Παναιτωλικό, 1.922 μ.:
πρόκειται για μεγάλο ορεινό συγκρότημα
στο νομό Αιτωλ/νίας στα όρια με τον νομό Ευρυτανίας
- του Τάκη Ντάσιου
Οκτώβρης 1994
από τις ΟΡΕΙΝΟΓΡΑΦΙΕΣ
Προσέγγιση
Απαγκιστρωνόμαστε και οδηγούμεθα για το Θέρμο. Αυτό είναι το ορεινό κέντρο στα νότια του δαιδαλώδους συγκροτήματος του Παναιτωλικού. Κόμβος: αριστερά Αγρίνιο 5 χιλ και στα δεξιά Θέρμο 23 χιλ.
Ακολουθεί το χωριό Καινούργιο, μετά το χωριό Παραβόλα. Έξω από το χωριό ένδειξη στα αριστερά για τοποθεσία ησυχαστήριο. Φτάνουμε σε κόμβο. Αριστερά ένδειξη για τα χωριά Αφράτο και Περιστέρι και στα δεξιά Θέρμο. Αφήνουμε την ένδειξη για Θέρμο και ακολουθούμε τη διαδρομή που δείχνει Σπαρτιάς και Λαμπύρι (1). Περνάμε το χωριουδάκι Άγιος Γεώργιος που βρίσκεται επί του δρόμου. Στη συνέχεια συναντάμε ένδειξη στα δεξιά για τα χωριά Νερομάνα και Καλλιθέα. Συνεχίζουμε και συναντάμε ένδειξη στα αριστερά μας για τα χωριά Παλαιοκαρυά και Κρύο νερό. (Η άσφαλτος φτάνει μέχρι το χωριό Καλλιθέα και είναι 15 χιλ. από το χωριό Άγιος Γεώργιος το χωριό Λαμπύρι που στοχεύουμε).
Φτάνουμε στο χωριό Νερομάννα. Πίσω μας το χωριό Παράβολα 7 χιλ., πίσω και κάτω το χωριό Βαρειά 3 χιλ., δεξιά το χωριό Λευκό και πάνω αριστερά το χωριό Καλλιθέα. Στην χαρακτηριστική στροφή στην πλατεία του χωριού ωραίος καταρράκτης, εξ ου και το όνομα του χωριού. Στη ρεματιά έξω από το χωριό, στα πλατάνια, μαντρί με γίδια και δύο ποτίστρες που έχουν νερό. Στη συνέχεια ένδειξη στα αριστερά για τα χωριά: Παλιοκαρυά και Κρύο νερό. Μετά συναντάμε αγροικίες με σχιστόπλακα και αλώνια. Ένδειξη στα δεξιά για: Λευκό (Κάτω Προστοβά) 3 χιλ. και Θέρμο. Στο χωριό Καλλιθέα (Άνω Προστοβά) σταματά η άσφαλτος. Το χωριό διαθέτει σπίτια παλιά, πέτρινα, δίπατα. Πεζούλια στον χώρο που σχηματίζουν λαχίδες (και πεζούλες) συγκρατώντας το χώμα. Βγαίνοντας από το χωριό σε χαρακτηριστικό σημείο διαβάζουμε: Μακρυά Λογγά, Λαμπύρι 12 χιλ, Προυσός 28 χιλ, Καρπενήσι. Υπέροχα εικονοστάσια που ξεχωρίζουν και κάνουν πιο όμορφη τη διαδρομή. Είναι ψηλόλιγνα, λευκά και διαθέτουν τον ίδιο μεταλλικό σταυρό. Πολύ αξιόλογα κτίσματα με ιδιαίτερο ύφος. Στη συνέχεια διαβάζουμε: αριστερά Προυσσός και δεξιά χ. Λευκό. Ακολουθούμε την κοιλάδα του ρέματος Φειδάκια για να μπούμε βαθειά στο Παναιτωλικό.
Διαδρομή κατά μήκος του ρέματος Φειδάκια
Ο δρόμος είναι χωμάτινος και το τοπίο είναι πολύ όμορφο. Συναντάμε ένδειξη: στα αριστερά Σπαρτά (Σπαρτιάς) 4 χιλ, Μακρυά Λογγά 3 χιλ, ευθεία Λαμπύρι 12 χιλ. Συνέχεια εικονοστάσια πολύ όμορφα. Συναντάμε γέφυρα στα δεξιά μας (τοποθεσία Καλύβα) . (Ίσως να οδηγεί στον οικισμό Κουφάλα, ανατολικά του όγκου Παλιόκαστρο ύψους 1.137μ.).
