.
Ιστορικό Αρχείο Λέανδρου
– του Σπύρου Γερολυμάτου (Λέανδρου) –
Η τελική απόφαση της αυτοδιάλυσης της ΟΚΝΕ
πάρθηκε στην τρίτη σύσκεψη της οργάνωσης
Η ίδρυση της ΕΠΟΝ Αγρινίου
Συγκροτήθηκε το πρώτο Νομαρχιακό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ Αιτωλ/νίας
με Γραμματέα το Θ. Κακογιάννη και μέλη τον Π. Χατζόπουλο και τον Φ. Κολοκωτσά
Εκείνη την περίοδο ένα γράμμα έφτασε από την Ακροναυπλία προς την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, στο οποίο τονιζόταν η ανάγκη της δημιουργίας, χωρίς καθυστέρηση, μιας ενιαίας οργάνωσης. Το πρόβλημα αυτό συζητήθηκε σε πολλές συνεδριάσεις στο γραφείο της ΟΚΝΕ, το οποίο κατέληξε τελικά στην απόφαση να δημιουργηθεί ένας σκελετός της ΟΚΝΕ, σε όλη την Ελλάδα και μετά να δημιουργηθεί η ενιαία οργάνωση νέας γενιάς. Για το σκοπό αυτό, όπου μπορούσε να στηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό οργάνωση ΟΚΝΕ, είχε σαν κύριο στόχο της τη δημιουργία νόμιμων οργανώσεων της νεολαίας, εκπολιτιστικών, μορφωτικών, εκδρομικών, αθλητικών κ.λπ., στους οποίους μετά θα στηριζόταν η Ενιαία οργάνωση.
Στο Αγρίνιο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία των ΟΚΝιτών ο Παναιτωλοακαρνανικός Σύλλογος φοιτητών που εγκατέστησε τα γραφεία του στο παλιό σπίτι πάνω από κει, που είναι σήμερα τα γραφεία του ΚΚΕ Εσωτερικού. Μέσα στο σύλλογο αυτό έγινε σοβαρότατη δουλειά απ’ τη νεολαία της ΟΚΝΕ και πέρα απ’ τις αναφορές στα φοιτητικά προβλήματα της εποχής δινόταν η ευκαιρία να γίνεται συχνή υπόμνηση των καθηκόντων και των υποχρεώσεων του κάθε νεολαίου Έλληνα έναντι της σκλαβωμένης Πατρίδας. Οι εθνικές αυτές αναφορές φαινόταν καθαρά πως είχαν τεράστια επίδραση στις ψυχές των νεολαίων φοιτητών της πόλης που γρήγορα απλώθηκαν και πέρα απ’ αυτούς στους γυμνασιόπαιδες και τους εργαζόμενους νέους. Έτσι στήθηκαν μέσα στον παραπάνω σύλλογο γερά θεμέλια. Πάνω τους στηρίχτηκε μετέπειτα η οργάνωση της ΕΠΟΝ.
Στον Πάνο Χατζόπουλο η εντολή για την ίδρυση της ΕΠΟΝ ήρθε αρχές του Μάρτη του 1943. Εκείνη την εποχή στην πόλη Υπήρχαν δύο νεολαιίστικες οργανώσεις: οι νεολαίοι του ΕΑΜ και οι ΟΚΝίτες, οι νεολαίοι του Κ.Κ.Ε.
Ο Πάνος Χατζόπουλος είχε πρωτοστατήσει απ’ το 1938 στην Ο.Κ.Ν.Ε. και είχε ιδρύσει ανάμεσα στο μαθητόκοσμο της Λέσχης του «L’ OSPISE» στην Πλατεία Χατζοπούλου τέσσερις τριμελείς πυρήνες ΟΚΝΕ Την ίδια δουλειά απ’ το 1942 είχε κάνει και ο καθηγητής Παντελής Ρόκκος στη συνοικία της Αγίας Τριάδας κι αυτός κυρίως με βάση απόφοιτους ή τελειόφοιτους Γυμνασίου, που καθοδηγούσε τρεις ή τέσσερις πυρήνες ΟΚΝΕ. Παράλληλα με κύριο άξονα τον Πάνο Χατζόπουλο πέρα απ’ το «L’ OSPISE», είχαν ιδρυθεί τρεις – τέσσερις ΟΚΝίτικοι πυρήνες που είχαν στέκι το σπίτι του Θωμά Μποκόρου και το ραφείο των αδελφών Κολοκωτσά στη Στοά Παπαγιάννη. Στο τελευταίο αυτό στέκι τα μέλη της ΟΚΝΕ ήταν νεολαίοι και εργαζόμενοι.
