Η Στύλια είναι κτισμένη
σε κατωφερικό έδαφος στις πλαγιές του όρους Ρουπάκια
Η Στύλια είναι ορεινός οικισμός που βρίσκεται στη Ναυπακτία του νομού Αιτωλοακαρνανίας σε υψόμετρο 540 μέτρα. Έχει πληθυσμό 33 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και μαζί με την Αγία Τριάδα συναποτελούν την Τοπική Κοινότητα Στύλιας που ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Πυλλήνης του Δήμου Ναυπακτίας. Το τοπωνύμιο είναι συνηθισμένο και δίνεται κυρίως στους τόπους όπου παρατηρούνται στυλίδες ή στυλία δηλαδή κιονίσκοι, απομεινάρια αρχαίας εποχής.
Η Στύλια είναι κτισμένη σε κατωφερικό έδαφος στις πλαγιές του όρους Ρουπάκια, το οποίο καλύπτεται από δάσος βελανιδιάς του είδους «ρουπάκι». Το χωριό βρίσκεται στην επαρχιακή οδό Ναυπάκτου – Λουτρών Στάχτης, στα Β-ΒΔ της Ναυπάκτου σε απόσταση 31 χλμ.. Αξιοθέατα της περιοχής είναι το δάσος “Ρουπακιά” που περιβάλει τη Στύλια και στην άλλη άκρη του βρισκόταν το «χάνι του Μπρίνι», καθώς και ο παλιός ναός της Παναγιάς με τελευταία χρονολογία ανακαίνισης το 1864. Κάθε χρόνο στις αρχές Ιουλίου, στο «Ρουπάκι», γίνεται η εκδήλωση Πυληνίων Ποιμενικός Βίος που αναβιώνει την παραδοσιακή ποιμενική ζωή.
Την περίοδο της τουρκοκρατίας, το όνομα του χωριού καταγράφεται ως Stilia από τον Γάλλο περιηγητή Φρανσουά Πουκεβίλ μεταξύ των χωριών της περιοχής Κραβάρων και αναφέρει ότι το κατοικούσαν 20 οικογένειες. Αρχικά υπήρξε ζευγοστάσιο της οικογένειας Σισμάνη, οι οποίοι ήταν προύχοντες της Αράχωβας Ναυπακτίας αλλά το 1829 μετά από διαμάχη με τους κολίγους της περιοχής και παρέμβαση του νεοσυσταθέντος Ελληνικού κράτους η διαφορά εξομαλύνθηκε και τα κτήματα πωλήθηκαν στους κατοίκους του χωριού. Από τη Στύλια καταγόταν ο οπλαρχηγός και αγωνιστής του 1821 Γιάννης Νικολού Μακρυγιάννης (1795 – 1876), επονομαζόμενος Κραβαρίτης, του οποίου τη κόρη παντρεύτηκε ο Νικόλαος Σισμάνης. Το 1912 συστάθηκε κοινότητα Στύλιας ενώ σύμφωνα με το σχέδιο Καποδίστριας μέχρι το 2010, ανήκε στον πρώην Δήμου Πυλλήνης του Νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας.
Ιστορία
Σύμφωνα με την παράδοση οι Στυλιώτες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας έκοβαν από τα Ρουπάκια ξύλα βελανιδιάς, που τα μετέτρεπαν σε «στυλιάρια» δηλ. ρόπαλα και ρίχνονταν με αυτά εναντίον των Τούρκων, που τους έδωσαν το όνομα Στυλιαράδες ή Στυλιώτες. Υπάρχει και η άποψη που προέρχεται από τους Μακρυγιανναίους ότι αυτοί κυνηγημένοι από τους Τούρκους από τη Στύλια Δωρίδας, βρήκαν καταφύγιο στη Ναυπακτία και ονόμασαν Στύλια το χωριό που εγκαταστάθηκαν. Η αρχαιότερη έγγραφη μνεία για τη Στύλια γίνεται σε έγγραφο του 1810.
Από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της Στύλιας είναι ο οπλαρχηγός των Κραβάρων, στρατηγός Γιάννης Ν. Μακρυγιάννης, ο οποίος το 1835 πάντρεψε την κόρη του Αικατερίνη με τον προηγούμενο αντίδικό του Νίκο Σισμάνη.
Οι Μακρυγιανναίοι ήταν ισχυρή οικογένεια αρματολών. Ο πατέρας Νικόλαος φημολογείται ότι ήταν πρωτοκλέφτης, ενώ οι γιοι του Γιάννης Μακρυγιάννης-Κάψας και Μήτρος Κολοφωτιάς υπήρξαν σημαντικοί οπλαρχηγοί κατά την επανάσταση του ’21. Ο πρώτος πέθανε στα 1876 με το βαθμό του Υποστράτηγου της φάλαγγας και ο δεύτερος σκοτώθηκε στα 1834 στη θέση «Μακριά Ράχη» κοντά στη Λομποτινά σε μάχη με τους ληστές, όντας αρχηγός της εθνοφυλακής της περιοχής.
Το χωριό αρχικά ήταν κτισμένο στον Άι Νικόλα, στη θέση «Παλιοχώρι». Μεταφέρθηκε στους «Χαλιάδες» (δεύτερο «Παλιοχώρι») ενώ παλιές οικήσεις επίσης υπάρχουν στην «Τρανή Βρύση» και «στου Κολάτσα» Όλα αυτά τα παλιοχώρια εγκαταλείφθηκαν και κτίστηκε το χωριό στη σημερινή θέση. Στη θέση «Κοκάλια» στα Ρουπάκια βρέθηκαν πλήθος από κόκαλα, λόγχες, όστρακα σαν κάποια μεγάλη μάχη να έγινε εκεί.
Φυσικές ομορφιές – Αξιοθέατα
Η βουνοπλαγιά «Ρουπάκια» είναι ένας αυχένας στα 820 μ. υψόμετρο που εντυπωσιάζει με το εξαιρετικής ομορφιάς δρυόδασος με τις αιωνόβιες πλατύφυλλες βελανιδιές. Χώρος μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας, αφού διαθέτει σημαντική βιοποικιλία και αποτελεί ιδανικό μέρος για παρατήρηση της φύσης, για περιβαλλοντική εκπαίδευση. Στο πυκνό δρυοδάσος ο περιπατητής μπορεί να χαλαρώσει και να απολαύσει την ομορφιά και την ηρεμία της φύσης. Στην άκρη του δάσους βρίσκεται το παλιό χάνι του Μπρίνι που τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως καφενείο. Στο δρυοδάσος Ρουπάκια, την 1η Κυριακή του Ιουλίου, διοργανώνεται η εκδήλωση των Πυληνίων «Ποιμενικός Βίος», που στοχεύει στην αναβίωση της παραδοσιακής ποιμενικής ζωής.
Στα πόδια της Στυλιώτικης περιφέρειας που βρέχονται από το ποτάμι Πόριαρης υπάρχει αξιόλογο πετρογέφυρο που κτίστηκε γύρω στα 1885.
Εκκλησίες
Στο πρώτο Παλιοχώρι είναι κτισμένη η εκκλησιά του Άι Νικόλα και στο δεύτερο Παλιοχώρι η Κοίμηση της Θεοτόκου, η οποία παραμένει ακόμα και σήμερα ενοριακός ναός. Στο κεντρικό μαχαλά βρίσκεται ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και στον Αποστολoπουλέικο μαχαλά ο ναός της Αγίας Τριάδας. Το χωριό πανηγυρίζει του Αγίου Πνεύματος.