Ακολουθεί ο οικισμός Μακρυά Λογγά. Η πορεία μας γίνεται κατά μήκος του ποταμού, όπου αγροικίες Συναντάμε μαγαζάκι επί του δρόμου και στην απέναντι πλευρά του ποταμού δύο υπέροχα παλιά μεγάλα σπίτια που αξίζουν φωτογραφίας. Πρόκειται για τον οικισμό Καλύβα. Στη συνέχεια έχουμε γεφύρι παλιό στα αριστερά μας και μονοπάτι σκαλωτό που ανηφορίζει στον οικισμό Σπαρτιά. Μετά ο δρόμος περνά με σύγχρονο γεφύρι στην άλλη πλευρά της ποταμιάς, δηλαδή η κίνηση γίνεται στα δεξιά της ρεματιάς. Στο σημείο αυτό το μέρος στενεύει και αυλάκι, που μεταφέρει νερό από ψηλότερα, ρέει δέκα μέτρα ψηλότερα από την κοίτη του ποταμού. Το νερό οδηγείται σε σωλήνα και απ’ εκεί περνά απέναντι.
Η πλαγιά είναι εντυπωσιακή με δένδρα μεγάλα. Κατά μήκος της ποταμιάς στύλοι ΟΤΕ και ΔΕΗ. Στα αριστερά του δρόμου και κάτω απ’ αυτόν, σ’ ένα άπλωμα της ποταμιάς λαχίδες με πεζούλια υπέροχα. Βρισκόμαστε στο ίδιο νοητό ύψος με τους οικισμούς Κλοπωτά και Ανω Δρυμών. Συνεχίζοντας την πορεία μας βόρεια συναντάμε τον πανέμορφο οικισμό Στριγανιά. Ξεχωρίζουν το μεγάλο δίπατο πλατυμέτωπο σπίτι και πίσω η εκκλησιά της Αγίας Παρασκευής με το υπέροχο καμπαναριό. Στη συνέχεια συναντάμε στην απέναντι πλευρά της ποταμιάς τον οικισμό Αλικές που εντυπωσιάζουν με τις πεζούλες. Ολόκληρη η πλευρά με πέτρινες πεζούλες και σκόρπια ερειπωμένα σπιτάκια πέτρινα. Ξεχωρίζουν δύο εστίες οικιών με τα τσίγκια που γυαλίζουν. Επί του δρόμου μικρό μαγαζάκι και σημείο αναφοράς του δρόμου για να κατέβεις στην ποταμιά και να κολλήσεις στις πεζούλες. Το υψόμετρο της ποταμιάς είναι 800 μέτρα.
Στην συνέχεια συναντάμε το Κάτω Λαμπύρι. Μας υποδέχεται μαγαζάκι με πάγκους, τομάρια από ζώα, βρυσούλα με μαρμάρινη πλάκα. Αυτές οι βρυσούλες είναι όμοιες και με άλλες στην ποταμιά και έχουν το ίδιο μοτιφάκι πάνω τους. Πρόκειται για ένα φύλλο δρυός ίσως. Άλλες είναι φτιαγμένες στα 1956 και άλλες στα 1986 και αυτό είναι που παραξενεύει. Στο δένδρο κρεμασμένα δοχεία για το γάλα και γενικώς κατάσταση ποιμενική. στην στροφή το μαγαζάκι, που το καλοκαίρι μαζεύει τον κόσμο του, τώρα δείχνει μελαγχολικό. όπως και όλα γύρο, μόλις χαλάσει ο καιρός. Ακριβώς από το μαγαζάκι, φεύγει πέτρινο μονοπάτι κατά μήκος της ρεματιάς Καστανούλας και ανεβαίνει στον οικισμό Παλιοχώρι. Ξεχωρίζει υπέροχο παλιό σπίτι. Αυτό το μονοπάτι οδηγεί πάνω στο βουνό, στην Κρημνίτσα. Συνεχίζοντας τον δρόμο που είναι καλοπατημένος φτάνουμε στο πέτρινο κοινοτικό γραφείο – σχολείο του Άνω Λαμπυριού.