Με βάση αυτούς τους πυρήνες των κουμμουνιστικών νεολαιών επιχειρήθηκε να γίνει η οργάνωση της ΕΠΟΝ Αιτωλοκαρνανίας, και λέμε επιχειρήθηκε, γιατί το σύνολο των ΟΚΝιτών, με κανένα τρόπο, δεν δέχονταν τη διάλυση της ΟΚΝΕ και τη συγχώνευσή της στις γραμμές της ΕΠΟΝ.
Ας δούμε τώρα, σύμφωνα πάντα με όσα στοιχεία κατόρθωσαν να περισωθούν ως τις μέρες μας, πώς περίπου διαγράφτηκε η πορεία της ΕΠΟΝ στο νομό μας.
Είμαι υποχρεωμένος μόνο να κάνω απ’ αρχής την παρακάτω διευκρίνιση. Λόγω προσωπικών ταλαιπωριών που άρχισαν από την πρώτη μέρα μετά την παράδοση των όπλων της Εθνικής Πολιτοφυλακής και που κράτησαν ως τα 1950 σε συνθήκες παρανομίας εξορίας και Μακρονησιώτικης διαβίωσης, στοιχεία που απορρέουν από προσωπικά βιώματα μπορεί να χρειάζονται συμπλήρωση ή ακόμα και αναθεώρηση. Χρέος όσων κατέχουν τέτοια στοιχεία να βρουν τρόπο να τα παρουσιάσουν για καταγραφή. Αν εκπληρωθεί όσο γίνεται έγκαιρα και πληρέστερα αυτό τον καθήκον, μπορεί να πλησιάσει στη σωστή της εξιστόρηση και καταγραφή η δοξασμένη εξιστόρηση εκείνης της εποχής για τον προβληματισμό και τη σωστή πληροφόρηση των γενιών που θα διαδεχτούν τη γενιά της Αντίστασης. Κι αυτό γιατί πέρα από τη στραβή πληροφόρηση που έχουν οι νέοι μας σήμερα απ’ τις προσπάθειες 40 χρόνων σπίλωσης και αμαύρωσης των εχθρών της, ντόπιων και ξένων και των απόντων εκείνου του τιτάνιου αγώνα, έχουν χαθεί ή λεηλατηθεί τα πολύτιμα γραπτά ντοκουμέντα εκείνων των ημερών κι εκείνο που απόμεινε είναι η μνήμη των επιζώντων.
Χρειάστηκε να γίνουν τρεις άκαρπες συνδιασκέψεις υπό τύπων εκδρομών, μ’ όλους τους κινδύνους που εγκυμονούσε μια τέτοια ενέργεια για το φόβο των Ιταλών καταχτητών – μιας και δεν υπήρχε άλλος τρόπος – και μόνο στην τέταρτη συνεδρίαση, που έγινε στα υψώματα πάνω από το αρχαίο Αγρίνιο μεταξύ Αγίου Κωνσταντίνου και Διαμαντέικων για να πειστούν οι ΟΚΝίτες να αυτοδιαλυθούν, δημιουργήθηκε η πρώτη οργάνωση της ΕΠΟΝ Αιτωλοακαρνανίας.
