.
Τα τραγούδια και οι ιστορίες τους
Χάρτινο το φεγγαράκι
«Εκείνο τον καιρό δεν φανταζόμασταν
ότι θα μπορούσε ποτέ ο κόσμος να τραγουδάει:
Χάρτινο το φεγγαράκι | ψεύτικη η ακρογιαλιά»
Επιμέλεια: Λευτέρη Τηλιγάδα
Το «Χάρτινο το φεγγαράκι» είναι ένα τραγούδι της δεκαετίας του 1950, σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και στίχους του Νίκου Γκάτσου. Γράφτηκε για τις ανάγκες του έργου «Λεωφορείον ο πόθος» του Τένεσι Γουίλιαμς, που παρουσίασε το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» το 1949. Στην παράσταση το τραγουδούσε η Μελίνα Μερκούρη και θεωρείται το πρώτο τραγούδι του Γκάτσου, ως στιχουργού. Στη δισκογραφία το τραγούδι ηχογραφήθηκε πρώτη φορά το 1958 με μικρές αλλαγές στους στίχους από τον ίδιο τον Γκάτσο και τη φωνή της Νανάς Μούσχουρη, η οποία, κατά την εκτίμηση μου, ουδέποτε και ούτε καν στο ελάχιστο δεν πλησίασε την ερμηνεία της Μερκούρη.
«Η τελευταία φορά που συναντήθηκαν οι δυο τους ήταν την παραμονή της εγχείρησής της στη Νέα Υόρκη», είχε πει σε μια συνέντευξη της στην ΚΑΘΗΝΕΡΙΝΗ η γραμματέας της Μελίνας, Μανουέλλα Παυλίδου. «Ήρθε με τον Γιώργο, τον γιο του, αργά στο δωμάτιο του Μemorial. Η Μελίνα κι εγώ βλέπαμε μια ταινία στην τηλεόραση, όταν φάνηκε στην πόρτα κρατώντας ένα μικρό γλαστράκι. Ήταν όμορφος, είχε αδυνατήσει, και με υπερηφάνεια μάς έδειξε πόσο εύκολα καθόταν σταυροπόδι. Το δωμάτιο ήταν πολύ μικρό. Ο Γιώργος κι εγώ καθόμασταν στην πόρτα και τους παρακολουθούσαμε να μιλάνε, να γελάνε. Η Μελίνα πληροφόρησε τη νοσοκόμα που μπήκε κάποια στιγμή, ότι ο κύριος που καθόταν πλάι της, ήταν ο συνθέτης του Never on Sunday.
»Συγγνώμη, Μάνο!, του είπε σκανδαλιάρικα.
»Ο Μάνος εκνευριζόταν πάντα όταν τον ταύτιζαν με αυτό το τραγούδι. Και λίγο πριν φύγει, με τα χέρια τους πλεγμένα, τραγούδησαν το Χάρτινο το φεγγαράκι. Ήταν η τελευταία φορά που τραγούδησε η Μελίνα.»
«Πολλοί συγκαταλέγουν τον Γκάτσο ανάμεσα σ’ όλους εκείνους που γράφουν στίχους», είχε πει για τον Νίκο Γκάτσο, ο Μάνος Χατζιδάκις. «Όμως αυτός δεν έχει σχέση με τους άλλους. Ο ένας ξεκινάει από την ποίηση, οι άλλοι ξεκινάνε από τους στίχους και προσπαθούν να πλησιάσουν την ποίηση, αλλά παραμένουν στιχουργοί. Ενώ ο Γκάτσος, παρ’ όλο που στιχουργεί για να κάνει ένα τραγούδι, παραμένει πάντα ποιητής!».
Θα κλείσω αυτό το μικρό αφιέρωμα στο πρώτο μελοποιημένο τραγούδι του Γκάτσου με μια κουβέντα του Χατζιδάκι που θεωρώ ότι αποδίδει πλήρως το μέτρο της ανατροπής, που έφεραν αυτοί οι δύο δημιουργοί στο ελληνικό τραγούδι εκείνης της εποχής.
«Εκείνο τον καιρό δεν φανταζόμασταν ότι θα μπορούσε ποτέ ο κόσμος να τραγουδάει: Χάρτινο το φεγγαράκι | ψεύτικη η ακρογιαλιά», είχε πει. «Ήταν η εποχή που όλοι τραγουδούσαν: Να το πάρεις το κορίτσι | μην το παιδεύεις ─η αποθέωση του μικροαστισμού. Τα δικά μας τα τραγούδια τα τραγουδούσαν οι φίλοι μας μόνο.»
Χάρτινο το φεγγαράκι
Θα φέρει η θάλασσα πουλιά | κι άστρα χρυσά τ’ αγέρι
να σου χαϊδεύουν τα μαλλιά, | να σου φιλούν το χέρι.
Χάρτινο το φεγγαράκι, | ψεύτικη ακρογιαλιά,
αν με πίστευες λιγάκι | θα `σαν όλα αληθινά.
Δίχως τη δική σου αγάπη | δύσκολα περνά ο καιρός.
Δίχως τη δική σου αγάπη | είναι ο κόσμος πιο μικρός.
Χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη ακρογιαλιά,
αν με πίστευες λιγάκι
——————————————————————–
Με πληροφορίες από https://itravelpoetry.com
https://www.tilestwra.com/ | https://el.wikipedia.org/
Οι φωτογραφίες του Λουμίδη ανακτήθηκαν από το προφίλ στο FB:
https://www.facebook.com/groups/1058797960902368/ | 16.1.2026