Το χωριό είναι μεγάλο και τα σπίτια του δείχνουν φροντισμένα. Μαθαίνουμε ότι το καλοκαίρι κρατάει τον κόσμο του και τους παραθεριστές που ανεβαίνουν απ’ τον κάμπο του Αγρινίου. Πάντως το δρομολόγιο Κ.Τ.Ε.Λ. από το Αγρίνιο γίνεται μέσω της ποταμιάς Φιδάκια και πάει στον Προυσό. Πρόκειται για διαδρομή που έχει επικρατήσει πια αντί της άλλης μέσω Δρυμώνα που δεν είναι προσβάσιμη πιά. Αυτή μέσω του χωριού Λαμπίρι είναι πιο βατή και είναι μία ώρα σιμότερα. Ο δρόμος βγαίνει στο διάσελο, εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής και πέφτει στον Προυσό. Το καλοκαίρι έχει κάθε μέρα δρομολόγιο. Φεύγει στις 0900 από το Αγρίνιο και διανυκτερεύει στον Προυσό που επιστρέφει την επομένη. Είναι πολύ σημαντικό δρομολόγιο και εξυπηρετεί όλα τα χωριά της ποταμιάς. Ο δρόμος αυτός παραμένει ανοικτός και τον χειμώνα. Μηχανήματα παραμένουν στην περιοχή και μόλις πέσει χιόνι τον ανοίγουν.
Ορεογραφία
Παναιτωλικόν, 1.922 μ. «πρόκειται για μεγάλο ορεινό συγκρότημα στον νομό Αιτωλοακαρνανίας στα όρια με τον νομό Ευρυτανίας. Εκτείνεται σε γενικές γραμμές μεταξύ της τεχνητής λίμνης Κρεμαστών στα βόρεια και της λίμνης Τριχωνίδα στα νότια. Διαχωρίζεται από τους ορεινούς όγκους της Χελιδόνας και της Καλιακούδας στα Β-ΒΑ, χωρίζεται με τους ποταμούς Κρικελιώτη (Τρικεριώτη), Καρπενησιώτη και Κρικελλοπόταμο. Στα ανατολικά χωρίζεται από το συγκρότημα της Τριανταφυλλιάς με αυχένα /διάβαση στα 1.400 μ. και τα ρέματα Προυσού στα βόρεια και Φιδάκια στα νότια. Τα πετρώματά του είναι ασβεστόλιθοι και είναι κατάφυτο από έλατα, δρύες, καστανιές και καρυδιές. Το Παναιτωλικό έχει ενταχθεί στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 (2310004). Η ψηλότερη κορφή του είναι Παναιτωλικόν ή Κατελάνος, ύψ. 1.922 μ. ‘Άλλες ψηλές κορφές (άνω των 1.500 μ.) του είναι: Άνω Διάσελλος, 1.500 μ., Αράκυνθος, 1.505 μ., Αραποκέφαλα, 1.603 μ., Ζυγός ή Βιέννα, 1.737 μ., Καταβόθρα, 1.752 μ.,Κέδρος, 1.654 μ., Κόκα, 1.691 μ., Κοκκινάκη, 1.660 μ., Κούτουπας, ή Κουτούπα, ή Κούτπας, 1.793 μ., Κοφτερή, 1.600 μ., Κρημνίτσα, 1.816 μ., Κυρά Βγένα, 1.540 μ., Μύτη ή Φρυάς, 1.662 μ., Μύτικας, 1.501 μ., Νάνες ή Γεωργάκη, 1.690 μ., Νεραϊδοβούνι, 1.761 μ., Ξάνθη ή Ξάνθου Λάπατο, 1.660 μ., Παλούκι, 1.605 μ., Πέρασμα ή Γιόρλα ή Γκιόρλα, 1.820 μ., Πετρωτό, 1.511 μ., Προφήτης Ηλίας, 1.600 μ.,Πύργος, 1.569 μ., Σουφλιά, 1.639 μ., Τούμπα, 1.680 μ., Τρόχαλος, 1.500 μ., Τσίνα, 1.720 μ., και Χοντρού, 1.840 μ.