Σε μια σύσκεψη που καμουφλαρίστηκε σαν απογευματινή εκδρομή μαζεύτηκαν οι Γραμματείς της ΟΚΝΕ Αγρινίου 7 με 8 νέοι με επικεφαλής το Γραμματέα της Πάνο Χατζόπουλο και ανακοινώθηκε η απόφαση για την αυτοδιάλυση της ΟΚΝΕ και την ίδρυση της νέας νεολαιίστικης οργάνωσης. Σε συζήτηση που επακολούθησε οι γραμματείς των πυρήνων απέρριψαν την ιδέα για αυτοδιάλυση της ΟΚΝΕ και παρά την επιμονή του Χατζόπουλου ν’ αναλύει, γιατί έπρεπε να πραγματοποιηθεί η αυτοδιάλυση, στάθηκε αδύνατο να συμφωνήσουν οι υπόλοιποι. Η σύσκεψη τερματίστηκε και ορίστηκε νέα συνάντηση σε ένα λιοστάσι προς την Αγία Βαρβάρα την άλλη μέρα, για να δοθεί η ευκαιρία στον καθένα να μελετήσει πιο ψύχραιμα το πρόβλημα. Και στη νέα αυτή σύσκεψη η απόφαση αυτή δεν πήρε την πλειοψηφία των ψήφων των Γραμματέων των πυρήνων, που εξέφρασαν, ας σημειωθεί, και τη σύμφωνη γνώμη των μελών της ΟΚΝΕ και της ίδρυση της ΕΠΟΝ και στο νομό μας. Οι αντιρρήσεις των Γραμματέων των πυρήνων που εξέφρασαν και τη σύμφωνη γνώμη των μελών της ΟΚΝΕ προέρχονταν απ’ το γεγονός ότι η ΟΚΝΕ εκείνη την εποχή είχε μια πλούσια δράση πατριωτική, αλλά κι από τη μακρόχρονη προδικτατορική και Μεταξική περίοδο, όπου πάλεψε για να κρατήσει την ψυχή της νεολαίας αμίαντη από το δηλητήριο του μοναρχοφασισμού κι έδωσε τόσα θύματα στον αγώνα αυτόν σε φυλακές και ξερονήσια με πρώτον το Γραμματέα της Χρήστο Μαλτέζο, που πέθανε στα κολαστήρια του Μεταξά με τα καρφιά του βασανιστηρίου του στο κρανίο.
Ο τίτλος του ΟΚΝίτη ήταν τιμητικός κι ο κάθε νεολαίος που τον κρατούσε του ήταν αδιανόητο να τον στερηθεί. Όμως, οι ανάγκες του απελευθερωτικού αγώνα και οι νέες συνθήκες που δημιουργηθήκαν στην πατρίδα απαιτούσαν όχι μια χούφτα ψυχωμένους έστω μαχητές ιδεολόγους μα πανστρατιές μαχητών απ’ τις μάζες της νεολαίας που συνειδητά κι ελεύθερα, με ζωντάνια, λεβεντιά κι αυταπάρνηση θα ορμούσαν στο προσκήνιο της Εθνικής Ζωής στο πλευρό του Λαού και μπροστάρηδες του Μεγάλου Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα απ’ τον εξανθρωπισμό και το θάνατο που είχαν καταδικάσει το Έθνος οι χιτλεροφασίστες τη Ζωή και την Ανάσταση σ’ ένα κόσμο Δημοκρατικό και Ελεύθερο, όπου για κάθε παιδί θ’ αναλογούσε κι ένα βιβλίο, ένα ζεστό πιάτο φαγητό κι ένα ανοιχτό στο φως και τον ήλιο παράθυρο.
Στην τρίτη, όπως είπαμε, σύσκεψη πάρθηκε η τελική απόφαση της αυτοδιάλυσης της ΟΚΝΕ. Ορίστηκε μια προσωρινή επιτροπή που θα καταπιάνονταν, αφού έρχονταν σε επαφή με τις άλλες οργανώσεις του ΕΑΜ της πόλης και της Αθήνας για τα καθέκαστα της ίδρυσης της ΕΠΟΝ και στο νομό μας. Η συνεδρίαση λύθηκε εκεί στο λιοστάσι του Σαράφη κι ο καθένας έφευγε να εφαρμόσει τα νέα του καθήκοντα.
