Ανοιχτή Επιστολή του Κων/νου Γεωρ. Σακαρελου,
κατοίκου της Κοινότητας Γαλατά.
ΘΕΜΑ: «Ένα βυζαντινό μνημείο αργοπεθαίνει».
ΠΡΟΣ:
- 1. Τον κ. Πρόεδρο της Κοινότητας Γαλατά κ. Μπαλωμένο Ελευθέριο.
- 2. Τον κ. Πρόεδρο του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Γαλατά, ιερέα κ. Μπίμπο Γεώργιο
- 3. Τον κ. Πρόεδρο του Πολιτιστικού και Μορφωτικού Συλλόγου Γαλατά κ. Κακολύρη Χρήστο
- 4. Την κ. Πρόεδρο του Συλλόγου Γυναικών Γαλατά κ. Ζαλόζνια – Σταμπουλοπούλου Θεοδώρα.
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
- 1. Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου και Τοποτηρητή της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Ιερόθεο.
- 2. Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλ/νίας και Λευκάδας κ. Βικάτου.
- 3. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
Σεβαστοί Πατέρες, αξιότιμοι κύριοι και κυρίες, όπως ασφαλώς γνωρίζετε, ο Αϊ – Γιάννης είναι βυζαντινό εξωκλήσι, το οποίο βρίσκεται νότια του Γαλατά, στα όρια του οικιστικού περιγράμματος. Αργοπεθαίνει ασυντήρητο, παρατημένο στη φθορά του χρόνου, των καιρικών συνθηκών και των σάπιων φύλλων, που εδώ και χρόνια βαραίνουν επικίνδυνα την κεραμιδένια στέγη του.
Σύμφωνα με τον Ορλάνδο, ανήκει στην κατηγορία των μονόκλιτων σταυρεπίστεγων ναών. Οι τοίχοι του είναι χτισμένοι με ασβεστόπετρες ελαφρά επεξεργασμένες, που τοποθετήθηκαν ασυστηματοποίητα, με άφθονο κονίαμα. Ανατολικά, διαμορφώνε-ται εξωτερική τρίπλευρη αψίδα, στην οποία έχει ανοιχτεί μονόλοβο παράθυρο που το περιβάλλει οδοντωτή ταινία, ενώ εσωτερικά διαγράφει ημικύκλιο. Εκτός από τη δυτική πόρτα, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, πριν από χρόνια, άνοιξε και τη βόρεια, που ήταν τοιχισμένη, στο υπέρθυρο της οποίας σχηματίζεται τύμπανο, περιβαλλόμενο από τοξωτή πλίνθινη ταινία. Μπροστά από τη θύρα αυτή σχηματίζεται πρόπυλο με μεγάλα τόξα στις τρεις πλευρές. Ο δεύτερος πρόναος είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της αρχιτεκτονικής των ναών την εποχή των Παλαιολόγων και αποδεικνύει τη διέλευση, βόρεια του ναού, του κεντρικού οδικού άξονα που συνέδεε την Ήπειρο και την Αιτωλία με την Πελοπόννησο, μέσω του λιμανιού του Κρυονερίου, κατά τους ιστορικούς χρόνους και τη Ρωμαιοκρατία[1].
Ο ναός, ο οποίος έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο Βυζαντινό Μνημείο (ΦΕΚ. 84/Β/5-2-69), είναι ιστορημένος με παραστάσεις της Παλαιολόγειας Εποχής (1261 – 1453), που τις χαρακτηρίζει η απλοϊκότητα και το λαϊκό ύφος. Υπάρχει οργανωμένο εικονογραφημένο πρόγραμμα με ιδιαίτερο γνώρισμα το συναξάρι του Προδρόμου σε έξι σκηνές, την Πλατυτέρα με τον Χριστό, μορφές του Αρχαγγέλου και της Θεοτόκου από τη σκηνή του Ευαγγελισμού, το Άγιο Μανδήλιο, στηθάρια αγίων, τη Γέννηση του Χριστού, την Υπαπαντή, τη Μεταμόρφωση, τα Εισόδια της Θεοτόκου, την Αποκαθήλωση και τον Θρήνο. Στη νότια πλευρά μιας από τις καμάρες απλώνεται η μεγάλη σύνθεση της Πεντηκοστής. Στον δυτικό τοίχο έχει ζωγραφιστεί η Σταύρωση του Χριστού. Πάνω στην ασπίδα του εκατόνταρχου σημειώνεται από τον ζωγράφο: «Ο λογγίνος ο εκατόνταρχος»[2].
Μεταγενέστερα, γύρω από το εξωκλήσι χτίστηκε πέτρινος μαντρότοιχος, για να το προστατεύει από τις πλημμύρες και τις προσχώσεις του ποταμού Ευήνου. Γιορτάζει δύο φορές τον χρόνο: ανήμερα του Πάσχα, καθώς και στις 24 Ιουνίου, εορτή της Γεννήσεως του Τιμίου Προδρόμου. Εδώ και χρόνια, οι πιστοί, το απόγευμα της Λαμπρής, μετά τον εσπερινό, έπαιρναν από τον ενοριακό ναό τις φορητές εικόνες και, κρατώντας τες στα χέρια, πήγαιναν σε πομπή στο ξωκλήσι του Αϊ – Γιάννη, όπου προσεύχονταν και επικοινωνούσαν το αναστάσιμο μήνυμα με τους συνανθρώπους τους, ολοκληρώνοντας με το συγκεκριμένο τελετουργικό τον «εσπερινό της Αγάπης».
Τα τελευταία χρόνια το έθιμο δεν πραγματοποιείται, όχι εξαιτίας των μέτρων για την προστασία του κοινωνικού συνόλου από τον κορονοϊό. Με εντολή της Αστυνομίας, απαγορεύτηκε στον ιερέα η είσοδος και συνακόλουθα η λειτουργία στο μικρό εξωκλήσι, για συγκεκριμένο λόγο, τον οποίο οι Γαλατιανοί γνωρίζουν. Το εκκλησιαστικό Συμβούλιο προσέφυγε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων για το θέμα, πλην όμως απάντηση δεν έλαβε ποτέ. Πρόσφατα, μάλιστα, ιδιώτης περιέφραξε τον περιβάλλοντα χώρο, οπότε είναι αδύνατη και η πρόσβαση στο εξωκλήσι.
Σεβαστοί Πατέρες, κυρίες και κύριοι εκπρόσωποι των μαζικών φορέων της Κοινότητας Γαλατά, κυρία Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλ/νίας και Λευκάδας, αν άμεσα δεν υπάρξει παρέμβαση, το μνημείο θα καταρρεύσει και το έθιμο θα χαθεί. Σε μια τέτοια περίπτωση, την οποία και απεύχομαι, όλοι μας θα έχουμε μερίδιο ευθύνης, ανάλογα με τον ρόλο και τη θέση καθενός και καθεμιάς.
Παρακαλώ πολύ, για την ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών και τον συντονισμό των ενεργειών όλων των εμπλεκόμενων φορέων για τη διάσωση του μνημείου και, συνακόλουθα, τη διατήρηση του εθίμου.