Στη θέση Διασελάκι της κορυφής Κόκα, ύψ. 1.170 μ. και 0130ω. από τον οικισμό Περιστέριον (Λιγόστιανα), ύψ. 700 μ. ή 0230ω. από τον οικισμό Κυρά Βγένα (Αχόμαυρος), ύψ. 550 μ. βρίσκεται το καταφύγιο, από το 2004, του Ε.Ο.Σ. Αγρινίου, που διαθέτει 51 θέσεις ύπνου. Πληροφορίες στο τηλ. 24610-45512. Από το καταφύγιο στην κορυφή σε 0330ω. περίπου. Ανάβαση στην κορυφή μπορεί να γίνει από τους οικισμούς Αγία Παρασκευή (Ζελίχοβο), ύψ. 600 μ. σε 0400ω. περίπου και Κάτω Λαμπίρι, υψ. 840 μ. σε 0400ω. περίπου» (Νίκου Νέζη2010: 190-1)
Ανάβαση στην κορφή Καταλάνο,
ύψ. 1922 μ. μέσω Κρημνίτσας
Ακριβώς στο σημείο του σχολείου, στην είσοδο του χωριού, φεύγει δασικός δρόμος αριστερά επάνω, κατά μήκος του ρέματος Καστανούλα Ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος και μόνον για κατάλληλα αυτοκίνητα. Κάνει στροφές μεγάλες για να μπορέσει να πάρει το ύψος. Ο δρόμος αυτός φτάνει μέχρι την Μακρυά Ράχη και σταματά. Απέναντι έχουμε τους χαμηλούς όγκους Μαλοβούνι, Μύτικας 1.513 μ. και Πετσαλούδα 1.335 μ. που τερματίζουν στον όγκο Αραποκέφαλα 1.606 μ.
Ακολουθούμε τον δρόμο μέχρι εκεί που τερματίζει. Στο σημείο αυτό γυρίζουμε δυτικά και ανεβαίνουμε μια δασωμένη πλαγιά μέχρι να βγούμε στην μεσοράχη. Στο σημείο αυτό συναντάμε μια όμορφη λάκκα με παλιά απομεινάρια από μαντριά. Εκεί συναντάμε και το μικρό κοπάδι προβάτων, που απολαμβάνει την καλοκαιρία των φθινοπωρινών ημερών. Από το σημείο αυτό έχουμε στα δυτικά πανοραμική θέα των ψηλών κορφών του Παναιτωλικού, Κατελάνος 1.924 μ., που είναι και η ψηλότερη κορφή στο συγκρότημα του Παναιτωλικού. Στη συνέχεια συνδέεται με μεγάλο λαιμό με την κορφή Κύρα- Βγένα 1.737 μ. Στα νότια έχουμε την κορφή Ξάνθη (Ξάθου) 1.662 μ.
Από την μεσοράχη συνεχίζουμε και βγαίνουμε σε άλλη μια λάκκα με παλιά πέτρινη στάνη, χωρίς στέγη και χαρακτηριστική κορομηλιά. Το μονοπάτι από βόρεια γυρίζει δυτικά και ανηφορίζει σε πετρώδες πεδίο. Τα παλιά μονοπάτια δείχνουν την πορεία μέχρι την Κρημνίτσα. Στην συνέχεια η πορεία γίνεται πάνω στην όμορφη ράχη. Στο σημείο που συνδέεται η Κρημνίτσα με την άλλη ράχη που έρχεται από τα βόρεια, Κοκκινάκη, ύψ. 1.600 μ. υπάρχει σειρά από πέτρες, που καθορίζει τα όρια των βοσκότοπων. Η βόρεια ράχη οδηγεί στην κορφή Τσίνα 1.716 μ. Αυτές οι μεσοράχες, συνδέουν όλες τις κορφές οι οποίες δεν είναι ψηλές. Έτσι αν ακολουθήσει κανείς την βόρεια πορεία μέσω της ράχης Κοκκινάκη βγαίνει στην κορφή Τσίνα και στη συνέχεια μέσω Νάνες, Καταβόθρα, Νεραϊδοβούνι, διάσελο κυνηγού οδηγείται στην κορφή στην κορφή Κούτουπας
Πρόκειται για τα γεωγραφικά όρια των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας. Στην ουσία είναι ένας ενιαίος χώρος, όπου κυριαρχούν τα βουνά και φιλοξενούν εποχιακά τους ανθρώπους του βουνού (κτηνοτρόφους και άλλους).
Κατά μήκος της Κρημνίτσας η πορεία είναι εντυπωσιακή με θέα στην λίμνη Κρεμαστών, στην Χελιδόνα και παντού. Μετά την κορφή της η ράχη πέφτει και «σκάει» σε λάκκα. Απ’ εκεί με εύκολο ανέβασμα φτάνει κανείς στην κορφή Κατελάνος. Απ’ εκεί υπάρχουν καθαρές πορείες για κάθε κατεύθυνση.