Αμέσως τις επόμενες μέρες συγκροτήθηκε το πρώτο Νομαρχιακό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ Αιτωλοακαρνανίας με Γραμματέα το Θανάση Κακογιάννη και μέλη τον Πάνο Χατζόπουλο σαν Γραμματέα πόλης Αγρινίου και Φώτη Κολοκωτσά. Με επαφές που είχαν και οι τρεις, γρήγορα το Νομαρχιακό Συμβούλιο διευρύνθηκε και μ’ άλλες νεολαίες έτσι που πέρα από το Γραμματέα του να υπάρχει κι ένας υπεύθυνος που ονομάστηκε Γραμματέας Επαρχίας, για να καλυφτούν όλες οι επαρχίες του νομού. Το πρώτο λοιπόν Νομαρχιακό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ συνεδρίασε αρχές του Απρίλη στο σπίτι των αδελφών Ανδρικόπουλου στην οδό Χαρ. Τρικούπη με την παρακάτω σύνδεση: 1ος Γραμματέας Νομαρχιακού Συμβουλίου Αιτωλοακαρνανίας, Θανάσης Κακογιάννης, Γραμματέας Επαρχιακού Συμβουλίου Ξηρομέρου – Βάλτου, Φώτης Κολοκωτσάς, Γραμματέας Επαρχιακού Συμβουλίου ορεινής Τριχωνίδας, Σπύρος Γερολυμάτος (Λέανδρος), Γραμματέας Επαρχιακού Συμβουλίου Μακρυνείας Μεσολογγίου και Παραχελωΐτιδας, Βασίλης Σαλάκος, Γραμματέας Επαρχιακού Συμβουλίου Ναυπάκτου, Ηλίας Παπαγεωργίου, Γραμματέας πόλης Αγρινίου, Πάνος Χατζόπουλος.
Οι παραπάνω πέντε Γραμματείς, αφού πήραν σχετικές οδηγίες και τα ονόματα των ανθρώπων που δούλευαν στις οργανώσεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στα διάφορα χωριά ξεκίνησαν ο καθένας για την περιφέρειά του και άρχισαν από χωριό σε χωριό την οργάνωση της νεολαίας του Νομού στην ΕΠΟΝ Σε κάθε χωριό ίδρυσαν βάσεις και από τα πιο δραστήρια παιδιά ξεχωρίζονταν όσοι αποτέλεσαν τα στελέχη των Τμηματικών Επιτροπών Βάσης της κάθε επαρχίας. Με τη βοήθεια των Τοπικών Επιτροπών του κάθε χωριού γινόταν η σχετική προπαγάνδα ανάμεσα στους νέους και οριζόταν μια μέρα – συνήθως Κυριακή μετά την εκκλησία – για συγκέντρωση στο σχολείο ή στο προαύλιο της εκκλησίας, όπου αναπτύσσονταν το καταστατικό και οι σκοποί της ΕΠΟΝ και το στήσιμο της οργάνωσης.
Η κάθε επαρχία χωρίστηκε σε τμήματα, όπου έπρεπε να στηθεί τμηματικό συμβούλιο από ένα γραμματέα και απ’ τους γραμματείς των χωριών που θα αποτελούσαν το τμηματικό συμβούλιο. Οι γραμματείς των τμηματικών αυτών συμβουλίων με το Γραμματέα μέλος του Νομαρχιακού Συμβουλίου θα αποτελούσαν το Επαρχιακό Συμβούλιο. Επομένως, το Νομαρχιακό Συμβούλιο το αποτελούσαν ο Γραμματέας του, ο Γραμματέας του οργανωτικού και οι Γραμματείς των Επαρχιακών Συμβουλίων. Το οργανωτικό αυτό αναλύθηκε σε πρώτη συνεδρίαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου που έγινε στο σπίτι των αδελφών Ανδρικόπουλου στην οδό Χαριλάου Τρικούπη. Σε δεύτερη συνεδρίαση αναλύθηκε το καταστατικό της ΕΠΟΝ που ήρθε εν τω μεταξύ από την Αθήνα. Και δόθηκαν στους Γραμματείς των Επαρχιακών Συμβουλίων οι κατάλληλες οδηγίες πριν φύγουν ο καθένας για την επαρχία, που θα οργάνωνε στα χωριά τις βάσεις της ΕΠΟΝ Μέλη στην οργάνωση θα γινόταν δεκτά όλα τα Ελληνόπουλα πάνω από 15 χρονών αγόρια και κορίτσια που θα αποδέχονταν τις καταστατικές αρχές της οργάνωσης, που ήταν αγώνας κατά του καταχτητή μ’ όλα τα δυνατά μέσα, αγώνας για τη ζωή, τον εκπολιτισμό και την εξύψωση της νέας γενιάς, γ) αγώνας για τη λαοκρατική λύση του εσωτερικού μας προβλήματος μετά την απελευθέρωση και δ) αγώνας κατά της φασιστικής ιδεολογίας τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή ήθελε παρουσιαστεί. Ενώ οι γραμματείς των επαρχιακών συμβουλίων ήταν έτοιμοι να ξεχυθούν στις επαρχίες, ειδοποιήθηκαν για έκτακτη σύγκληση του Νομαρχιακού Συμβουλίου που πραγματοποιήθηκε πάλι στο σπίτι των αδελφών Ανδρικόπουλου.
