.
Οι πατρίδες των ανθρώπων
– Η Άγναντα απέχει 142 χλμ. από το Αγρίνιο –
Επιμέλεια: Λ. Τηλιγάδας
Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων
Άγναντα | Στ’ αγνάντι του δρόμου για τα Γιάννενα
Υψόμετρο 642 μέτρων
Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, τα Άγναντα υπήρξαν μέχρι το τέλος του 2010, οικισμός και έδρα του νεοσύστατου Δήμου Αγνάντων. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, τα Άγναντα εντάχθηκαν στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων. Τα Άγναντα μαζί με την Άρτισσα, το Καταφύγι, τα Κονάκια, το Παλαιοχώρι και τα Φράστα αποτελούν την τοπική κοινότητα Αγνάντων με συνολικό πληθυσμό 430 κατοίκους.
Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 32,223 χμ² (2011). Μαζί με τις τοπικές κοινότητες Γραικικού, Καταρράκτου, Κουκκουλίων, Κτιστάδων, Λεπιανών, Μικροσπηλιάς και Ράμιας, αποτελεί την δημοτική ενότητα Αγνάντων, συνολικής έκτασης 124,018 χμ² (2011).
Η λέξη Άγναντα παράγεται από το επίθετο “Άγναντος,-η,-ο”, που σημαίνει «ανοιχτό μέρος», από το οποίο μπορούμε να παρατηρούμε τι συμβαίνει, όχι μόνο γύρω μας, αλλά και μακριά μας. Παλαιότερα το χωριό αποτελούταν από μικροσυνοικίες με σπιτοκάλυβα, τα οποία όμως βρισκόταν σε περίοπτη θέση: Κονάκια, Πλάκες, Ζίφκος, Βίλλια, Κερασιά. Από τις θέσεις αυτές οι κάτοικοι αγνάντευαν το απέναντι βουνό (Ξεροβούνι) προκειμένου να δουν ποιος «πάει κι έρχεται από τα Γιάννενα» κι έτσι προέκυψε το όνομα. Αργότερα το χωριό μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, όμως διατήρησε τη σημερινή του ονομασία.
Αν και στη σημερινή περιοχή των Τζουμέρκων έζησε και αναπτύχθηκε η φυλή των Αθαμάνων ήδη πριν από τον 4ο αιώνα π.Χ.[7], για το πρώτο χωριό, στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Άγναντα, μπορούμε να μιλήσουμε με στοιχεία μόνο από το 1729 μ.Χ. Κάποια από τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται από τότε σχετικά με το χωριό είναι: η εγκατάσταση Σουλιωτών στο χωριό το 1803-05 μετά από την εκδίωξή τους από τον Αλή Πασά, το κάψιμο του χωριού από τουρκικά στρατεύματα του Τοπάλ Πασά στις 31 Ιουλίου 1827 (καταδίωκαν τον Γ. Μπακόλα), το Κοινό Στρατηγείο Ηπείρου ΕΑΜ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ και η κοινή ομιλία του Ναπολέοντα Ζέρβα με τον Άρη Βελουχιώτη στις 16 Αυγούστου 1943 στα συγκεντρωμένα πλήθη, η πυρπόληση 86 σπιτιών και εκτέλεση 5 χωριανών από τους Γερμανούς στις 25-26-27 Οκτωβρίου 1943.
Οι σχέσεις των δυο οργανώσεων ήταν την περίοδο αυτή αμφίσημες. Στο ηγετικό επίπεδο υπήρχε, όπως έχει διαπιστωθεί, αμοιβαία καχυποψία. Οι συμφωνίες που είχαν υπογραφεί δεν είχαν οδηγήσει τα επιθυμητά αποτελέσματα ως προς την άρση των επιφυλάξεων. Τα γεγονότα του Μαρτίου 1943 στην Θεσσαλία, με τον αφοπλισμό της ομάδας Σαράφη-Κωστόπουλου, είχαν δημιουργήσει ένταση και συνέτειναν στην δημιουργία του κλίματος έντασης και στην περιοχή των Τζουμέρκων. Η πλέον σημαντική απόπειρα συμβιβασμού μέχρι εκείνη τη στιγμή υπήρξε, όπως προαναφέραμε, η υπογραφή του πρωτοκόλλου δημιουργίας του ΚΣΓΑ τον Ιούλιο του 1943. Η συγκυρία επέτρεπε λοιπόν την προώθηση τοπικών ρυθμίσεων.