Οι κορφές του Παναιτωλικού είναι μεσαίου ύψους και βατές τους καλοκαιρινούς μήνες. Έτσι για τους ανθρώπους που ζούσαν μέσα στα βουνά αυτές οι κορυφογραμμές αποτελούσαν τα «πατήματα», που τους οδηγούσαν αγναντερά και ξεκούραστα σε μεγάλες αποστάσεις προς κάθε κατεύθυνση. Τα διάφορα κέντρα γύρο από το Παναιτωλικό ήταν το Αγρίνιο, το Θέρμο, ο Προυσός με το μοναστήρι του, το Καρπενήσι, το Μεσολόγγι.
Φωτογραφικό οδοιπορικό
..Μπαίνεις σ’ ένα χωματόδρομο που ανηφορίζει σε δάσος. Συντροφιά οι κολώνες της ΔΕΗ, που σε συνοδεύουν και δείχνουν κατά τις ψηλές κορφές, αλλά και σιμότερα σε ψηλότερο οικισμό.. Απ’ τη μια μεριά της πορείας σου προσανατολίζεσαι απ’ το ρέμα, ρεματιά όπου τα νερά τρέχουν. Πιο πάνω φανερώνεται ο παλιός νερόμυλος πνιγμένος στη βλάστηση και σηματοδοτεί χώρο που έσφιγγε από ζωή. Θυμάμαι τα λόγια του Φωτίου Φωτάκου, στα Απομνημονεύματα που γράφει «κι εβγήκανε κλεφτόπουλα κι εβγήκανε λεβέντες. Στο μύλο του Αμπίμπαγα εκλείσανε τη στράτα..». Συνεχίζεις να ψηλώνεις ακολουθώντας μονοπάτια.. Διέρχεσαι σε δασωμένες πλαγιές, αλλού πιο πυκνές και αλλού αραιωμένες, παραμερίζεις τις καφετιασμένες φτέρες (εκτός εποχής) και, ιδροκοπώντας, σκοντάφτεις σε λιθάρια. Περνάς τη σάρα, ζορίζεσαι, συγκεντρώνεσαι και μετά στο διάσελο συναντιέσαι με την πέτρινη καλύβα του εποχιακού ξωμάχου βοσκού, έρημη, όπως και το πέτρινο από δίπλα μαντρί. Ανάσα και περισυλλογή. Ψηλώνεις στη μεσοράχη και συναντιέσαι με το μικρό κοπάδι προβάτων, που προπορεύεται στο μονοπάτι. Προσέχεις να μην το βγάλεις απ’ το μονοπάτι, ξεστρατίζεις και το προσπερνάς. Παρατηρείς γύρο σου τις γραμμές (μονοπάτια) που σαρώνουν στις πλαγιές και σου δείχνουν την πορεία σου. Ακολουθείς τα μονοπάτια, που σαρώνουν από διάσελο σε κορφή και πάλι κάτω το πεδίο, ενώ στέκεσαι στην κορφή, σε μια κορφή να αγναντεύεις γύρο σου κορφές, κι άλλες κορφές, σε διάφορες μορφές –η κάθε μια ξεχωριστή – δασωμένες και γυμνές, γούπατα με παλιά πεζούλια, δρόμοι εποχικής βατότητας που οδηγούν σε ψηλούς ποιμενικούς συνοικισμούς (συστάδα από σπιτάκια). Η ανταμοιβή της ψηλής κορφής, η αίσθηση που σου προσφέρει η ματιά σου να γυρίζει ολόγυρα και να συνομιλείς με τις γνωστές και άγνωστες δεκάδες κορφές, η αίσθηση της ελευθερίας, που σε κάνει να νοιώθεις σαν τον αέρα, ίσως το συννεφάκι που περνάει τούτη ώρα πάνω απ’ αυτές. Χάνεσαι..
Γενικώς το Παναιτωλικόν είναι βατό ορεινό συγκρότημα με εντυπωσιακές γραμμές και κορφές που χαίρεσαι να κινείσαι και να τις ανεβοκατεβαίνεις. Από παλιά ανθρώποι ζούσαν γύρω και πάνω του .
