Πυθαγόρας – Ο μεγάλος Αγρινιώτης του λαϊκού μας τραγουδιού (vid)

Πυθαγόρας Παπασταματίου:
Γεννήθηκε το 1930 στο Αγρίνιο,
και έζησε τα πρώτα 18 χρόνια της ζωής του,
αναπνέοντας τον αέρα αυτής της πόλης

• του Λευτέρη Τηλιγάδα

Έναν αέρα φορτωμένο με τον κόπο του καπνού, τη μελαγχολία της αγρινιώτικης βροχής  και την ομορφιά της τριανταφυλλιάς , που εκείνα τα χρόνια την έβλεπες παντού μέσα στους κήπους των σπιτιών  αυτής της πόλης. Χαρμανατζής ο πατέρας  και η μητέρα του δασκάλα… Γεννημένοι και οι δύο στη Σάμο είχαν γνωριστεί στη Σμύρνη,  λίγο πριν την Μικρασιατική Καταστροφή.

Όλα αυτά ήταν τα συστατικά που οικοδόμησαν τη καθημερινότητα της οικογενειακής τους ζωής  και στάθηκαν η αφετηρία  για να βρει εφαλτήριο το ταλέντο του Πυθαγόρα  και να σμιλέψει τους στίχους των τραγουδιών του.

Είναι ελάχιστοι εκείνοι  που κατάφεραν να κάνουν καριέρα με το μικρό τους όνομα.  Ανάμεσα σε αυτούς και ο Πυθαγόρας.  Κι όχι από κάποια ιδιοτροπία καλλιτεχνική, αλλά επειδή… «ένας» ήταν ο Πυθαγόρας.

Ένας από τους καθηγητές του στο 1ο Γυμνάσιο Αρρένων Αγρινίου, ο Γ Παπαχρήστος, τον ρώτησε κάποτε:  «Γιατί δεν γράφεις και το επώνυμο»  κι αυτός του απάντησε με τον πιο φυσικό τρόπο: (Δείτε το βίντεο που ακολουθεί)

Στη διάρκεια της Κατοχής,  η οικογένειά του είχε καταφύγει στον ορεινό Βάλτο  και σε ηλικία 14 ετών, τον Μάρτιο του 1944,  κατατάχτηκε και αυτός στην ΕΠΟΝ.

Μετά την Απελευθέρωση επέστρεψε στα σχολικά έδρανα και ολοκλήρωσε τις «εγκύκλιες»,  όπως συνηθίζουμε να τις λέμε, «σπουδές»,  παίρνοντας το απολυτήριο του από το 10 Γυμνάσιο Αγρινίου. Φύση ανήσυχη και δημιουργική,  φεύγει για την Αθήνα  και γράφεται στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών,  όπου διδάσκεται την υποκριτική από τον Δημήτρη Ροντήρη. Τελειώνει τη Σχολή του με άριστα και αρχίζει αμέσως να παίζει στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Ταυτόχρονα γράφει σενάρια για ταινίες και νούμερα στις επιθεωρήσεις της εποχής. Το 1954 ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι σε μουσική του Νίκυ Γιάκοβλεφ,  με τίτλο «Ξαναβλέπω το παλιό το Αμαξάκι» και ερμηνεύτρια  την πασίγνωστη εκείνη την εποχή, Μαίρη Λω.

Από το σημείο αυτό και μετά  άρχισε η μεγάλη παραγωγή των τραγουδιών του, έχοντας στο επίκεντρο της θεματολογίας του την καθημερινότητα των ανθρωπίνων σχέσεων,  τις δυσκολίες και τις συγκινήσεις τους. Εργαλείο του οι εικόνες… Οι αγαπημένες του γειτονιές  και τα ακούσματα της καπνούπολης που τον μεγάλωσε, αρχίζουν σιγά – σιγά  να ανταμώνουν με τους ρυθμούς της μνήμης του και να ταιριάζουν τις δικές τους ομοιοκαταληξίες. «Ηλιοβασίλεμα… Συνοικισμός… Κι ένα γραμμόφωνο από μακριά· του Καζαντζίδη το παράπονο γροθιά.»

Η μεγάλη αποδοχή του Πυθαγόρα έρχεται με την ταινία «Κάθε λιμάνι και καημός»,  στην οποία έγραψε το σενάριο,  πρωταγωνίστησε ο ίδιος και έγραψε τους στίχους για το τραγούδι των τίτλων της. Τη μουσική σ’ αυτή την ταινία,  όπως και όλα τα τραγούδια της,  έχουν την υπογραφή του Γιώργου Κατσαρού, μια συνεργασία που στάθηκε η αφετηρία μιας μακροχρόνιας επαγγελματικής σχέσης που μετράει πάνω από 200 τραγούδια  και εννέα δίσκους 33 στροφών.

Η καθαρή ποίηση λειτουργεί μέσα στη στιχουργική του Πυθαγόρα και αυτό έγινε αντιληπτό από όλους.  Δεν είναι τυχαίες ούτε απρόβλεπτες οι συνεργασίες του με τον Μάνο Λοϊζο και τον Γιάννη Σπανό. Ούτε φυσικά «Ο Θάνατος του Ποιητή»,  που έγραψε σε συνεργασία με τον Απόστολο Καλδάρα είναι τυχαίο και απρόβλεπτο. Είναι ένα τραγούδι  που αποδεικνύει ξεκάθαρα τις ποιητικές καταβολές του Πυθαγόρα, αλλά και την σημαντική του επιρροή από σχολές και ρεύματα που μοιάζουν ξένα στην «ευκολία» της τέχνης του.

