.
2/39 Σύνταγμα Ευζώνων
– του Ιπποκράτη Μπιρμπίλη* –
Απ’ το Μεσολόγγι στην πρώτη γραμμή του Ελληνοϊταλικού πολέμου
Οκτώβριος 1940… πορεία προς το μέτωπο
Στις 25 Οκτωβρίου το πρωί, το 2/39 Σ.Ε. ξεκινάει την πορεία του για το μέτωπο
Όταν τα σύννεφα του επερχόμενου πολέμου άρχισαν να πυκνώνουν, το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου διατάχθηκε από το ΓΕΣ στις 19 Οκτωβρίου να επισπεύσει την επιστράτευσή του και να προωθηθεί το ταχύτερο προς την Ήπειρο. Έτσι, στις 25 Οκτωβρίου το πρωί, το Σύνταγμα ξεκίνησε την πορεία του για το μέτωπο. Η παρατακτή δύναμη του Συντάγματος ήταν 2.800 οπλίτες και 103 αξιωματικοί. Αποτελούνταν από 9 λόχους Πεζικού (που ανήκαν στα Ι, ΙΙ και ΙΙΙ Τάγματα), 3 λόχους πολυβόλων, έναν λόχο όλμων και 950 μεταγωγικά. Διέθετε επίσης ιερέα και οδοντίατρο, αλλά και γιατρό για το κάθε Τάγμα.
Πρώτος σταθμός ήταν το Αγρίνιο, το οποίο προβλεπόταν ως Κέντρο Ανεφοδιασμού Πυρομαχικών του Μετώπου της Ηπείρου. Η μεταφορά του Συντάγματος έγινε σιδηροδρομικώς για τους οπλίτες και οδικώς για τα μεταγωγικά, υπό καταρρακτώδη βροχή.
Η μετακίνηση στο Αγρίνιο περατώθηκε στις 26 Οκτωβρίου, και σ’ αυτές τις δύο μέρες της παραμονής του εκεί τα συγκεντρωμένα πλήθη των Αγρινιωτών ξεσπούσαν σε ζωηρές επευφημίες και εκδήλωναν τον ενθουσιασμό τους ποικιλοτρόπως, ιδίως τη δεύτερη μέρα που έφθασε το Επιτελείο του Συντάγματος με την πολεμική του σημαία.
Η πρώτη συγκέντρωση έγινε στην κεντρική πλατεία της πόλης (όπου ένα φορτωμένο μουλάρι αφήνιασε και σκότωσε τον γιατρό Κ. Δημάδη, πατέρα της Μαρίας Δημάδη) και μέσω της οδού Παπαστράτου στρατοπέδευσε στον Άγιο Κωνσταντίνο. Αχάραγα τη Δευτέρα της 28ης Οκτωβρίου αναχώρησε, εν μέσω μεγάλης συγκίνησης του αγρινιώτικου λαού, για το μέτωπο (Άρτα).
Η μετακίνηση των στρατιωτών (που φέρανε σάκο εκστρατείας και οπλισμό βάρους 15-20 κιλών) έγινε με τα πόδια κάτω συνεχώς από βροχή. Με την έναρξη όμως της μετακίνησης, έγινε γνωστή η κήρυξη του πολέμου, η πορεία ανεστάλη και τα τμήματα καλύφθηκαν εκτός δρόμου. Κι ευτυχώς, διότι στις 8:30΄ εμφανίστηκαν 15 ιταλικά αεροπλάνα.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας το Σύνταγμα καταυλίσθηκε καλυπτόμενο στο Ρίβιο, όπου παρέμεινε και την επομένη (29 Οκτωβρίου), οπότε διατάχθηκε από το Γενικό Στρατηγείο να επισπεύσει την πορεία του προς Άρτα. Στις 30 Οκτωβρίου και με νυκτερινές πλέον πορείες, καταυλίσθηκε στα Σαρδήνινα, και στις 31 Οκτωβρίου στο Μακρυνόρος (Χάνι Κατσούλη).
Τις πρώτες ώρες της 1ης Νοεμβρίου, το Σύνταγμα πέρασε έξω από τη συσκοτισμένη Άρτα. Εντέλει, και κάνοντας αγώνα δρόμου, καταυλίσθηκε ξημερώματα (05:00΄) στο Πέτα, όπου τέθηκε υπό τη διοίκηση της VIII Μεραρχίας του Υποστράτηγου Χ. Κατσιμήτρου, η οποία περνούσε δύσκολες στιγμές έχοντας συμπτύξει τα τμήματα προκαλύψεώς της νοτίως του ποταμού Καλαμά.
Τις επόμενες ώρες, τα τάγματα του Συντάγματος μεταφέρονται εσπευσμένα με αυτοκίνητα στην πρώτη γραμμή και, συγκεκριμένα, την ίδια μέρα το βράδυ (20:30΄) το ΙΙ Τάγμα μεταφέρεται στο Μπισδούνι, την επομένη το Ι Τάγμα στην Άνω Λαψίστα και την μεθεπόμενη το ΙΙΙ Τάγμα στους Ασπραγγέλους. «Ἰδοὺ λοιπόν», οι Αιτωλοακαρνάνες Εύζωνοι, «καταντικρύ τοῦ μελανοῦ φορέματος». (Το εντός εισαγωγικών απ΄ το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη)
Αυτές τις πρώτες ώρες του πολέμου, η VIII Μεραρχία (στρατολογηθείσα ολόκληρη από την Ήπειρο) και το 2/39 Σ.Ε. Μεσολογγίου, θα ήταν οι μόνες δυνάμεις που θα υπερασπίζονταν τα πάτρια εδάφη στο θέατρο επιχειρήσεων της Ηπείρου.