Στη νέα αυτή σύσκεψη ο Γραμματέας «Άνθιμος» (Θανάσης Κακογιάννης) ανακοίνωσε την αντικατάστασή του από τη Γραμματεία και παρουσίασε το νέο Γραμματέα του Ν.Σ, που ήταν ένας λίγο καχεκτικός νεολαίος άγνωστης καταγωγής, ο «Σωκράτης». Αργότερα έγιναν γνωστά λίγα απ’ τα στοιχεία της ταυτότητας του.
Ήταν παλιός ΟΚΝίτης, που φυλακισμένος και εξόριστος απ’ το Μεταξά κατέληξε άρρωστος στο «Σωτηρία», απ’ όπου είχε δραπετεύσει εκείνες τις μέρες. Ο νεολαίος αυτός, που σήμερα λέγεται Γιώργος Πατσιούρας και μένει στη Νέα Φιλαδέλφεια της Αθήνας, θα ήταν ο Γραμματέας του Ν.Σ. δηλαδή των Γραμματέων των Επαρχιακών Συμβουλίων.
Σε αυτή την τελευταία σύσκεψη στο Αγρίνιο επίσης ορίστηκε ο Ιούλιος σαν μήνας σύγκλησης της πλατιάς Νομαρχιακής Συνδιάσκεψης σε χωριό της Ελεύθερης Περιοχής, όπου θα παρουσιαζόταν η δουλειά που θα γίνονταν ως τότε στις μάζες της Αιτωλοακαρνανικής νεολαίας και θα έβγαιναν με δημοκρατικές διαδικασίες και ψηφοφορία τα νέα όργανα: Νομαρχιακό Συμβούλιο, Επαρχιακά και Τμηματικά Συμβούλια και οι επιτροπές πόλης Αγρινίου, Μεσολογγίου, Αμφιλοχίας, Αστακού, Ναυπάκτου, κ.λπ.
Σε λίγες μέρες οι Γραμματείς των Επαρχιακών Συμβουλίων φεύγουν για τις επαρχίες της Αιτωλοακαρνανίας. Κι αρχίζουν αμέσως δουλειά.
Σε κάθε χωριό με τη βοήθεια των οργανώσεων του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, όπου υπήρχαν τέτοιες οργανώσεις, έρχονται σε επαφή με τους νέους, στους οποίους αναπτύσσουν τους σκοπούς της ΕΠΟΝ στα πλαίσια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Οριζόταν μέρα συγκέντρωσης της νεολαίας του χωριού, στο σχολείο ή το προαύλιο της εκκλησίας κι όταν πραγματοποιούνταν η συγκέντρωση αυτή γινόταν ομιλία με θέμα τους σκοπούς και τα ιδανικά της νέας νεολαιίστικης οργάνωσης, αναλυόταν το καταστατικό της και στο τέλος ρωτιούνταν οι νέοι, αγόρια και κορίτσια, ποιοι δέχονται τους παραπάνω σκοπούς και ποιοι προσχωρούν στην οργάνωση της ΕΠΟΝ Οι προσχωρήσεις είναι πάντα αισιόδοξες. Κι όσο περνάν οι μέρες η λέξη ΕΠΟΝ γίνεται η καθημερινή κουβέντα των νεολαίων.
Από χωριό σε χωριό μέχρι και τον τελευταίο συνοικισμό η οργάνωση απλωνόταν με γοργούς ρυθμούς. Εκατοντάδες νέοι και νέες προσχωρούν στις γραμμές της. Και είναι πρωτόφαντο για την ύπαιθρο αυτό το καταπληκτικό φαινόμενο. Τα ιδανικά και οι οραματισμοί της ΕΠΟΝ σπάνε τα κάθε λογής φράγματα της κλειστής και στο έπακρο συντηρητικής υπαίθρου και για πρώτη φορά το σύνθημα για αγώνα και μάχη κατά του φασίστα καταχτητή εκτοπίζει απ’ τη ψυχή του κάθε νεολαίου κάθε άλλη παρόρμηση ή συναίσθημα και γίνεται η ουσία και το ιερό προσκλητήριο.