Στο πλαίσιο αυτό και στην προοπτική αντιμετώπιση των προβλημάτων στην σχέση των οργανώσεων, αποφασίστηκε κοινή περιοδεία Άρη-Ζέρβα στα χωριά των δυτικών Τζουμέρκων. Η, κατά γενική παραδοχή, επιτυχημένη περιοδεία τερματίστηκε με ομιλία του στο χωριό Άγναντα στις 16 Αυγούστου 1943. Στο χωριό αυτό είχε συγκληθεί την περίοδο εκείνη η ΙΙ συνδιάσκεψη του ΕΑΜ Άρτας. Επιπλέον η ίδια κοινότητα είχε επιλεχθεί ως έδρα του Κοινού Στρατηγείου Ηπείρου ΕΛΛΑΣ-ΕΔΕΣ, που είχε δημιουργηθεί με τις συμφωνίες του προηγούμενου μήνα. Κρίθηκε λοιπόν σκόπιμο να απευθυνθούν οι δύο ηγέτες προς το συγκεντρωμένο πλήθος. Ο χαιρετισμός του Άρη κυμαίνονταν στο συνηθισμένο πνεύμα των λόγων του. Αντιθέτως ο λόγος του Ζέρβα εξέπληξε, καθώς αναγνώριζε τις θετικές συνέπειες της δράσης του ΕΑΜ και αναφερόταν ρητά στο σοσιαλισμό που θα κατίσχυε μεταπολεμικά. Οι χωρικοί των Τζουμέρκων θεώρησαν τις εκδηλώσεις αυτές ενδεικτικές του νέου πνεύματος συνεργασίας σε ηγετικό επίπεδο. Καθώς, όμως, η συγκυρία χαρακτηριζόταν ακριβώς απο τις εύθραυστες πολιτικές ισορροπίες, οι τοπικοί πληθυσμοί παρέμειναν επιφυλακτικοί. (Πηγή: Διατριβή – Βαγγέλης Τζούκας, «Οι οπλαρχηγοί του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο – τοπικότητα και πολιτική ένταξη» (2003), σελ. 251-252)
Τα Άγναντα είχαν το 1828 100 οικογένειες, το 1854 135 οικογένειες, το 1882 1.229 κατοίκους, το 1907 1.214 κατοίκους. Στους νεώτερους χρόνους: 1920: 1.246, 1940: 1.616, 1961: 1.806 (η κοινότητα), 1981: 1.213 (η κοινότητα), 2001: 886 (η κοινότητα).
Απλώνεται στη λεκάνη που σχηματίζεται από τα βουνά Τζουμέρκα και Ξηροβούνι, έχοντας το ψηλότερο σημείο της στο φύτρωμα του βουνού και τα χαμηλότερο να βρέχεται σχεδόν από τον Άραχθο ποταμό. Γύρω της βρίσκονται άλλα χωριά (Τζουμερκοχώρια), όπως η Πράμαντα, οι Κτιστάδες, οι Ραφταναίοι, τα Κουκούλια, το Γραικικό, ο Καταρράκτης. Από το κέντρο του χωριού περνά ο Αγναντίτικος (χείμαρρος, που εκβάλλει στον Άραχθο), ο οποίος χωρίζει το χωριό σε δύο συνοικίες (μαχαλάδες): τον πάνω και τον κάτω μαχαλά, διότι η μία συνοικία είναι πιο ψηλά και αντίστοιχα πιο χαμηλά υψομετρικά από την άλλη.
Τα Άγναντα, είναι χωριό συγκεντρωμένο με πυκνή δόμηση και σε αμφιθεατρική διάταξη. Τα σπίτια του χωριού σε αρχιτεκτονική παραδοσιακού τοπίου παρουσιάζουν μία ωραία σύνθεση. Οι αυλές των σπιτιών ευρύχωρες, πλακοστρωμένες, με λουλούδια φυτεμένες στις άκρες και από πάνω τους απλώνονται οι κληματαριές. Στα δρομάκια περνά αυλάκι με νερό από το βουνό για πότισμα των κήπων. Τα περισσότερα από τα σπίτια είναι λιθόκτιστα από σκούρα πελεκητή πέτρα, μονώροφα, διώροφα μερικά και τριώροφα, ανάλογα με το μέρος που έχουν χτιστεί και την κλίση που έχει το έδαφος. Οι στέγες των σπιτιών τετράκλινες σκεπασμένες με σκούρες πλάκες ή κεραμίδια.