Το καλοκαίρι παλαιότερα έβγαιναν βλάχοι με τα κοπάδια τους στις κορφές που διαθέτουν καλά βοσκοτόπια. Φυσικά το χορτάρι δεν ήταν αρκετό για μεγάλα κοπάδια και επειδή είναι νότια δεν κρατά πολύ. Παρ’ όλα αυτά κοπάδια έβοσκαν τους θερινούς μήνες και κατέβαιναν στα χειμαδιά το φθινόπωρο, γύρο από το Αγρίνιο, το Μεσολόγγι και την Ναύπακτο. Σήμερα τα μετακινούμενα κοπάδια έχουν μειωθεί αισθητά και λίγοι κτηνοτρόφοι μετακινούνται εποχικά στα ψηλώματα του Παναιτωλικού Στους γύρω οικισμούς οι λιγοστοί κάτοικοι διαθέτουν όπως πάντα την οικόσιτη κτηνοτροφία τους, για τις ανάγκες τους.
Το Παναιτωλικό είναι ένα μεγάλο και δαιδαλώδες ανάπτυγμα το οποίο ορίζεται στα ανατολικά από τα ανατολικά με τη διάβαση Θέρμο – Προυσό (διάσελο Αραποκέφαλα), νότια από την λίμνη Τριχωνίδα, δυτικά από την δημοσιά Αγρινίου- Άγιο Βλάση-Χούνη-λίμνη Κρεμαστών και στα βόρεια με τον Αγαλιανό ποταμό όπου αποτελεί το γεωγραφικό όριο των νομών Ευρυτανίας –Αιτωλοακαρνανίας. σύνορα και όριο με τον νομό Ευρυτανίας.
Επάνοδος
Μεγάλα μονοπάτια στα ψηλά που δείχνουν ότι δουλευόταν. Τα μονοπάτια αυτά περνούν από την μια κορφή στην άλλη. Ένα τέτοιο είναι αυτό που συνδέει τον Καταλάνο με την Κυρά-Βγένα, μέσω του λαιμού. Εντυπωσιακό είναι και το ρέμα της Καστανούλας που σχηματίζεται ανάμεσα σ’ αυτές τις κορφές. Νότια της κορφής Κύρα-Βγένα υπάρχει και ομωνυμο χωριουδάκι, Κύρα –Βγένα. Αναβάσεις γίνονται και από τα δυτικά του βουνού, από τα χωριά Σιτόμενα και Αγία Παρασκευή. Υπάρχει ένας μύθος για την κορφή Κυρά Βγένα. Τον Μάϊο που «έφευγαν οι βλάχοι από τον κάμπο του Αγρινίου (Βραχωρίου) που ξεχείμαζαν και πήγαιναν μαζί με τα πράγματά τους και τα κονάκια τους επάνω στην Κυρά Βγένα να ξεκαλοκαιριάσουν, στον δρόμο ανάμεσα από Σκοντερά και Σιτόμενα, τους αρρώστησε μια γριά για πεθαμό. Για να μην την έχουν φόρτωμα στον δρόμο τους την παράτησαν την μαύρη μέσα σε μια σπηλιά επάνω στο βουνό και τράβηξαν τον δρόμο τους.. Η γριά έμενε τότες εκεί ως που πέθανε, και όποιο διαβάτη έβλεπε τον παρακάλαγε και της έκοβε ξύλα για να ανάβει φωτιά να ζεσταίνεται. Και τώρα άμα περνάν οι βλάχοι με τα κονάκια τους κάθε Αϊ Δημητριού και κάθε Αϊ Κωνσταντίνου από την σπηλιά, που μοιάζει με φούρνος με την γωνιά του, ανάβουν εκεί μέσα μια μεγάλη φωτιά. Και πάντα όποιος διαβαίνει νύχτα από κει ρίχνει και ένα ξύλο στον φούρνο της γριάς, για να μην απαντήσει παραπέρα τον ίσκιο της και του πιάσει το δρόμο»..