Τώρα στα χωριά έχουν γίνει τα Τοπικά Συμβούλια της ΕΠΟΝ Ακολουθούν τα τμηματικά, και σε διάστημα όχι περισσότερο από μήνα τα επαρχιακά συμβούλια βρίσκονται κι αυτά σε πλήρη σύνθεση. Η οργανωτική αυτή διάρθρωση βοηθάει για το παραπάνω άπλωμα της ΕΠΟΝ Και οι πρώτοι ΕΠΟΝίτες τραβάνε να πυκνώσουν τις τάξεις του ΕΛΑΣ.
Ήταν πράγματι εντυπωσιακά τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της αρχικής εξόρμησης. Η οργάνωση της ΕΠΟΝ αριθμούσε συνολικά εκατοντάδες πρωτοπόρα μέλη που προμηνούσαν τη γρήγορη γιγάντωσή τους , που, θα αγκάλιαζε τη συντριπτική πλειοψηφία της νεολαίας. Ορίστηκε νέα εξόρμηση και καθορίστηκε για το Σεπτέμβρη η πρώτη Νομαρχιακή Συνδιάσκεψη σε ένα χωριό ορεινό, μακριά απ’ τους καταχτητές, που θα κρινόταν και ασφαλισμένο από κάθε κίνδυνο αιφνιδιαστικής επιδρομής και κατάλληλο από κάθε άποψη, μιας και η Συνδιάσκεψη θα κρατούσε αρκετές μέρες.
Πριν όμως γίνει η εξόρμηση έφτασε από το Συμβούλιο Περιοχής Στερεάς, ο Σωκράτης Πατσιώρας, νεολαίος, δραπέτης από τον Αη-Στράτη ν’ αντικαταστήσει το Γραμματέα του Νομαρχιακού Συμβουλίου Θανάση Κακογιάννη, που θα ‘φευγε με απόφαση του Συμβουλίου Στερεάς για το 39ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ. για να αναλάβει την καθοδήγηση των ανταρτοΕΠΟΝιτών, αντικατάσταση του Θωμά Μποκόρου.
Ο νέος Γραμματέας έφερε καινούργιο πνεύμα και σύστημα δουλειάς στο Ν.Σ. (Νομαρχιακό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ Αιτ/νίας). Παλιός αγωνιστής, νεολαίος της ΟΚΝΕ, διακρινόταν από τη μεθοδικότητα εκείνη που χαρακτήριζε τους φυλακισμένους της Μεταξικής Δικτατορίας αγωνιστές, που ενώ ήταν κάπως γραφειοκρατική, βοήθαγε όμως πολύ τη δική μας απειρία σε οργανωτικά και καθοδηγητικά θέματα με τρόπο που να γίνει από δω και πέρα η δουλειά μας πιο αποδοτική. Με νέο επομένως ενθουσιασμό και προικισμένοι τώρα πια με περισσότερη πείρα και γνώσεις ξεκινήσαμε τη νέα μας εξόρμηση για τις διάφορες περιοχές του Νομού. Κι επειδή οι ανάγκες της δουλειάς μας ήταν τέτοιες, αποκοπήκαμε από το Αγρίνιο, γιατί η παραμονή μας σε μόνιμη πια βάση στις περιφέρειες μας ήταν απαραίτητη.
Ο Σωκράτης κινούμενος σε όλο το χώρο του νομού, ερχόταν συχνά σε επικοινωνία μαζί μας, όπου συζητούσαμε τα προβλήματα που παρουσίαζε η δουλειά μας και χαραζόταν η ανάλογη ταχτική για το ξεπέρασμά τους. Τα χωριά χτενίζονταν με συχνές επισκέψεις, όπου γίνονταν καθημερινές συνεδριάσεις των τμημάτων και αναλύονταν τα νέα καθήκοντα που παρουσίαζε καθημερινά ο γιγαντούμενος εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας. Οι επιτυχίες του αγώνα αυτού και οι νικηφόρες μάχες των ανταρτών ατσάλωναν το φρόνημα του Λαού που έχτιζε στις απελευθερωμένες περιοχές το καινούργιο καθεστώς της Λαϊκής Εξουσίας. Με την αυτοδιοίκηση, τη Λαϊκή Δικαιοσύνη, τις διαβιβάσεις, τα Λαϊκά Συσσίτια και μια σειρά πρωτόγνωρους Λαϊκούς Θεσμούς με τρόπο που η ζωή στις περιοχές αυτές να παίρνει το φυσικό της ρυθμό. Στην προσπάθεια αυτή που γινόταν με πρωτοβουλία των ΕΑΜικών οργανώσεων μεγάλες υπηρεσίες πρόσφερε το αναπτυσσόμενο κίνημα της ΕΠΟΝ που βοήθαγε σ’ όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής. Και πέρα απ’ αυτά, μέσα από τις τοπικές οργανώσεις της Ε.Π.Ο.Ν ξεπηδούσαν ψυχωμένοι μαχητές που αποτέλεσαν τις ανταρτοΕΠΟΝίτικες ομάδες του ΕΛΑΣ.
