αρχείον Αγρινίου
Οι εκτελέσεις στα Καλύβια
Δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές, στη θέση Φυλάκιο
ακριβώς στο σημείο όπου κατέληξε το γερμανικό όχημα
εκτελέστηκαν από το Τάγμα Ασφαλείας Αγρινίου 55 πατριώτες
Όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενη ανάρτηση (Διαβάστε ΕΔΩ) μετά την ενέδρα μικρού τμήματος του ΕΛΑΣ σε γερμανική περίπολο στη θέση Φυλάκιο, που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο έξι Γερμανών στρατιωτών, οι πρόκριτοι των Καλυβίων, με τη συνδρομή της Ελένης Δημάδη, κατάφεραν να πείσουν τον διοικητή των γερμανικών στρατευμάτων στο Αγρίνιο πως κανένας κάτοικος του χωριού δεν είχε εμπλακεί στο επεισόδιο. Παρ’ όλα αυτά, οι Γερμανοί αποφάσισαν την εκτέλεση εξήντα (60) ήδη κρατουμένων αγωνιστών της Αντίστασης, που βρίσκονταν στις φυλακές Αγίας Τριάδας και στις αποθήκες Παναγοπούλου στο Αγρίνιο. Οι κρατούμενοι αυτοί είχαν υποδειχθεί από τον Τολιόπουλο ως κομμουνιστές – χωρίς κανένας Καλυβιώτης να περιλαμβάνεται ανάμεσά τους.
Στη θέση Φυλάκιο, λοιπόν, δίπλα στις γραμμές του τρένου, εκεί όπου είχε σταματήσει το γερμανικό όχημα, οι μελλοθάνατοι μεταφέρθηκαν με 3-4 καμιόνια και εκτελέστηκαν κατά ομάδες των 10, 8 ή 5 ατόμων. Συνολικά εκτελέστηκαν 55 πατριώτες. Τέσσερις ακόμη αγωνιστές – ανάμεσά τους δύο καπεταναίοι του ΕΛΑΣ – απαγχονίστηκαν στα τηλεγραφόξυλα που βρίσκονταν κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής.
Ανάμεσα στους μελλοθανάτους είχε μεταφερθεί και ο Μήτσος Ζωγράφος, ο οποίος τελικά δεν εκτελέστηκε, επειδή δήλωσε ότι «θα ντυθεί τσολιάς».
Οι κατακτητές κρέμασαν κατά σειρά τους:
1.Καπετάν Δίας (Παπαϊωάννου Αντώνης)
Από τον Αβαρίκο Θέρμου. Πολέμησε ως λοχίας στη Μικρασιατική Εκστρατεία, τιμήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και διακρίθηκε για την ανδρεία του στο αλβανικό μέτωπο, όπου και προήχθη σε ανθυπολοχαγό.
Συνελήφθη μαζί με τον καπετάν Βάκχο στις 19 Ιουλίου 1944, ώρα 5:30 μ.μ., στο Λεσίνι Ξηρομέρου, κατά την ατυχή επιχείρηση μεταφοράς στελεχών και αγωνιστών του διαλυμένου Τάγματος ΕΛΑΣ Κεφαλονιάς με το καΐκι «Άη-Δημήτρης» προς την περιοχή του Τρίκαρδου Κατοχής.
Ο θάνατός του δεν ήταν άμεσος: σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, κάποια ακίδα ή καρφί στο τηλεγραφόξυλο εμπόδιζε την πτώση του σώματος.
Ο Παπαϊωάννου κρατήθηκε από το σχοινί προσπαθώντας να ανασυρθεί. Οι ταγματασφαλίτες ειδοποίησαν το εκτελεστικό απόσπασμα, και ένας Γερμανός αξιωματικός κατέβηκε από το όχημα και τον αποτελείωσε με ξιφολόγχη.
Απόστολος Τσιαπούρης (Καπετάν Βάκχος)
Από το Καρπενήσι. Πολέμησε με το 42ο Σύνταγμα Ευζώνων στο αλβανικό μέτωπο.
Πάνος Πάσχος
19χρονος ΕΠΟΝίτης από το Αγρίνιο. Αρνήθηκε να του φορέσει τη θηλιά ο Γερμανός δήμιος. Τον χτύπησε στο πρόσωπο και την πέρασε μόνος του, φωνάζοντας «Ζήτω η ΕΠΟΝ».
Γιάννης Μαυρέλης
Από τη Λεπενού Βάλτου. Απαγχονίστηκε σε τηλεγραφόξυλο μέσα στο κτήμα του Κώστα Ρούβαλη. Είχε συλληφθεί μαζί με τον Πάσχο στον «μύλο του Τσέλου».
.