Ορειβατικός Σύλλογος Αγρινίου
«Ήτανε Θεέ μου μια φορά, τρεις νέοι, τρεις φίλοι, τρία παιδιά…» Οι στίχοι αυτού του παλιού τραγουδιού, ταιριάζουν γάντι με το ιστορικό της ίδρυσης του Ορειβατικού Συλλόγου Αγρινίου. Στις 18 Ιουλίου 1986, τρεις φίλοι (Λεωνίδας Κότσαρης, Χρήστος Παπαθανασίου και Χρήστος Χαντζής) πήραν το λεωφορείο της γραμμής με προορισμό την Αρέντα, για ένα όμορφο Σαββατοκύριακο με πεζοπορία στις αγαπημένες τους κορφές του Παναιτωλικού. Με το λεωφορείο ταξίδευε και ο Ζήσιμος Τσόλκας, Αγρινιώτης, που έμενε στην Αθήνα και είχε τακτική επαφή με τον Ορειβατικό Σύλλογο Αχαρνών. Όταν είδε τα παιδιά με τον ορειβατικό τους εξοπλισμό , άρχισε να μιλά μαζί τους, προτείνοντας τελικά την ίδρυση ενός Ορειβατικού Συλλόγου στο Αγρίνιο. Μετά από αρκετή συζήτηση στην Αρέντα, οι όποιες επιφυλάξεις υπήρχαν έδωσαν τη θέση τους σε μια ενθουσιώδη προσπάθεια , προκειμένου να λάβει σάρκα και οστά, το όνειρο αυτό. Έπρεπε να βρεθούν τουλάχιστον 21 άτομα, 40.000 δραχμές, καταστατικό, ανακοινώσεις στον τύπο και πολλά άλλα, που έφεραν επάξια σε πέρας όλοι αυτοί οι πρωτεργάτες, οι οποίοι αν και πολύ νέοι στην ηλικία, υπό την καθοδήγηση και του Ζήσιμου Τσόλκα – ο οποίος όμως έμενε στην Αθήνα – κατάφεραν να διοργανώσουν μια πρώτη συγκέντρωση φίλων της Ορειβασίας, στο Δημοτικό Πάρκο του Αγρινίου . Η προσέλευση ήταν πάνω από ικανοποιητική και έτσι συγκροτήθηκε ένα προσωρινό διοικητικό συμβούλιο, καταρτίσθηκε το καταστατικό, νομιμοποιήθηκε ο Σύλλογος και έγιναν οι πρώτες εκλογές στις 15 Ιουνίου 1987 – ένα χρόνο μετά την καθοριστική εκείνη συνάντηση στην Αρέντα. Από κει και πέρα ο Σύλλογος αναπτύχθηκε και έχει δώσει πολλά τόσο στο χώρο της Ελληνικής Ορειβασίας και Αναρρίχησης, όσο και στο χώρο του Αγρινίου και της Αιτωλοακαρνανίας γενικότερα..
Ένας ακόμη επίσης σημαντικός σταθμός, ήταν η κατασκευή και η λειτουργία Ορειβατικού Καταφυγίου, κάτω από την κορφή Κόκα του Παναιτωλικού. Αυτό έγινε η αφορμή για να γνωρίσουν το βουνό μας, σχεδόν όλοι οι Ορειβατικοί Σύλλογοι αλλά και μεμονωμένοι ορειβάτες και φίλοι των ορεινών δραστηριοτήτων. Μια ακόμα σημαντική δραστηριότητα είναι η ετήσια έκδοση του περιοδικού μας, Ο ΚΑΤΕΛΑΝΟΣ, που έχει γίνει θεσμός». (Ο σύλλογος. Ορειβατικός Σύλλογος Αγρινίου, έτος ιδρύσεως 1986 – Το τηλέφωνο του συλλόγου είναι: 26410-45512)
Παραπομπές
(1) Οικισμοί:
Κάτω Λαμπίρι, υψ. 860 μ., στις ανατολικές πλαγιές της κορφής Γιόρλα Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παραβόλας. Στα 1928 είχε (-) κατοίκους, 1940 (-), 1951 (-), 1961 > 98,1971 > 29, 1981 > 93, 1991 > 82, 2001 > 51.
Λαμπίρι, υψ. 1.000 μ., στις ανατολικές πλαγιές του όγκου Γιόρλα Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παραβόλας. Στα 1928 είχε 110 κατοίκους, 1940 > 335, 1951 > 242, 1961 > 135, 1971 > 42, 1981 > 152, 1991 > 179, 2001 > 117
Στριγανιά, υψ. 800 μ. στις νότιες πλαγιές του Παναιτωλικού, υπάγεται στο δήμο Παραβόλας. Στα 1928 είχε 160 κατοίκους, 1940 > 131, 1951 > 58, 1961 > 53, 1971 > 56, 1981 > 48, 1991 > 50, 2001 > 33.
Σιτόμενα, ύψ. 500 μ. στις δυτικές πλαγιές του Παναιτωλικού. Υπάγεται στον δήμο Παναιτωλικού. Στα 1928 είχε 329 κατοίκους, 1940 > 467, 1951 > 422, 1961 > 485, 1971 > 437, 1981 > 353, 1991 >384, 2001 > 323
Καστανούλα, υψ. 860 μ. στις πλαγιές του Παναιτωλικού. Ανήκει στον δήμο Παναιτωλικού. Στα 1928 είχε 175 κατοίκους, 1940 > 223, 1951 > 216, 1961 > 168, 1971 > 127, 1981 > 127, 1991 > 165, 2001 > 122.