Όλο το καλοκαίρι συνεχίστηκε ακούραστα η οργανωτική δουλειά από χωριό σε χωριό. Το εγερτήριο σάλπισμα για αγώνα κατά των καταχτητών της Ε.Π.Ο.Ν. έφτασε ως το τελευταίο καλύβι και τώρα χιλιάδες ήταν τα οργανωμένα μέλη, αγόρια και κορίτσια. Η συμπεριφορά της ήταν τέτοια που απέσπασε τη συμπάθεια και το θαυμασμό του Λαού, που με πραγματικό καμάρι παρακολουθούσε τη δράση της ΕΠΟΝ.
Χιλιάδες τώρα ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισες στην Αιτωλοακαρνανία στρατευμένοι στον αγώνα για τη Λευτεριά σε μια πολυσχιδή δράση, με το όπλο στο χέρι της ανταρτοΕΠΟΝίτικης ομάδας του 2/39, σύνδεσμος στις πιο παράτολμες αποστολές, ενθουσιώδεις κήρυκες του Απελευθερωτικού Αγώνα, τηλεφωνητές, εκδότες και διεκπεραιωτές του παράνομου τύπου του καθημερινού δελτίου ειδήσεων στις πόλεις κάτω από τη μύτη του καταχτητή, συλλέκτες και μεταφορείς του πιο πολύτιμου υλικού, όπλων πυρομαχικών, φαρμάκων, ρουχισμού και τροφίμων κι είχαν καταφέρει, με παράτολμες βραδινές εξόδους, [να κάνουν] τους τοίχους των σπιτιών στις σκλαβωμένες πόλεις, να «μιλάνε» τα συνθήματα της ανελέητης πάλης κατά των καταχτητών. Κι εκεί, [μέσα] στις ασέληνες κατοχικές νύχτες που [όλα] τα βάρυνε η σκιά του θανάτου, το χωνί του ΕΠΟΝίτη, απ’ τις πιο απίθανες θέσεις, πληροφορούσε το σκλαβωμένο λαό, πως οι ορδές των Ούνων υποχωρούσαν στο Ανατολικό και τ’ άλλα μέτωπα. πως ο αγώνας συνεχίζεται νικηφόρος και όπου να ΄ναι θα ξημερώσει Λευτεριά και Ελλάδα.
Έτσι το κίνημα των νέων στο νομό μας μα και στην υπόλοιπη Ελλάδα υπήρξε εκρηκτικό. Παίρνοντας και κάνοντας φλάμπουρο το σύνθημα με το Ε.Α.Μ για Εθνική Ανεξαρτησία, Ελευθερία, Ειρήνη και Λαϊκή Κυριαρχία, για κοινωνική δικαιοσύνη, μόρφωση και εκπολιτισμό. η ΕΠΟΝ έδωσε για πρώτη φορά στη νεολαία της εποχής εκείνης μια ενιαία και αποδεχτή απ’ όλες τις πλευρές πατριωτική ιδεολογία που αποτέλεσε άξονα των πόθων των νέων αδιάκριτα από κοινωνική προέλευση. Κι ήταν η πρώτη φορά ίσως που ένα κίνημα και μια ιδεολογία βγαλμένη και πορευόμενη ανάμεσα στους νέους αποτέλεσε μέθοδο λύσης των προβλημάτων και των επιδιώξεων της νεολαίας, που στηριζόταν στις δικές τους αποκλειστικά δυνάμεις. Με ίσες για όλους τους νέους ευκαιρίες στη ζωή και στο θάνατο και στον αγώνα για το στήσιμο μετά την απελευθέρωση μιας ανθρώπινης κοινωνίας, που μόνο τα νιάτα μπορούν να οραματιστούν.
