...
Ένα γεγονός
Από τη δικτατορία στη Μεταπολίτευση |
| Στις 23 Ιουλίου 1974, η ηγεσία της χούντας στην Ελλάδα,
ανίκανη μπροστά στο φάσμα του πολέμου και την κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού,
κάλεσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Φαίδωνα Γκιζίκη, να αναθέσει την εξουσία στους πολιτικούς |
Το καλοκαίρι του 1974, μια θύελλα ιστορικών διαστάσεων σάρωσε την Ελλάδα, δίνοντας τέλος σε επτά χρόνια δικτατορίας και ανοίγοντας τον δρόμο για τη μακροβιότερη δημοκρατική περίοδο της νεότερης πολιτικής ιστορίας της χώρας. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, στις 20 Ιουλίου, αποκάλυψε όχι μόνο την εξωτερική αδυναμία του στρατιωτικού καθεστώτος, αλλά και την πλήρη αποδιοργάνωση του ελληνικού κράτους. Η γενική επιστράτευση που κηρύχθηκε αμέσως μετά, στις 21 Ιουλίου, ήταν ενδεικτική: χαώδης, ανοργάνωτη, και παντελώς αναποτελεσματική. Ο μύθος της «εθνοσωτήριας» χούντας κατέρρεε κάτω από το βάρος της εθνικής ταπείνωσης.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, στις 23 Ιουλίου, η στρατιωτική ηγεσία —αντιμέτωπη με το φάσμα του πολέμου και την κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού— κάλεσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Φαίδωνα Γκιζίκη, να αναθέσει την εξουσία στους πολιτικούς. Ήταν η στιγμή της αλήθειας: το «αόρατο καθεστώς» του συνταγματάρχη Ιωαννίδη αναγκάστηκε να υποχωρήσει χωρίς αντίσταση. Η δικτατορία της 21ης Απριλίου είχε τελειώσει.
Το ίδιο απόγευμα, κορυφαίοι πολιτικοί της προδικτατορικής περιόδου συγκεντρώθηκαν σε μια κρίσιμη σύσκεψη. Αν και αρχικά φάνηκε πως ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος θα αναλάμβανε την ηγεσία της μεταβατικής κυβέρνησης, το βάρος των περιστάσεων και η πίεση για ευρύτερη συναίνεση έστρεψαν το βλέμμα όλων προς το Παρίσι. Εκεί βρισκόταν αυτοεξόριστος από το 1963 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο μόνος που μπορούσε —στα μάτια στρατιωτικών και πολιτικών— να εγγυηθεί την αποκατάσταση της δημοκρατίας χωρίς νέους διχασμούς.
Μέσα σε λίγες ώρες, η πολιτική ιστορία άλλαξε τροχιά. Με προσωπική παρέμβαση του Γάλλου Προέδρου Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, το προεδρικό αεροπλάνο μετέφερε τον Καραμανλή στην Αθήνα. Η άφιξή του, τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Ιουλίου, αποτέλεσε ένα από τα συγκλονιστικότερα γεγονότα της μεταπολεμικής Ελλάδας: χιλιάδες πολίτες συγκεντρωμένοι στο αεροδρόμιο τον υποδέχτηκαν ως σύμβολο ελευθερίας, ελπίδας και ενότητας.
Η ορκωμοσία του Καραμανλή ως πρωθυπουργού σηματοδότησε την έναρξη της Μεταπολίτευσης — μιας νέας εποχής θεσμικής αποκατάστασης, πολιτικών ελευθεριών και κοινωνικής ανασυγκρότησης. Στα πρώτα μέτρα της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας περιλαμβάνονταν η κατάργηση του στρατοπέδου της Γυάρου, η απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, η αμνήστευση όσων διώχθηκαν για πολιτικούς λόγους, αλλά και η επιστροφή της ιθαγένειας σε όσους την είχαν στερηθεί από το χουντικό καθεστώς.
Ωστόσο, ο δρόμος προς την πλήρη αποκατάσταση της δημοκρατίας ήταν μακρύς και εύθραυστος. Ο κρατικός μηχανισμός ήταν ακόμη ποτισμένος από πρόσωπα της χούντας, ενώ η κρίση στην Κύπρο βρισκόταν σε εξέλιξη. Η 24η Ιουλίου 1974 δεν ήταν μόνο η αρχή της Μεταπολίτευσης· ήταν το τέλος του φόβου και της φίμωσης. Ήταν η μέρα που η Ελλάδα ξαναβρήκε τη φωνή της.
Φωτογραφία: Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος: Ο τελευταίος πρωθυπουργός της χούντας των συνταγματαρχών.
Υπηρέτησε την δικτατορία από διάφορες πολιτικές θέσεις, με αποκορύφωμα τον διορισμό του στην πρωθυπουργία
από τον «αόρατο δικτάτορα» Δημήτριο Ιωαννίδη από τις 25 Νοεμβρίου 1973 έως τις 23 Ιουλίου 1974
—————————————————————————————
Επιμέλεια Lef.T.. Mε πληroφορίες από