Οι δυνάμεις αυτές, που είχαν αναπτυχθεί από το Ιόνιο πέλαγος μέχρι το όρος Σμόλικας, διέθεταν 15 Τάγματα Πεζικού, 16 Πυροβολαρχίες, 2 Τάγματα πολυβόλων κινήσεως, μία Πυροβολαρχία βαρέων πολυβόλων και μία ομάδα αναγνώρισης.
Απέναντί τους οι ιταλικές δυνάμεις, που αποτελούσαν το XXV Σώμα Στρατού Τσαμουριάς, περιλάμβαναν 4 Μεραρχίες (την 23η Φεράρα, την 51η Σιένα, την 131η Τεθωρακισμένη Κενταύρων και αυτήν του Ιππικού). Δηλαδή συνολικά 22 Τάγματα, 61 Πυροβολαρχίες (18 βαριές), 3 Συντάγματα Πεζικού, 90 άρματα μάχης και 2 Τάγματα όλμων, συνολικής δύναμης 42.000 ανδρών.
Αποστολή της VIII Μεραρχίας ήταν, κυρίως, να αναχαιτίσει την κάθοδο των Ιταλών από την Ήπειρο προς την Αιτωλοακαρνανία και δευτερευόντως η κάλυψη του άλλου μετώπου (Δυτικής Μακεδονίας) για την κατεύθυνση Ιωάννινα – Μέτσοβο. Οι τελευταίες οδηγίες του ΓΕΣ προς τη Μεραρχία (16 Σεπτεμβρίου) ήταν να αναχαιτίσουν τους αντιπάλους στη νοητή γραμμή που ενώνει το χωριό Ελαία (Καλπάκι) με την πορεία του ποταμού Καλαμά, ειδάλλως νοτιότερα στον ποταμό Άραχθο. Στην έσχατη όμως περίπτωση στην Ακαρνανία, ούτε βήμα παρακάτω.
Στις 2 Νοεμβρίου και με την άφιξη και του 2/39 Συντάγματος, ξεκινούν ουσιαστικά οι μάχες που επρόκειτο να κρίνουν και την τύχη εκείνου του πολέμου, ο οποίος χωρίστηκε σε 4 περιόδους:
- Α΄ Περίοδος: Η ιταλική επίθεση (28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι 13 Νοεμβρίου 1940)
- Β΄ Περίοδος: Η ελληνική αντεπίθεση (14 Νοεμβρίου 1940 μέχρι 6 Ιανουαρίου 1941)
- Γ΄ Περίοδος: Χειμερινές επιχειρήσεις – Ιταλική επίθεση Μαρτίου (7 Ιανουαρίου μέχρι 26 Μαρτίου 1941)
- Δ΄ Περίοδος: Το τέλος μιας εποποιίας (27 Μαρτίου μέχρι 30 Απριλίου 1941).
Διαβάστε περισσότερα στο link που ακολουθεί:
Το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων – Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο
————————————————————————————————–
*ΑΦΙΕΡΟΥΤΑΙ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΧΟΝΤΑΣ
Πριν μερικούς μήνες, διερχόμενος από την Αλβανία, βρέθηκα στο Τεπελένι προκειμένου να δω ιδίοις όμμασι την περιοχή όπου πολέμησε ο πατέρας μου με τους Ευζώνους του 2/39 Συντάγματος το 1940-41, εκπληρώνοντας έτσι μια παλιά μου επιθυμία για προσκύνημα στον τόπο όπου γράφτηκε ένα σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας μας.
Στην κεντρική πλατεία κι απέναντι από το άγαλμα του Αλή Πασά, είχα «πιάτο» όλα τα σημεία του άγνωστου εκείνου πολέμου τα οποία μού ήταν γνωστά από τις περιγραφές του πατέρα μου. Ακριβώς μπροστά η δυτική είσοδος της στενωπού της Κλεισούρας, από πάνω της το θρυλικό ύψωμα Δόντι (στο σχήμα που μου περιέγραφε), το Γκόλικο και το Δεμπέλιτ, αριστερά το Σεντέλι με την Τρεμπεσίνα, ο Αώος, ο Δρίνος, δεξιά το Λέκλι, η Χόρμοβα, το Λάμποβο, το Κουρβελέσι… όλα αυτά σαν μια φωτογραφία.
– Μέχρι το Τεπελένι φθάσαμε, ακούω για μια ακόμη φορά τη φωνή του…
Φωτογραφία: Οι αξιωματικοί του 2/39. Όρθιος, πρώτος από αριστερά, ο λοχαγός Γ. Ζωιτάκης, αντιβασιλέας την περίοδο της Χούντας.
Όρθιος, τέταρτος από δεξιά (με λευκή στολή), ο λοχαγός Κ. Παπαγεωργίου, Στρ. Διοικητής του Ι Τάγ/τος του 2/39 Συντ/τος του ΕΛΑΣ.
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