Για το λόγο αυτό η ΕΠΟΝ φούντωσε απότομα και πήρε τη μορφή μιας πλημμυρίδας σε αντιπαράθεση με τον παλιό κόσμο, που το μόνο που μπόρεσε να δώσει για τα νιάτα της Ελλάδας και του κόσμου ολόκληρου ήταν το άγριο ματοκύλισμα που οδηγούσε τη νεολαία στα εφιαλτικά πεδία μαχών του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου απ’ τον πιο καθαρόαιμο εκπρόσωπό του: τον Χίτλερ. Αξίζει να υπογραμμιστεί τούτο το εκπληκτικό φαινόμενο. Αυτό που έγινε στη μικρή μας Ελλάδα την ανεπανάληπτη εκείνη περίοδο της Εθνικής μας κατά του φασισμού αντίστασης είχε τη μορφή της παγκοσμιότητας και της μοναδικότητας ταυτόχρονα. Όλος ο ελληνικός λαός και ιδιαίτερα τα νιάτα της Ελλάδας στην απόλυτη συντριπτική τους πλειοψηφία αποτέλεσαν μια καταλυτική δύναμη που έφερε σε δύσκολη θέση τους καταχτητές, που έκανε τις ώρες και τις μέρες παραμονής της στα χώματά μας εφιαλτικές. Πίσω απ’ αυτή την ακατανίκητη δύναμη προμηνυόταν μια ελπιδοφόρα για το λαό και το Έθνος Ανατολή. Το γεγονός αυτό ξεκινούσε από το ότι ενώ τα ανάλογα κινήματα αντίστασης στη σκλαβωμένη Ευρώπη – πέρα απ’ το ότι δεν είχαν την καθολικότητα που είχε το κίνημα της ΕΠΟΝ – απορροφήθηκαν ιδεολογικά και πολιτικά απ’ τους πολιτικούς και κομματικούς μηχανισμούς, η ΕΠΟΝ, παίζοντας έναν ιδιαίτερα καθοριστικό και διαφοροποιητικό ρόλο, χάραζε καινούργιους δρόμους που σίγουρα θα άνοιγαν και καινούργιες προοπτικές για το Λαϊκό μας κίνημα.
Οι καταχτητές γρήγορα κατάλαβαν αυτό το αναμφισβήτητο γεγονός γι’ αυτό και τα χτυπήματά τους φρόντιζαν να είναι ανελέητα, όταν μπορούσαν να τα στρέψουν ενάντια στην ελληνική νεολαία και την ΕΠΟΝ.
Τα ίδια φρόντισαν να κάνουν και τα μεταδεκεμβριανά ξενόδουλα καθεστώτα που χτύπησαν την ΕΠΟΝ με ξεχωριστή λύσσα.
Κι όταν είδαν τα «μούτρα» αυτά, πως δεν μπορούσαν να ξεριζώσουν τα οράματα της ΕΠΟΝ από την καρδιά της νεολαίας μηχανεύτηκαν τα Μακρονήσια, εκεί, όπου ο κάθε νεολαίος ΕΠΟΝίτης δεν είχε να αντικρύσει μόνο τις κάννες του εκτελεστικού αποσπάσματος, αλλά και τα βρώμικα χέρια του Αλφαμίτη βασανιστή, που του άνοιγε τα στήθη και του ξερίζωνε, στην κυριολεξία, την καρδιά. Πίστευε ο βασανιστής, οι καθοδηγητές του και οι ντόπιοι και ξένοι συμβουλάτορες, πως αυτός ο τρόπος της καταρράκωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ήταν ο μόνος ενδεδειγμένος και αποτελεσματικός για τον κάθε νεολαίο ΕΠΟΝίτη.
Μα είπαμε και στην αρχή, πως τελικός νικητής της οποιασδήποτε πάλης, όποια μορφή κι αν πάρει, ακόμα και πέρα από τα ανθρώπινα μέτρα, είναι οι ιδέες, τα ιδανικά και οι οραματισμοί, όταν είναι στημένα σε σωστά βάθρα.
Φωτογραφία:
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