Οι υπόλοιποι 55 εκτελεσθέντες (αλφαβητικά):
1) Αμάραντος Νικόλαος, 2) Βαλλιανάτος Ιωάννης, 3) Γάκης Κωνσταντίνος, 4) Γκαλάγκος Ανδρέας, 5) Γουλές Γεώργιος, 6) Γρηγοράτος Σπυρίδων, 7) Δανηλάτος Σταύρος, 8) Δημονίτσας Δήμος, 9) Δοντάτος Σταύρος, 10) Ευθυμίου Φώτιος, 11) Ευθυμίου Δημ. Χρήστος, 12) Ζαρκαδούλας Γεώργιος, 13) Καλπουζάνης Γεώργιος, 14) Καλύβας Λεωνίδας, 15) Καράμπελας Ιωάννης, 16) Καραπαναγιωτίδης Αθανάσιος, 17) Καραπάνος Κωνσταντίνος, 18) Καταρέλος Γεώργιος, 19) Κατωπόδης Κωνσταντίνος, 20) Κουφοπάνος Δημήτριος, 21) Μαρούλης Δημήτριος, 22) Μερεσιώτης Ανδρογένης, 23) Μπάκας Κωνσταντίνος, 24) Μπάλλας Δημήτριος, 25) Mπάλλας Χαρίλαος, 26) Μπαστάνης Βασίλειος, 27) Μπαστάνης Γεώργιος, 28) Μπεχλούλιας Κωνσταντίνος, 29) Μπινούλης Βασίλειος, 30) Μπούρας Δημήτριος, 31) Μπουρμπούλης Σωτήριος, Γεώργιος Καλπουζάνης 32) Νεόφυτος Διονύσιος, 33) Νεοφώτιστος Σπυρίδων, 34) Ντανσκόι Κωνσταντίνος, 35) Παναγιωτόπουλος Πέτρος, 36) Παπαδημητρίου Κωνσταντίνος, 37) Πασίσης Θεοχάρης, 38) Πατσαούρας Κωνσταντίνος, 39) Πεταρούδας Βασίλειος, 40) Πόλκας Ηλίας (Μαστρογιάννης Αντώνιος), 41) Πολλάτος Γερ. Νίκιας, 42) Ριγάλος Αντώνιος, 43) Σακαπέτης Βασίλειος, 44) Σαμψών Απόστολος, 45) Σέτας Ιωάννης, 46) Σπίγγος Ιωάννης, 47) Σταυρόπουλος Σπυρίδων, 48) Τριανταφύλλου Βασίλειος (Αγγελοκαστρίτης), 49) Τσίρκας Ιωάννης, 50) Τσούτσουρας Παναγιώτης, 51) Φαμώλης Ηλίας, 52) Φατούρος Σπυρίδων, 53) Φλαμιάτος Κωνσταντίνος, 54) Χαρτομανώλης Βασίλειος, 55) Χατζόπουλος Ιωάννης.
Ο σταθμάρχης του Σιδηροδρομικού Σταθμού Καλυβίων, Γεώργιος Ξύδης, παρακολούθησε από απόσταση τη φρικτή σκηνή. Το νέο της μαζικής εκτέλεσης διαδόθηκε αστραπιαία στο χωριό. Οι κάτοικοι των Καλυβίων επέστρεψαν δύο ημέρες αργότερα. Η σήψη των σωμάτων, σε συνδυασμό με τη ζέστη του Αυγούστου, προκαλούσε αποπνικτική δυσοσμία στο χωριό. Ζητήθηκε από τη γερμανική διοίκηση άδεια για την ταφή των νεκρών.
Στις 2 Αυγούστου 1944, με φροντίδα του προέδρου του χωριού και του παπα-Ρισβά, έγινε η ταφή των εκτελεσθέντων με τιμές, στον τόπο της εκτέλεσης. Εκεί, κατά την περίοδο 1983–1984 και επί προεδρίας Ευθυμίου Ευστ. Χρυσικού, ανεγέρθηκε μνημείο, για να θυμούνται οι παλιοί και να γνωρίζουν οι νέοι αυτή τη μεγαλειώδη αντιστασιακή θυσία.
Η εκτέλεση και ο απαγχονισμός πραγματοποιήθηκαν τη Δευτέρα 31 Ιουλίου 1944, στις 7:00 το πρωί. Υπάρχει μαρτυρία — που δεν κατέστη δυνατό να διασταυρωθεί — πως οι μελλοθάνατοι υποχρεώθηκαν να σκάψουν οι ίδιοι τους τάφους τους. Η αναφορά αυτή προέρχεται από τον Αγρινιώτη συγγραφέα Θ. Μ. Πολίτη, στο περιοδικό «Ρίζα των Αγρινιωτών» (τεύχος 24–25).
Ανακοίνωση της γερμανικής διοίκησης
«Ως αντίποινα διά την άνανδρον επίθεσιν υπό μιας κομμουνιστικής συμμορίας την 30 Ιουλίου ε.ε. πλησίον του χωρίου Καλύβια, καθ’ ην εφονεύθησαν Γερμανοί Στρατιώται, εξετελέσθησαν διά τουφεκισμού 55 Κομμουνισταί εκ της περιφερείας Αγρινίου και εκρεμάσθησαν εις τον τόπον του εγκλήματος 4 επικίνδυνοι Κομμουνισταί, εξ ών δύο Καπεταναίοι του ΕΛΑΣ.
Ο Διοικητής των Γερμανικών Στρατευμάτων Αιτωλοακαρνανίας».
——————————————————————————————————————————————————————-
Πηγή: Με πληροφορίες που αντλήθηκαν από το βιβλίο του Γιάννη Διονυσάτου «Καλύβια Αγρινίου – Ιχνηλατώντας τον Καναδά», 2004.
Φωτογραφία: Το μνημείο των 59 εκτελεσθέντων στα Καλύβια του Αγρινίου.
Επιμέλεια κειμένου: Λευτέρης Τηλιγάδας
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