Αγία Παρασκευή, υψ. 550 μ. στις δυτικές πλαγιές της κορφής Γιόρλα του Παναιτωλικού. Ανήκει στον Δήμο Παναιτωλικού. Στα 1928 είχε 362 κατοίκους, 1940 > 392, 1951 > 407, 1961 > 404, 1971 > 311, 1981 > 250, 1991 > 301, 2001 > 242
Κυρά Βγένα (έως 1928 Αχόμαυρος και Αχόμοβος, έως 1940 Πλατάνια) υψ. 540 μ. στις νότιες πλαγιές της κορφής Γιόρλα του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παραβόλας. Στα 1928 είχε 302 κατοίκους, 1940 > 361, 1951 > 362, 1961 > 385, 1971 > 288, 1981 > 256, 1991 > 180, 2001 > 148
Κερασιά, υψ. 540 μ. στις δυτικές πλαγιές του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παναιτωλικού. Στα 1928 είχε 320 κατοίκους, 1940 > 190, 1951 > 211, 1961 > 193, 1971 > 181, 1981 > 128, 1991 > 114, 2001 > 126.
Δρυμώνας, (έως 1928 Μπερίκος), υψ. 900 μ. στις νότιες πλαγιές του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Θέρμου. Στα 1928 είχε 391 κατοίκους, 1940 > 360, 1951 > 297, 1961 > 325, 1971 > 230, 1981 > 167, 1991 > 244, 2001 > 253.
Περιστέρι ( έως 1928 Λιγόστιανο ή Λιγόστιανα), υψ. 700 μ. στις νότιες πλαγιές του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παράβολας. Στα 1928 είχε 325 κατοίκους, 1940 > 362, 1951 > 359, 1961 > 414, 1971 > 401, 1981 > 238, 1991 > 216, 2001 > 158
Αγία Βαρβάρα ( έως 1954 Λυκοχώρι), υψ. 760 μ., στις δυτικές πλαγιές της κορφής Γιόρλα του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παναιτωλικού. Στα 1928 είχε 235 κατοίκους, 1940 > 305, 1951 > 271, 1961 > 271, 1971 > 213, 1981 > 123, 1991 > 181, 2001 > 143,
Πεντάκορφο (έως 1928 Αράχοβα), υψ. 700 μ. στις πλαγιές του Παναιτωλικού, Υπάγεται στο δήμο Καρακαμπυλίων. Στα 1928 είχε 536 κατοίκους, 1940 > 710, 1951 > 499, 1961 > 532, 1971 > 491, 1981 > 392, 1991 > 409, 2001 > 270 μ.
Άνω Άγιος Βλάσης, υψ. 860 μ., στις δυτικές πλαγιές της κορυφής Κούτουπας του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παρακαμπυλίων. Στα 1928 είχε 275 κατοίκους, 1940 > 370, 1951 > 185, 1961 > 290, 1971 > 224, 1981 > 251, 1991 > 162, 2001 > 159
Χούνη, υψ. 600 μ. στις πλαγιές του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παρακαλμυλίων. Στα 1928 είχε 623 κατοίκους, 1940 > 556, 1951 > 630, 1961 > 591, 1971 > 234, 1981 > 133, 1991 > 199, 2001 > 120.
Παλαιοχούνη, υψ. 780 μ. στις πλαγιές του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παρακαμπυλίων. Στα 1928 είχε (-) κατοίκους, 1940 (-),, 1951 > (-), 1961 > (-), 1971 > (-), 1981 > 16, 1991 > 5, 2001 > 6.
Ρίο, υψ. 850 μ. στις δυτικές πλαγιές της κορφής Μύτη του Παναιτωλικού. Υπάγεται στο δήμο Παρακαμπυλίων. Στα 1928 είχε (-) κατοίκους, 1940 > (-), 1951 > (-), 1961 > (-), 1971 > 54, 1981 > 34, 1991 > 25, 2001 > 14.
Αγαλιανός (έως 1928 Αγαληνός), υψ. 420 μ. στη δυτική όχθη της λίμνης των Κρεμαστών. Υπάγεται στο δήμο Παρακαμπυλίων. Στα 1928 είχε 246 κατοίκους, 1940 > 206, 1951 > 282, 1961 > 297, 1971 > 203, 1981 > 151, 1991 > 73, 2001 > 67.