Το 1972 ο Πυθαγόρας συνεργάζεται με τον Απόστολο Καλδάρα για έναν κύκλο τραγουδιών με τον τίτλο «Μικρά Ασία». Εκείνη την εποχή τα τραγούδια αυτά φάνταζαν εντελώς εκτός κλίματος, αφού οι στίχοι μιλούσαν για ένα παρελθόν, που φαινομενικά δεν είχε καμία σχέση με όσα συνέβαιναν εκείνο τον καιρό.

Η δισκογραφική εταιρία ΜΙΝΟΣ όμως, διέκρινε την αξία των τραγουδιών και των ερμηνευτών (Χάρις Αλεξίου και Γιώργος Νταλάρας) και τους έδωσε το «ok» για την ηχογράφηση. Οι πρώτες επαφές με τα δισκοπωλεία ήταν αρνητικές, καθώς υποστήριζαν  πως μόνο τα πολιτικά τραγούδια θα μπορούσαν να έχουν απήχηση και να φέρουν πωλήσεις. Οι προβλέψεις τους αυτές όμως, διαψεύσθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο δίσκος έγινε ιδιαιτέρως δημοφιλής σε λίγες μόνο μέρες, σημειώνοντας ρεκόρ πωλήσεων!

Με αφορμή αύτη τη τεραστία επιτυχία ο Μάτσας, θέσπισε για πρώτη φορά την απονομή δίσκου, ορίζοντας ως χρυσό αυτόν που έκανε 50.000 πωλήσεις και πλατινένιο τις διπλάσιες.

Εκτός από τους συνθέτες που αναφέραμε μέχρι τώρα  στίχους του Πυθαγόρα μελοποίησαν συνθέτες όπως: ο Βασίλης Βασιλειάδης, ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Ζακ Ιακωβίδης, ο Κώστας Καπνίσης, ο Νάκης Πετρίδης κ.ά.,  ενώ τραγούδια του τραγούδησαν οι μεγαλύτεροι ερμηνευτές του καιρού του, όπως: η Χαρούλα Αλεξίου, η Τζένη Βάνου, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Πάνος Γαβαλάς, η Λίτσα Διαμάντη, ο Δημήτρης Ευσταθίου, ο Γιάννης Καλατζής, ο Ηλίας Κλωναρίδης, ο Σταμάτης Κόκοτας, η Ρία Κούρτη,  η Μαρινέλλα, ο Δημήτρης Μητροπάνος, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Γιάννης Πάριος, ο Γιάννης Πουλόπουλος κ.ά.

Η επιτυχημένη και μακρόχρονη καλλιτεχνική σχέση που είχε αναπτύξει με τον Στέλιο Καζαντζίδη ήρθε να επισφραγιστεί με την δημιουργία και κυκλοφορία του «Υπάρχω», σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου. Αυτός ο δίσκος αποτελεί αποκορύφωμα στην καριέρα και των 3 συνεργατών, αφού κάθε τραγούδι του έκανε τεράστια επιτυχία.

Η συνεργασία αυτή του Πυθαγόρα με τον Καζαντζίδη περιλαμβάνει συνολικά 60 τραγούδια,  από τα οποία τα περισσότερα εκτός του ότι έγιναν επιτυχίες,  έχουν σημαντική διαχρονική αξία  και είναι μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού του 20ου αιώνα.

Ο Πυθαγόρας  είχε την τύχη να δει τον θρίαμβο των έργων του  στις θεατρικές σκηνές, τις κινηματογραφικές αίθουσες,  τις τριάντα τρεις και σαράντα πέντε στροφές, αλλά κυρίως είχε καταφέρει  να ακούσει χιλιάδες ανθρώπους  να σιγοψιθυρίζουν τα λόγια του στις πολύ προσωπικές τους στιγμές.

Προς τιμήν του κάποιοι στίχοι του μελοποιήθηκαν μετά το θάνατό του  από το Χρήστο Νικολόπουλο. Το 1983 κυκλοφόρησε το «Απ’ την Άνω Τούμπα» με τον Πασχάλη Τερζή. Την επόμενη χρονιά  ακούσαμε το «Και μας έλεγε το κύμα»  με τη Χαρούλα Αλεξίου  και πολύ αργότερα, το 1996,  άλλη μια διαχρονική του επιτυχία: «Και φούμα-φούμα», με τον Τάκη Μπίνη.

Ο Πυθαγόρας κατάφερε στη σύντομη αλλά σημαντική διαδρομή του,  να δημιουργήσει με τρομερή επιδεξιότητα  μια μεγάλη εμπορική εργογραφία  ποιοτικών τραγουδιών,  ορόσημα τα περισσότερα στο λαϊκό τραγούδι,  γεγονός, που αποδεικνύει  πως όχι μόνο ήταν, αλλά εξακολουθεί να παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια  του ελληνικού τραγουδιού.

Δείτε μια λίστα με όλα τα τραγούδια του Πυθαγόρα ΕΔΩ

Και ξαφνικά… την 12η Νοέμβρη του 1979,  ένα χρόνο, δηλαδή,  πριν συμπληρώσει πενήντα χρόνια ζωής, ο «στιχουργός της καρδιάς»,  όπως τον αποκαλούσαν οι περισσότεροι, προδόθηκε από την ίδια του την καρδιά και έφυγε για πάντα από κοντά μας.

AgrinioStories