Από τα Άγναντα είναι προσπελάσιμα όλα τα αξιοθέατα των συνοικισμών του χωριού (λόφοι Αϊ-Λιά και Αγ. Χριστοφόρου, Ανάληψη, Κρύα Βρύση, Πηγή Χαλασμένου κλπ), και σε ακτίνα 5-10 χιλιομέτρων τα Μοναστήρια Αγίας Αικατερίνης Καταρράκτη, Χρυσοσπηλιώτισσας Γραικικού, Γεν. Θεοτόκου Ραφταναίων, καθώς και η ιστορική γέφυρα Πλάκας (η μεγαλύτερη μονότοξη των Βαλκανίων, έργο Τζουμερκιωτών μαστόρων – εμπειρικών αρχιτεκτόνων),το σπήλαιο της Ανεμότρυπας Πραμάντων, και λίγο πιο μακριά, τα Μοναστήρια Αγ. Παρασκευής Πραμάντων, Εισ. Θεοτόκου Μελισσουργών, Βύλιζας Ματσουκίου, Κηπίνας Καλαρρυτών. Κανένα από αυτά δεν απέχει από τα Άγναντα περισσότερο από 25 χιλιόμετρα.
Μόνη Μουχουστίου
Ανάμεσα στους συνοικισμούς Πλάκα και Παλιομουχούστι, στην ανατολική απότομη όχθη του Αράχθου, βρίσκεται ένα ακόμη Ηπειρώτικο Μοναστήρι, που σε εντυπωσιάζει η ωραία καταπράσινη τοποθεσία που βρίσκεται, η εξαιρετική από εκεί θέα προς τον Άραχθο, τα στενά του Αράχθου, το απέναντι απόκρυμνο βουνό Ξεροβούνι και η Βυζαντινή του αρχιτεκτονική.
Πρόκειται για τη Μόνη Μουχουστίου, της οποίας η επίσκεψη γίνεται δια ασφαλτοστρωμένου δρόμου, που ξεκινάει αμέσως μετά τη νέα αμαξιτή γέφυρα του Αράχθου, ακολουθεί για λίγο τη δεξιά όχθη του ποταμού κατάφυτη από πλατάνια, περνάει δίπλα σχεδόν από το παλιό μεγάλο μονότοξο γεφύρι της Πλάκας και τελικά, μετά από μια μικρή ανηφορική διαδρομή, καταλήγει στο Μοναστήρι, χτισμένο στο χείλος του γκρεμού και σ’ αρκετό ύψος πάνω από το ποτάμι.Η Μονή Μουχουστίου ιδρύθηκε το 1634 ή ακόμη πιο παλιά, ανακαινίστηκε το 1635 (σύμφωνα με επιγραφή, που υπάρχει στο Καθολικό της) και είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου. Η επίσκεψη της Μονής μπορεί να συνδυασθεί και με την επίσκεψη του θρυλικού γεφυριού της ΠΛΑΚΑΣ.
Oι Κολυμπήθρες
Στο ρέμα του Ποτιστή κάτω από την κορυφή Ρόκα εκτείνονται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από τον κεντρικό δρόμο οι Κολυμπήθρες. Μέσω μιας εύκολης διαδρομής ενός χιλιομέτρου με περίπου δέκα λεπτά περπάτημα, εμφανίζονται μπροστά σου οι βίρες των κολυμπηθρών, καταρράκτες και μικρές πισίνες συνθέτουν το κατάφυτο τοπίο. Οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν το μπάνιο τους στα δροσερά νερά και να εξερευνήσουν την γύρω περιοχή που κρύβει ομολογουμένως πολλές εκπλήξεις.
Με αφετηρία το καταπράσινο χωριό ΑΓΝΑΝΤΑ έδρα του ομώνυμου Δήμου, που βρίσκεται Β. Δυτικά του ορεινού όγκου των Τζουμέρκων μπορεί ο κάθε επισκέπτης να αρχίσει την προσωπική του εξερεύνηση (https://agnanta.com.gr/ | Φωτογραφίες: (Βαγγέλης Κώστας)
Περισσότερα ταξίδια στο link που ακολουθούν
και αποτελεί πηγη της συγκεκριμένης ανάρτησης:
https://www.traveltzoumerka.gr/
———————————————————————————————
Ψηφιακές Καταγραφές Πατριδογνωσίας
