Σαπίλα; Όχι, παρεκτός αν το μάρκετινγκ
οριστεί ως σαπίλα.
Αλλά αυτό είναι μια βαθιά πολιτική ιστορία
- της Κατέ Καζάντη
Αν η ζωή αντέγραφε την τηλεόραση ή και το ανάποδό του, αν η τηλεόραση αντέγραφε τη ζωή, τότε, μάλλον, ζούμε σ΄ έναν απέραντο σκουπιδότοπο. Δίχως, στην πραγματικότητα, εξαιρέσεις, αφού, κι αν υπάρχουν, θάβονται κάτω από τόνους απορριμμάτων ώστε να είναι αθέατες τοις πάσι. Μια συνηθισμένη τηλεοπτική μέρα και μια νύχτα φανερώνουν τον θαυμαστό, δύσοσμο κόσμο που η τάξη των μιντιαρχών επιφυλάσσει στους πληβείους:
«Το πιο fun ριάλιτι γνωριμιών, με παρουσιάστρια, την Ηλιάνα Παπαγεωργίου, έρχεται σαν ένα μεγάλο πάρτι στην καρδιά του χειμώνα με ένα μοναδικό στόχο: την αγάπη. Αγόρια και κορίτσια συγκατοικούν σε έναν επίγειο παράδεισο στην Τενερίφη, διασκεδάζουν, γνωρίζονται κι ερωτεύονται…»: το love island είναι εδώ, στον ΣΚΑΪ κι έρχεται να συμπληρώσει το κενό που άφησε το Bachelor.
«Βάλε ματάκι μη σε ματιάσουν, όλα τα μωρά στην πίστα», βροντοφωνάζει ο όμορφος/ξύπνιος, σε ένα παροξυσμό του στερεότυπου μιας χαρωπής ζωής και μιας χαλαρότητας πέρα και μακριά από κάθε τι αληθινό.
Στο ίδιο, πασίγνωστο, τέμπο συνεχίζει το Greece’s Next Top Model, απαράμιλλης επίσης αισθητικής και το «νέο ταξιδιωτικό παιχνίδι περιπέτειας» Asian Express. Στον ίδιο επί της ουσίας τορβά και η μυθοπλασία: σχεδόν κακοποιητική η σειρά«Στοργή» (ΣΚΑΪ), όπου η πρωταγωνίστρια ψυχίατρος αντί να καταγγείλει, αναλαμβάνει συνεδρίες με άντρα που γρονθοκοπεί καθημερινά γυναίκα, με το σκεπτικό «να σώσει μια οικογένεια». Η κουλτούρα μιας δήθεν συγγνώμης που σκοτώνει, η κουλτούρα της πατριαρχίας, που οδηγεί σε γυναικοκτονίες και γυναικοκτόνους νόμους, τύπου συνεπιμέλεια, ρίχνει νόμιμο δηλητήριο ύπουλα και χαλαρά.
Και είναι κι άλλα: από το «Μαύρο Ρόδο», με το μασάζ για την καλή μας Εκκλησία και τον μοναχισμό, ως τους βουκολικούς έρωτες του απογεύματος, κι όλα τα διαβόητα περσινά (Σασμός, Γη της Ελιάς κ.ά.), η πλασματική ζωή της τηλοψίας διαστρέφει την αληθινή, από τα ήθη μια περιοχής μέχρι τους τρόπους συμπεριφοράς μιας άλλης. Και προτείνει, επιβάλλοντάς τα, νέα μοντέλα ζωής. Η κατάφαση των από κάτω σε ό,τι τους σερβίρεται, αυτό είναι το στοίχημα.
«Η δημοτικότητα δεν είναι παρά η αδίστακτη προσαρμογή του λαού σ’ αυτό που κατά την άποψη της βιομηχανίας της διασκέδασης αρέσει στον λαό» (Μαξ Χορκχάιμερ, Τέχνη και Μαζική Κουλτούρα): αυτοί/ες, λοιπόν, οι θεοί/ες του μάρκετινγκ, οι επί της ουσίας οργανικοί διανοούμενοι της κυρίαρχης τάξης, που φτιάχνουν τα τηλεοπτικά προγράμματα, κάνουν πολιτική. Μια ιδιότυπη μειονότητα που κινείται γύρω από το κεφάλαιο και το υπηρετεί, εντεταλμένοι των ιδιοκτητών των ΜΜΕ, κόβουν και ράβουν σενάρια τη μια μέρα για να συνωστιστούν στα γραφεία των -συνήθως δεξιών- πολιτικών την επομένη.
Σαπίλα; Όχι, παρεκτός αν το μάρκετινγκ οριστεί ως σαπίλα. Το οποίο είναι μια βαθιά πολιτική ιστορία: είτε αφορά τηλεπαιχνίδια και τηλεοπτικές σειρές είτε πολιτικά “τοκ σόου”, αναλαμβάνει να φτιάξει μια ολόκληρη κουλτούρα που απαιτεί την αφαίρεση της συνείδησης, πουλώντας ξανά και ξανά, το ίδιο προϊόν και διαμορφώνοντας τον ανθρωπότυπο που δεν σκέφτεται αλλά καταπίνει πάντα, τα πάντα. Και που κυρίως δεν διαθέτει καμιά, μα καμιά, ταξική συνείδηση ούτε αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως ταξικά διαχωρισμένο.
Κάπως έτσι, από κάπου εδώ, ξεκινά ο θεσμικός ολοκληρωτισμός. Χωρίς υπερβολή.
