡΙΠ[5]).