Οι δυνάμεις του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας,
που στρατοπέδευσαν
κοντά στις βαλτώδεις πεδιάδες του Ακρωτηρίου Άκτιου,
είχαν εξαντληθεί από την ελονοσία πριν καν αρχίσει η μάχη
Η ναυμαχία του Ακτίου
Για ένα τόσο σημαντικό γεγονός, είναι λυπηρό που γνωρίζουμε
τόσο λίγα για τις ακριβείς λεπτομέρειες του
Οι αρχαίες περιγραφές μάχης γράφτηκαν με τρόπο που τόνιζε τον ευτελή χαρακτήρα και την αδύναμη ηγεσία του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, επαίνεσαν τον νικητή και παραμόρφωσαν τα στοιχεία από τα οποία πρέπει να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Ωστόσο, το γενικό περίγραμμα των γεγονότων της μάχης και οι στρατηγικές των πρωταγωνιστών μπορούν να καθοριστούν και η αναζήτησή μας μπορεί να βοηθήσει στην επιβεβαίωση αυτής της ερμηνείας.
Οι δυνάμεις του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, που στρατοπέδευσαν κοντά στις βαλτώδεις πεδιάδες του Ακρωτηρίου Άκτιου, είχαν εξαντληθεί από την ελονοσία πριν καν αρχίσει η μάχη — μειώνοντας δραστικά το σύνολο των κωπηλατών. Οι γραμμές ανεφοδιασμού είχαν κοπεί, αποδυναμώνοντας περαιτέρω το ηθικό και την υποστήριξη. Αντιμέτωπος με μια ζοφερή κατάσταση που χειροτέρευε κάθε μέρα, ο Αντώνιος έκαψε εκείνα τα πλοία που δεν μπορούσε πια να επανδρώσει και προετοίμασε μαζί με την Κλεοπάτρα να αποσυρθεί νότια από τον κόλπο με όσο το δυνατόν περισσότερη δύναμη.
Η αλήθεια είναι ότι επιθυμία του Μάρκου Αντωνίου ήταν να γίνει μάχη επί ξηράς και όχι ναυμαχία. Εξάλλου όλες οι προετοιμασίες εκατέρωθεν αποσκοπούσαν σε μάχη επί ξηράς. Όμως υπήρξε διαμάχη ανάμεσα στο επιτελείο του Μάρκου Αντώνιου και τους επιτελείς Αιγύπτιους στρατηγούς της Κλεοπάτρας σχετικά με το θέμα, και τελικά αποφασίσθηκε η αναμέτρηση στη θάλασσα.
Η ναυμαχία άργησε να ξεκινήσει λόγω άπνοιας. Φαίνεται να ξεκίνησε στις 12.00 το μεσημέρι της 2ας Σεπτεμβρίου 31 π.Χ. με βορειοδυτικό άνεμο και συνεχίστηκε μέχρι αργά το απόγευμα. Η σύγκρουση έγινε στο κέντρο της παράταξης, έξω από το Στενό της Πρέβεζας, απέναντι και λίγο βόρεια του Αεροδρομίου του Ακτίου. Τα μικρά και ευέλικτα πλοία του Αγρίππα (λατινικά liburnae και Ελληνικά λιβυρνίδες) άρχισαν να εμβολίζουν το ένα μετά το άλλο τα δυσκίνητα πλοία του Μάρκου Αντώνιου. Πρόσφατες τοπικές έρευνες του Αμερικανού αρχαιολόγου εναλίων αρχαιοτήτων William Murray έδειξαν ότι σαφώς χρησιμοποιήθηκαν και ναυτικοί καταπέλτες που εκτοξεύουν λίθινες σφαίρες διαμέτρου περίπου 20-30 εκατοστών. Κάποιες από αυτές έχουν φωτογραφηθεί στον βυθό, όπως και ένα πιθανό τμήμα πλοίου.
Κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας τα εμβολιζόμενα πλοία παρεδίδοντο στην πυρά, πυρπολούμενα, ή αιχμαλωτίζονταν. Ενώ η ναυμαχία του Ακτίου εξελίσσονταν, το μεγαλύτερο τμήμα του επίγειου στρατού του Μάρκου Αντώνιου αυτομόλησε και παραδόθηκε στον Αγρίππα. Η Κλεοπάτρα, παρατηρώντας αμέτοχη τις εξελίξεις, πανικοβλήθηκε και αποχώρησε από τον χώρο της ναυμαχίας, ξεφεύγοντας μέσα από ένα άνοιγμα των αντιπάλων πλοίων, αφήνοντας αβοήθητο και τραυματισμένο τον Αντώνιο. Επικράτησε πανικός και τελικά ο Μάρκος Αντώνιος διέφυγε με τα απομεινάρια του στόλου του, ακολουθώντας την Κλεοπάτρα.
Οι απώλειες της ναυμαχίας κατά τον Πλούταρχο φαίνεται να ήταν πενήντα πλοία του Αντώνιου και 5.000 άνδρες νεκροί (αρκετοί από τους οποίους πνίγηκαν). Πολλά πλοία αιχμαλωτίστηκαν από τον Αγρίππα αλλά και αρκετά παραδόθηκαν στην πυρά, αφού τους αφαιρέθηκαν τα χάλκινα έμβολα. Είναι βέβαιο ότι αφαιρέθηκαν τουλάχιστον 50 έμβολα, εκ των οποίων τα 36 τοποθετήθηκαν στο Μνημείο Αυγούστου και τα υπόλοιπα εστάλησαν στη Ρώμη. Ο Οκταβιανός είχε νικήσει και κατέστη κυρίαρχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Τελικά μετά από τέσσερα χρόνια, το 27 π.Χ., ο Οκταβιανός ανακηρύχθηκε στη Ρώμη πρώτος Princeps της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και υιοθέτησε τον τίτλο Augustus (Αύγουστος). Σε ανάμνηση της νίκης του έχτισε στο Άκτιο μεγαλύτερο και μεγαλοπρεπέστερο Ναό του Ακτίου Απόλλωνα, και καθιέρωσε να γίνονται κάθε πέντε χρόνια (από το έτος 28 π. Χ.) τα Άκτια, αγώνες με την ίδια επισημότητα που είχαν τα Ολύμπια, τα Ίσθμια, τα Πύθια και τα Νέμεα. Οργάνωσε επίσης και αγώνες στο ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος που βρισκόταν στα όρια Μεσσηνίας και Λακωνίας προς τιμήν των Σπαρτιατών, οι οποίοι πολέμησαν στο πλευρό του. Οι αγώνες αυτοί συνεχίστηκαν κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια.
Ο Οκτάβιος επίσης έκτισε μια καινούργια πόλη, τη Νικόπολη (Nicopolis, Nikopolis), για να θυμίζει τη νίκη του, απέναντι από το Άκτιο, περίπου οκτώ χιλιόμετρα από την Πρέβεζα. Θαυμαστά δημόσια κτίρια της Νικόπολης είναι το Ρωμαϊκό Ωδείο (700 θέσεις), οι τρεις θέρμες (Δημόσια Λουτρά), το Θέατρο Οκταβιανού (2000 θέσεις), το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο Νικόπολης (μήκους 50 χιλιομέτρων) με το Νυμφαίον του, το Ρωμαϊκό Στάδιο, το Γυμνάσιο, τα Ρωμαϊκά Τείχη, κλπ. Η Νικόπολη αναδείχτηκε σε σημαντικό κέντρο της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής Ελλάδας πρωτού ερημωθεί τον 13ο αιώνα, όταν οι κάτοικοι της πόλης μετακινήθηκαν στους αγρούς και στη νεοϊδρυθείσα Πρέβεζα, η τοποθεσία της οποίας προστάτευε περισσότερο από επιδρομές. Όμως το κυριότερο έργο του Αύγουστου Οκταβιανού είναι το λεγόμενο ‘’Μνημείο Αυγούστου’’ ένας ναός αφιερωμένος στους Θεούς Άρη και Ποσειδώνα, στον λόφο της Σμυρτούλας Πρέβεζας, ο οποίος κτίστηκε ακριβώς στο σημείο που είχε το αρχηγείο του.
Πηγές: el.wikipedia.org | http://luna.cas.usf.edu
