«Eκείνοι που τα Στόματα τους είναι γεμάτα λέξεις
δεν έχουν τίποτε άλλο ανάμεσα στα δόντια τους»…
(Αντόρνο: Μικρά Ηθικά).
- της Ελένης Καρασαββίδου
Η δημοσιογραφία, ένας γεμάτος αντιφάσεις σταθμός στην πορεία αναδιανομής του πολιτιστικού κεφαλαίου κι άρα εκδημοκρατισμού της κοινωνίας που συστηματικοποιήθηκε από την αστική επανάσταση και μετά, παρενέβαινε εδώ ακριβώς. Προσπαθούσε να γίνει η φωνή των δίχως φωνή, το βλέμμα των δίχως βλέμμα.
Με αγώνες σταθμούς όπου γης, όπως γράψαμε κάποτε, από την ανατροπή του πολέμου του Βιετνάμ ως την δολοφονία Λαμπράκη, από τον παράνομο τύπο του Μαχνοβίτικου κινήματος στην ΕΣΣΔ ως τον τύπο της Ελεύθερης Ελλάδας (για να ρίχνουμε το λάσο μακριά και να το γυρνάμε στον τόπο μας) γενναίοι άνθρωποι μίλησαν σε φριχτούς καιρούς. Σιγά σιγά όταν οι ηγεμόνες αντιλήφθηκαν ότι καλός ο εκδημοκρατισμός αλλά ενέχει τον (μακρινό έστω) κίνδυνο να μετατρέψει το σύστημα σε δημοκρατία, κι ότι καμιά κοινωνική ηγεμονία δεν μπορεί να καθιερωθεί δίχως τις διόδους αναπαράστασης του κόσμου, «κατέλαβαν» τα Μίντια.
Χρόνια τα τραστ των ΜΜΕ, συγκεντρώνοντας επάνω σε ελάχιστους αριθμητικά οργανισμούς μια παγκόσμια εξουσία, θεωρούνταν ως τυπικά παραδείγματα μιας κοινωνίας με πατριαρχικό υπόβαθρο κι ενός ολιγοπωλιακού καπιταλισμού. Φαίνεται όμως πως ίσως σιγά σιγά αρχίζουν να αντιλαμβάνονται το “μέγεθός” τους και να μην αρκούνται πλέον στο ρόλο του αναπαραστατικού μηχανισμού υπέρ του συστήματος, αλλά προσατανολίζονται υπέρ “του εαυτού τους” και των πολυποίκιλων κερδών της βιομηχανίας τους.
Στο τέλος του 20ου αιώνα ίσως για πρώτη φορά άρχισε τόσο έντονα να φαίνεται μια διαδικασία «μετατροπής» των παγκόσμιων ΜΜΕ, τα οποία από πιόνια του ιεραρχικού συστήματος της κοινωνίας άρχισαν να θέτουν «μόνα τους» τούς όρους του παιχνιδιού και να διεκδικούν/αναλαμβάνουν ξεκάθαρα τον ηγετικό ρόλο για τον εαυτό τους. Ή μάλλον για τους (διαπλεκόμενους με όλο το κοινωνικοπολιτικό φάσμα των κυρίαρχων) ιδιοκτήτες τους. Τα μίντια δεν ήταν πια παραπληρωματικά της εξουσίας. Ήταν η εξουσία. Με άλλα λόγια, σε «μια»(;) «Δύση» που τα όρια μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών ταυτοτήτων γινόταν εξαιρετικά διαπερατά, είχαν γίνει το «δημόσιο» πρόσωπο ιδιωτικών συμφερόντων.
Αυτή η ήδη δυναμικά εξελισσόμενη πορεία δε συνεπάγεται αυτόματα πως θα είναι απόλυτη, μονοσήμαντη ή απρόσκοπτη. Όπως και να ’χει, όμως, (και δέστε πόσο όλοι οι … «φιλελεύθεροι» που απαιτούν διαρθρωτικές αλλαγές σιωπούν για τον/τους τρόπους χρήσης δημόσιων συχνοτήτων από καναλάρχες, στην Ελλάδα οι «Ευρωπαϊστές» έχουν ανάγκη ένα… «αντιευρωπαϊκό κράτος» με προπομπό τον αντι-διαφωτισμό της σύγχρονης ΕΕ) εξελίσσεται ήδη στο σημαντικότερο παράγοντα θεμελιωδών πολιτειακών μετατροπών κι εξελίξεων. Όσο κι αν στο κοινωνικοπολιτικό σκάκι τα κόζα κι οι συμμαχίες αλλάζουν με τρόπο που αφορά τα κόμματα αλλά δεν πρέπει να αφορά ούτε την κοινωνία ούτε την ουσιαστική πολιτική.
Η απίστευτη όμως αντιμετώπιση του σκανδάλου των υποκλοπών από τα συστημικά μίντια δημιουργεί την ανάγκη τελικά το «Ψωμί Παιδεία Ελευθεροτυπία» να είναι το σύνθημα των καιρών. Θυμίζοντας τα ακροθεμέλια που διαχωρίζουν την ελευθερία από την ασυδοσία, τα θεμέλια που μας αφορούν όλους και όλες, πέρα μάλιστα από άλλες σημαντικές διαφοροποιήσεις. Τελικά όπως σωστά έχει γραφτεί: Οι φτωχοί εμποδίζονται να σκεφτούν από την επιβολή των άλλων. Οι πλούσιοι από την δική τους. Και τα δυο βαίνουν εναντίον όλων, με διαστάσεις, εάν χρειαστεί απρόβλεπτες και αποτελέσματα ήδη εξαιρετικά αρνητικά. Και τα δυο θα πρέπει κάποτε να αντιμετωπιστούν. Αλλιώς θα ισχύει πάντοτε η ρήση του Stanislaw Jerzy Lec για τα εφημερίδες: τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δλδ, να χρησιμοποιούνται όχι ως ένα παράθυρο στον κόσμο, αλλά ως το χαρτί που το καλύπτει για να μην τον βλέπουμε.
